مطابق مرکز آمار(به نقل از روزنامه شرق)، در طول ۲ سال گذشته ۱۶۵ زن در کل ایران کشته شده است. ۴۱ نفر آنان در تهران کشته شده است. تهران با ۱۶ درصد جمعیت ایران، ۲۵ درصد کل قتل زنان در آنجا صورت می گیرد. اینجاست که باید گفت برخلاف آنچه تصور میشود قتل زنان در تهران و مشهد نسبت به سایر شهرهای سیستان و بلوچستان یا کوردستان و خوزستان بیشتر است (نسبت به جمعیت).

اما مسئله اینجاست قتل زنان در تهران و مشهد و… برعکس کوردستان و خوزستان و بلوچستان بازتاب خبری پیدا نمی کند. زیرا قتل مناطق کردنشین را ناموسی می خوانند. آنچه بیش از هر چیز قتل زنان در بین مناطق کوردنشین را بازتولید می کند برچسب «قتل ناموسی» است که به انواع شیوه های قتل زنان تلقی میشود. در اینجا به مهم ترین نقدهای این مفهوم پرداخته می شود.

۱️⃣ امروزه قبل از هر قتل زنی، واژه ناموس خودش را آماده ساخته تا به هر قتلی(زنان) برچسب داده شود. مفهوم «قتل ناموسی» ایدئولوژیک شده است و به صورت ذهنی پیشینی درآمده است که هر شیوه از قتل زنان در یک منطقه جغرافیایی خاص (به ویژه مناطق کوردنشین) به کار می رود، گویی اگر زنی در سنندج، سقز و کرمانشاه در چهار سال آینده به قتل می رسد از همین امروز، من میفهمم که این قتل ناموسی است.

۲️⃣برچسب و ایدئولوژیک شدن این مفهوم(قتل ناموسی) سبب شده است علوم مختلف جامعه شناسی، حقوق، روانشناسی، مطالعات زنان و … به حاشیه بروند زیرا از همان ابتدا با مفهوم قتل ناموسی حکم جامعه صادرشده است و جامعه نیازی برای بررسی و شناسایی زمینه های قتل، دلایل و علل آن را نمی بیند. این وضعیت باعث شده است قتل زنان در مناطق کوردنشین و …  تاکنون مبهم و مسکوت باقی بماند.

۳️⃣برچسب «قتل ناموسی » به انواع شیوه های قتل زنان است، خود به نوعی پنهان ساختن و نامرئی کردن انواع شیوه های قتل زنان در جامعه ماست. زیرا زمانی که قتلی به دلایل اقتصادی، قانونی، اختلاف خانوادگی، غیرعمد، دفاعی و … رخ می دهد به جای تفکیک و شناسایی آن قتل، برچسب «قتل ناموسی» به کار می رود و در زیر مفهوم «ناموس» سرپوش گذاشته می شود. در چنین صورتی بسیاری از زنانی که به دلایلی چون فقر اقتصادی، اختلاف خانوادگی، تجاوز و … به قتل رسیده اند نادیده گرفته می شوند.

۴️⃣مفهوم «قتل ناموسی»، هر نوعی از مطالبات مردمی را عقیم می سازد، زیرا «قتل ناموسی» هر قتلِ زنی را، ناشی از فرهنگ ناآگاه خودتان می پندارد شما نمی توانید مطالبات حقوقی، اقتصادی، توسعه ای و … داشته باشید. زیرا در درجه اول باید خودتان را اصلاح کنید. مشکل دیگر اقتصاد، بیکاری، نظام آموزشی و … نیست، خودتان را عقب افتاده می پندارد.

۵️⃣امروزه مفهوم «قتل ناموسی» برای برخی از اتنیک ها(کورد، بلوچ و ترکمن ها) و برخی مناطق (کوردستان، ایلام، کرمانشاه و …) به کار گرفته می شود. گویی اگر زنی در تهران به قتل می رسد قتلی عاقلانه و سازماندهی و ناشی از پیشرفت ذهنی بوده است ولی اگر زنی در بلوچستان یا در کوردستان به قتل رسیده است به دلیل ابتذال فرهنگی و عقب ماندگی بوده است. نکته قابل توجه آن است که این مفهوم ایدئولوژیک شده (قتل ناموسی) در مناطق محروم شده(سیستان و کوردستان و …) نیز به کار گرفته می شود.

۶⃣مفهوم «قتل ناموسی»، امروزه بیش از هر زمانی دارای کژکارکرد است، عامل تشدید نابرابری شده است، زیرا این مفهوم منفی«ناموسی»، نوعی برچسب برای اتنیک ها به کار گرفته شده است و با این مفهوم تحقیر می شوند. این در حالی است مطابق آمارهای مربوط به نظام پزشکی قانونی آمارهای قتل و خشونت علیه زنان در شهرهای تهران، اصفهان، خراسان و … بیشتر است و مناطقی که برچسب «قتل ناموسی» به آنان داده شده است آمار قتل و خشونت کمتر بوده است. این به این معناست در سراسر ایران خشونت علیه زنان و قتل زنان وجود دارد ولی اینکه این مفهوم «قتل ناموسی» برای مناطق خاصی به کار می رود نابرابری های اجتماعی را تشدید می کند.

*جامعه شناس