این حادثه می‌تواند با غرقاب نمودن منطقه باعث وارد آمدن خسارات بر ساختمان و تاسیسات عمومی شده و تلفات انسانی و دامی به همراه داشته باشد در مواردی نیز سیل می‌تواند ناشی از افزایش سطح آب دریاچه و یا دریا باشد که در این موارد، جریان بادهای شدید تاثیر زیادی بر شدت سیل خواهد داشت.

براساس برآوردها حدود ۸۰ درصد شهرهای ایران درمعرض خطر سیل  قرار دارند و حدود  ۳۲درصد حادثە های طبیعی ناشی از سیل می باشد که این مساله ضرورت توجه و اقدامات مقابله ای جدی را می طلبد.

روش های پیش بینی سیل

پیش بینی سیلاب قبل از وقوع آن یکی ازموثرترین راە های کاهش خسارات آن است، لذا برای تحقق این مساله باید موارد زیر مورد توجه قرار بگیرد:

ـ مطالعات و تحقیق پژوهشگران عرصه آب شناسی از الگوهای سیل های رخ دادە درگذشتە: توجه به این مطالعات بە پیش بینی زمان و مکان وقوع سیل های آیندە کمک می کند.

ـ بررسی و تحقیق دربارەی خاک یک منطقە وآب های زیر زمینی آن.

ـ تعیین و برآورد میزان آبی کە بر اثر باران احتمالی دریک حوزەی آبخیز روان می شود.

ـ همکاری بین متخصصان آب و هواشناسی در ارزیابی بارش ها.

ـ استفادە از فناوری های روز مانند رادار داپلر کە تصاویر رایانەای دراختیار ما قرار می دهد،دراستفادە از فناوری روش ها و دستگاه های زیادی موجود است کە جای بحث فراوان دارد.

ـ  استفاده از ابزار اندازە گیری خودکار در رودخانە ها: برای پیش بینی سیل در یـک رودخانـه، بایـستی در آغاز از طغیان رودخانه آگاهی لازم را داشته باشیم، آنگاه به گزارشی درباره سـطوح طغیـان در مـورد آخرین سیل ها نیاز داریم. این داده ها می توانند با هم نشان دهند که چگونه سطوح مختلف سـیل اغلـب دوباره حادث می شوند.

ـ بررسی میزان پوشش گیاهی و نفوذپذیری خاک یک منطقە.

ـ پیش بینی سیل براساس پیش بینی کمینە بارش(QPF).

ـ پیش بینی هیدرولوژیکی سیل.

دلایل ایجاد سیلاب

الف ـ عوامل طبیعی

تغییرات اقلیمی که به صورت زیر باعث بروز سیلاب می شود:

ـ بارندگی های مداوم و سنگین :برخی از سیلاب ها بعد از چند روز بارندگی آرام و اشباع کامل زمین، که متعاقب آن یک بارندگی شدید صورت می گیرد، اتفاق می افتند، این گونه سیلاب ها در ایران به خصوص در نواحی مرکزی با دوره بازگشت چند ساله اتفاق می افتد و در وسعت زیادی گسترش می یابد.

ـ انرژی جنبشی ناشی از شدت بارندگی.

ـ ذوب شدن برف و یخ:ذگرم شدن ناگهانی هوا و بارش باران از جبهه های گرم، روی  سطوح پوشیده از برف و یخ، موجب ذوب آنها شده و رواناب ها را شدت می بخشد. این گونه سیلاب ها در ایران بیشتر در اوایل بهار اتفاق می افتد و عمدتاً سواحل و حواشی رودخانه ها را تهدید می کند و خسارات آنها شامل متجاوزین به حریم رودخانه ها می شود.

ـ دمای هوای زمان بارندگی و تغییرات آن.

ـ جنس خاک و میزان نفوذ پذیری :نوع و جنس خاک ها باعث تغییر ضریب نفوذپذیری خاک و افزایش یا کاهش جریان رواناب های سطحی می شود. به عنوان مثال خاک های مارنی و آهکی، مخروط افکنه های کواترنری و رسوبات جوان به علت سستی و ناپایداری بسیار حساس بوده و شرایط مناسبی را برای وقوع سیل فراهم می کنند.

ـ عوامل زمین شناسی: عوامل تکتونیکی که موجب فروافتادگی زمین و یا وقوع زمین لرزه و یا ریزش دامنه ها می شوند. گاهی اوقات موجب تغییر و یا بسته شدن مسیر رودخانه ها شده و آب از مسیر خارج شده و سیل ایجاد می شود.

ـ خشکسالی های اخیر نیز می تواند شرایط مناسبی را برای وقوع سیل فراهم کند.

ـ پوشش گیاهی :وجود پوشش گیاهی مناسب باعث کاهش روان آب سطحی شده و از وقوع سیل جلوگیری  می کند .

ـ عوامل انسانی: تحقیقات نشان می دهد که دخالت بی رویه انسان در محیط، در ظهور سیلاب ها نقش قابل توجهی دار، همانطور کە درسیلاب های اخیر ایران ردپای انسانی و مدیریت غیراستاندارد بسیار مشهود خصوصا سیل شیراز کاملا قابل مشاهده است.

ـ افزایش میزان جمعیت.

ـ تخریب جنگل ها و از بین بردن پوشش گیاهی.

ـ تغییر کاربری اراضی

ـ ناکافی بودن سازه های تاخیری سیل در سر شاخه های رودخانه ها .

ـ شهر سازی و توسعه شهرها در جلگه های سیلابی.

ـ عدم تعادل بین دام و ظرفیت مراتع.

ـ دخالت در مسیل ها و دستکاری آبگذرها.

ـ اشغال مسیل ها و حریم نهایی رودخانه ها.

این دو گزینەی اخر کاملا در مورد سیلاب شیراز صدق می کند.

در کوردستان و مناطق زاگرس بزرگ ترین عامل بازدارندەی سیلاب ها پوشش گیاهی و درختان بلوط هستند کە باید درحفظ آن ها کوشا باشیم؛ چون سیلاب های سایر استان ها زنگ خطری برای ماست، لذا باید از قاچاق و نابودی چوب و دام مهاجر و… جل.گیری کنیم.

روش های کنترل سیلاب

روش های اصلی مهار سیلاب که از زمان های دور بکار گرفته می شوند، شامل احیاء جنگل ها، احداث سیل بندها، سدها، مخازن و کانال های سیلاب بر می باشند.
طرح های کنترل سیلاب به طور کلی بسیار زیـاد و متنوع هستند. کاربرد هر کدام بسته به شرایط محل، میزان ریسک در برابر خسارات وارده، میزان منـافع
حاصله از اجرای طرح و مسایل اجتماعی اقتصادی منطقه تفاوت دارد، بطور کلی می توان به اقدامات زیر اشاره نمود:

ـ مخازن تاخیری
ـ ساماندهی رودخانە ها
ـ پاکسازی مسیر رودخانە ها
ـ تثبیت بستر رودخانە ها
ـ کاهش شیب رودخانە
ـ انحراف مسیر رودخانە
ـ اصلاح مسیر ومقطع رودخانە
ـ اقدامات سازەای و ساختمانی (سیل بند ،سد)
ـ آبخیزداری: جلوگیری از چرای بیش از حد احشام، کشت وزرع های بدون ارزیابی، جنگل کاری وایجاد وتقویت پوشش گیاهی

ـ احداث سد خشکە چین

ـ بانکت

ـ دیوارحفاظتی

و…
روش کنترل سیلاب در سطح شهرها

ـ طراحی واجرایی سازە مشبک

ـ تبدیل اراضی پست وگود شهری بە پارک وفضای سبز

ـ مدیریت شبکە فاضلاب شهر باتوجە بە دادە های سیلابی شهر: یکی از روش های اولیه و قدیمی برای حـل مـشکل سیلاب شهری این بود که آب باران به داخل شبکه فاضلاب شهری هدایت می شد و پـس از عبـور از
تصفیه خانه فاضلاب شهری در نزدیکترین رودخانه تخلیه می گردید، لذا باید این رویه اصلاح گردد.

ـ ایجاد سطوح نفوذپذیری درسطح شهر

ـ حوضچە های ذخیرە موقت روان اب های شهر

ـ جداسازی سیستم های مختلط دفع روان آب ها و فاضلاب

و…
نتیجە گیری و هشدار

همانطور کە درمتن اشارە کردیم عامل بازدارندەی اصلی سیلاب در سقز و سایر مناطق زاگروس پوشش مرغوب گیاهی و جنگلی است در نتیجە باید همگی در حفظ و پایداری این منابع کوشا باشیم،باید بدانیم سیلاب سایر استان ها زنگ خطری برای همه ما است. لذا باید با برنامە و تدبیر پیش برویم و با عوامل تهدید پوشش گیاهی وجنگل های زاگروس بشدت برخورد کنیم.

همچنین درسطح شهرستان سقز و شهرستان های اطراف شاهد تجاوز بسیاری بە مسیر رودخانە و روان آب ها هستیم کە ممکن است درایندە خسارات هایی متوجەی بافت شهر شود. ساخت و سازهای وجود دارند کە کاملا در مسیر رودخانە قرار گرفتە اند کە این دستکاری ها اگر فضای سبز و پارک باشد، مشکلی نیست. اما اگە سازەهای دیگری همچون پل و مسکونی باشد ممکن است حادثەی شیراز را تکرار نماید.

در مواردی شاهد برداشت بی رویه و بی برنامە شن و ماسە از بستر رودخانە ها هستیم کە هم بە اکوسیستم بستر رودخانە آسیب می زنند هم یکی از عامل های سیلاب راتشدید می کنند.

لذا باید گفت ردپای عوامل انسانی در سیلاب بسیار مشهود است پس بیایید در حفظ محیط زیست کوشا باشیم و از تخریب آن توسط عوامل انسانی یا سایر عوامل با قاطعیت جلوگیری نمائیم.

ـ منابع در دفتر رسانه موجود است.