وجود علمای فاضل، دانشمند و متعهد، نویسندگان و شعرای عارف و نامی، فرهنگیان و هنرمندانی خلاق و مبتکر و توانا در تمامی زمینه‌ها سقز را از قدیم الایام به صورت کانونی فرهنگی – علمی در آورده است.

یکی از این بزرگان، «ماموستا عمر صالحی صاحب» است که به مترجم چیره دست آثار حافظ و سعدی به زبان کوردی مشهور است. عـمـر صالحـی صاحـب در سـال ۱۳۲۴ شـمـسـی در روسـتـای دایـه سـلـیـمـان سـقـز متولد شده است.

نـزد پـدرش به درس خـوانـدن پـرداخـت. سپس بـرای طـلـبـه‌گـری و کـسـب فـضایـل به حـجـرات فـقـهـا در روستاها و شهرها روی آورد و نـزد عـلـمـایی چـون مـلا احـمـد نـمـه شـیـری، مـلاحـسـن ادیـبـی، مـلا جـلال محـمـدی، مـلا شـیـخ حـسـیـن عـلائـی اردلانـی و مـلا کـامـل نـقـشـبـنـدی تـحـصـیـلات خـود را بـه پـایان رسـانـیـد.وی بعد از آن مدتی به پـیـشنـمـازی و ماموستایی در روستاهای سقز و دیـوانـدره از جمله مـنـطـقـه اوباتـو مـشـغـول شد و در سـال ۱۳۵۷ به عنوان معلم جذب آمـوزش و پـرورش شد و دانش‌آموزان سقزی از کلاس درس پرنشاط وی کسب فیض، اخلاق و معنویت کردند.

ماموستا صالحی صاحب دلـبـسـتـگـی بسیاری به تـرجـمـه آثـار سـنـگـیـن و مهـم از جـمـلـه گـلـسـتـان و بـوسـتـان سـعـدی و دیوان حافظ داشته و ترجمه کوردی دیوان حافظ تحت عنوان «تافگه ئه وین» یا آبشار زندگی و بوستان سعدی «میرگولانی ژین» را به پایان رسانده و توسط انتشارات دانشگاه کوردستان در سال های گذشته چاپ شده است، که با استقبال زیادی از سوی مردم کوردستان روبه‌رو شد و به تجدید چاپ هم رسید.

گفتنی است ماموستا صالحی صاحب، که در شاعری تخلص “کولیل” به معنی غمگین را برای خود انتخاب کرده، علاوه بر  ترجمه دیوان حافظ و سعدی به کوردی بیش از ۱۲ اثر دیگر در حوزه شعر و ادبیات دارد و تاکنون چند کتاب و مجموعه شعراز جمله: «تاسەی دیدار»، «لـه هـه ر چـیـمه نـی دیـمـه نـی»، «دو بـیـتـی‌های کردی»، «عه زیز و ته کش» و… از این نویسنده سقزی منتشر شده است که در بـرگـیـرنـده اشـعـار کـردی در سال‌های اخـیـر است و هم اکنون در بازارکتاب موجود است.

منبع: روزنامه همشهری