سقزرووداو: قلعه تاریخی زیویه بعنوان یکی از شاهکارهای معماری جهان پیش از میلاد و نگین تاریخی خاورمیانه در معرض آسیب های جدی قرار گرفته است.

براساس گزارشات شهروندان خبرنگار و مستندات بدست آمده، پس از بارندگی های اخیر، قسمت هایی از این بنای تاریخی دچار ریزش یا شکاف شده، که ادامه این روند و عدم اقدامات جدی می تواند به آسیبی جدی برای این قلعه تاریخی تبدیل شود.

یکی از معضلات فراروی این قلعه زیویه، عدم اقدامات زیربنایی برای حفاظت و احیای آن تاکنون می باشد، اگرچه چند سال پیش قرار بود بالای قلعه، سقف ایجاد شود ولی تاکنون قدمی عملی بدلیل اختلاف نظر بین کارشناسان به جایی نرسیده است.

قلعه زیویه و غار کرفتو بعنوان مجموعه ای مستقل و ملی توسط دفتر گردشگری ملی به همین نام نگهداری می شود.

آنچه مشخص است باید مسئولان ارشد شهرستانی، استانی و کشوری باید اقدامات فوری و جدی را برای حفاظت از زیویه بعنوان نماد تاریخ و تمدن کوردستان و منطقه انجام دهند و از اضمحلال آن جلوگیری نمایند.

گفتنی است شهرستان سقز با ۳۵۰ اثر شناسایی و ۱۶۵ اثر ثبتی یکی از مراکز مهم تاریخی استان و غرب کشور می باشد، همچنین به لحاظ جاذبه های طبیعی و گردشگری تجاری شهرستان سقز قطب منطقه ای و کشوری محسوب می شود، هر چند در مورد احیا و حفاظت آثار مشکلات و کمبودهایی وجود دارد. اما دارای مراکز اقامتی مناسب و محیطی آرام و سرسبز برای مسافران و گردشگران است.

قلعه تاریخثی زیویه به فاصله ۵۵ کیلومتری جنوب شرق سقز و در شمال روستایی موسوم به همین نام بر بالای تپه ای طبیعی که قسمتی از راس آن سنگی است، قرار گرفته است. این تپه قریب ۴۰ هکتار وسعت دارد و ارتفاع آن از سطح زمین های مجاور و از جهات مختلف بین ۹۰ تا ۱۱۰ متر می باشد. موقعیت خاص طبیعی تپه زیویه در یک چشم انداز علت اصلی و اساسی برای بنای چنین قلعه ای را مسجل و مستدل می سازد. قسمت شمالی تپه دارای شیب تندی است و قسمت جنوبی آن نیز در اغلب بخش ها صخره ای و به صورت صاف است؛ تنها جبهه های غربی و شرقی شیبی ملایم دارند. با حدود ۲۱ تپه سنگی که در طول کاوش های چند سال اخیر به دست آمده بنظر می رسد ورودی قلعه را در سمت شرق قرار داده اند. در دامنه جنوبی و در زیر صخره ها به ارتفاع ۵۰ متری از زمین های اطراف غار نسبتا محدودی وجود دارد که شاید در گذشته سازندگان و معماران قلعه توانسته باشند از درون تاسیات قلعه راهی به آن پیدا کرده اند .

در طی انجام حفاری های هیت کاوش بخش اعظمی از بنای قلعه از زیر خاک آزاد شده و مشتمل بر پله های سنگی، حیاط هایی با کف سنگ فرش، اطاق های تو در تو، تالار ستوندار و قسمت های از حصار اصلی میباشد .

بسیاری از محققان و باستان شناسان در مورد زیویه و آثار آن اظهار نظر نموده اند و بر اساس شواهد و مدارک بدست آمده قدمت این مکان را نیمه دوم قرن هفتم قبل از میلاد دانسته اند و در این که این محل یک قلعه حکومتی بوده، شکی نیست اما نکات مهم و تاریک و مجهول در مورد این اثر عظیم هنوز بسیار است .

گنجینه های کشف شده زیویه در موزه ملی ایران و موزه‌های معروف جهان نگهداری می شود، تاسف بارتر اینکه شهر سقز موزه ندارد و گنجینه های تاریخی آن در سایر موزه ها نگهداری می شود.