بررسی های میدانی و گفتگو با بازاریان سقزی نشان می دهد که در چند ماه گدشته رکود کم سابقه ای بر این مرکز اقتصادی و تجاری سایه انداخته است.

برای بررسی موضوع با چند نفر از بازاریان گفتگوهایی انجام داده ایم که به شرح زیر از نظرتان می گذرد:

فعال نمودن بازارچه مرزی سقز می تواند بازار را متحول کند

یکی از صاحبان فرش فروشی های سقز در این رابطه با بیان اینکه پویایی بازار و جذب مسافر در شهرستان های مرزی مثل سقز نیازمند فعالیت بازارچه های مرزی و ایجاد تنوع و تمایز به لحاظ وجود کالا در بازار این شهرهاست گفت: فعالیت بازارچه مرزی سقز می تواند شبکه ای از فعالیت ها و کسب و کارهای متعدد ایجاد کند و به دنبال آن ایجاد اشتغال، جذب سرمایه و چرخه تجارت را امکان پذیر نماید.

رکود ۵۰ درصدی در بازار سقز و عوامل موثر بر آن

بها صبرجو افزود: متاسفانه حدود ۱۰ سال است مرز شهرستان سقز بسته شده و این شهر را از این پتانسیل اقتصادی محروم کرده اند، در حال حاضر تقریبا با رکود ۵۰ درصدی سقز و حتی بانه نیز مواجه هستیم.

وی افزود: همچنین برخی بی برنامگی ها در بازار سقز، کاهش درآمد بخش کشاورزی به عنوان یکی از مولفه های مهم در اقتصاد شهرستان سقز به دلایلی نظیر خشکسالی و سرمازدگی، افزایش مالیات و عوارض، ناپایداری قیمت ها و تورم، عدم ارائه تسهیلات مناسب به بازاریان و تجار و… در ایجاد رکود در بازار موثر بوده است، امروز بانک ها با سود ۲۳ درصد هم به ما وام نمی دهند.

صبرجو به کاهش قدرت خرید مردم اشاره و گفت: سال های گذشته مناسبتی داشتیم موقع آمدن حجاج؛ برخی روزها ده ها تخته پتو یا وسایل دیگر برای کادو می فروختیم ولی امسال کلا چند تخته هم نفروختیم زیرا وسایل بسیار گران است و مردم نمی توانند خرید کنند.

بی ثباتی ارز و قیمت ها

یک بازاری دیگر به افزایش سرسام آور هزینه ها از جمله اجاره و بی ثباتی ارز اشاره و گفت: اگر این روند ادامه یابد مشکلات بازار بیشتر می شود.

افزایش چک های برگشتی

مرادی افزود: هم اکنون تعداد چک های برگشتی و ناتوانی از تامین سرمایه در گردش در بازار افزایش یافته است.

وی همچنین به انواع مالیات و کارمزد تعیین شده برای بازاریان اشاره و گفت: متاسفانه معیار مشخصی وجود ندارد و یک مغازه در سقز به اندازه یک عمده فروش در بازار مولوی تهران باید مالیات بدهد.

نامنظمی بازار سقز

یک شهروند هم به یکی از مشکلات همیشگی بازار سقز اشاره و می گوید: بازار سقز صبح ها حدود ساعت ۱۰ صبح باز و حدود ساعت ۱۲ و نیم تعطیل می شود مجددا از ساعت ۱۶ به بعد بازگشایی و غروب نیز قبل از اذان اکثر مغازه ها تعطیل می گردندT جمعه ها هم که اکثرا تعطیل می باشد.

این در حالیست که در بسیاری از شهرها حداقل تا ساعت ۲۱ بازار باز بوده و در کنار آن بازار شبانه نیز دایر می باشد.

رکودی کم نظیر در ۳۰ سال گذشته/کاهش مسافر در سقز

یک فروشنده پارچه هم با بیان اینکه در ۳۰ سال گذشته چنین رکودی را در بازار ندیده گفت: گرانی، ناتوانی مردم از خرید و کاهش حضور مسافر در سقز در ایجاد این وضعیت نقش داشته اند.

 پارچه، آرایشی بهداشتی و لوازم خانگی پتانسیل های بازار سقز

رضا افزود: در حوره پارچه و پوشاک سقز حرف اول را در منطقه می زند اما نبود برنامه مشخص و تبلیغات منسجم در این حوزه، سبب شده که این بازار را نیز کم کم از دست بدهیم.

بی توجهی ادارات در ثبت ملی شهر پارچه

وی با اشاره به ایده ثبت سقز به عنوان شهر ملی پارچه و نوسازی محیط بازار آن مثلا نصب المان های لباس کوردی گفت: متاسفانه اصناف، اداره صمت، شهرداری و شورا، میراث فرهنگی و … هیچ افدامی در این حوزه انجام ندادند و به نظر می رسد منتظر هستند شهر دیگری این عنوان را برای خود ثبت نماید.

این بازاری به تجربه موفق مهاباد و سنندج در ایجاد بازار تاناکورا و استوک، بانه در وسایل خانگی و… گفت: حقیقتاً سقز در بازار پارچه، لوازم آرایشی و بهداشتی، حتی لوازم خانگی پتانسیل های زیادی برای تبدیل شدن به بازار فرامنطقه ای دارد به شرطی که خود بازار همت کند و ادارات فوق هم دارای برنامه کاری در این حوزه باشند.

عدم توجه به بازاریابی مدرن و مشتری مداری

عدم توجه به بازاریابی مدرن و شبکه ای، کم توجهی به مقوله مشتری مداری، از دست دادن برخی مشتریان بالقوه بازار سقز از شهرهای اطراف در سال های گذشته (مثلا روستاهای منطقه اوباتو و دیواندره، تکاب و…) مساله ای است که یک بازاری در رکود بازار سقز و عقب ماندن آن از برخی شهرهای دیگر موثر می داند

ضربه های مهلک بر توسعه و اقتصاد سقز

فرهاد محمدی افزود: محروم کردن سقز از بازارچه و معابر مرزی، حذف سقز از منطقه آزاد تجاری ضربه مهلکی بر توسعه سقز و بازار آن زد و متاسفانه اقدامی هم برای جبران آن صورت می گیرد.

وی همچنین به برخی اختلافات (حوزه اصناف و اتحادیه ها) در سال های گذشته علیه بازار سقز اشاره و گفت: دود این اختلافات بر کل بر بازار تاثیر منفی داشت و چند سال تمامی فعالیت ها در این حوزه متوقف شد.

راهکارهای خروج از این وضعیت

این کارشناس پیشنهاد داد: بازسازی و نوسازی بازار تاریخی سقز، ایجاد بازارهای تخصصی مثل لوازم خانگی، توجه به مقوله عمده فروشی و کالاهای متنوع مرزی، زیباسازی و خدمات دهی مناسب در بازار، ایجاد پیاده راه، بازارهای شبانه، برگزاری دوره های آموزشی، دادن تسهیلات مناسب به بازاریان و تجار، بازگشایی بازارچه مرزی و تشکیل هیات امنای بازار سقز مورد توجه قرار گیرد.

نتیجه گیری

تداوم وضعیت رکود فعلی موجب نگرانی بازاریان، خالی شدن بسیاری از پاساژها، کاهش حجم مبادلات تجاری و بی انگیزگی شغلی برخی از صنف ها همچون: لوازم خانگی، پارچه، طلافروشان، رستوران ها و… شده است.
بررسی های میدانی خبرنگار ما حاکیست فضای سردرگمی بر بازار (هم مشتری و هم فروشنده) به دلایلی همچون: نوسانات قیمت ها، گرانی اجاره، نامشخص بودن آینده، ناتوانی اقشار متوسط و ضعیف جامعه از خرید اجناس بدلیل تضعیف قدرت خرید و درآمد آنها سایه افکنده است.

گرانی و تورم، فضای نامساعد کسب و کار، کمبود درآمد خانواده ها و کاهش قدرت خرید آنان، بستن بازارچه مرزی سقز، بسته شدن مرزها و کاهش ورود کالا با قیمت مناسب به شهرهای مرزی، کاهش شدید ورود مسافر و گردشگران به منطقه به تبع بسته شدن مرزها، کمبود نقدینگی، بی برنامگی و عدم حمایت سازمان یافته از توسعه و رونق بازار، افزایش مالیات و… در رکود حاکم بر بازار موثرند.

از تحقق گردشگری تاریخی و فرهنگی سقز خبری نیست، سال هاست پیشنهاد ثبت سقز به عنوان “شهر پارچه” را مطرح کرده ایم اما دریغ از کمترین اقدام.

به نظر می رسد در شرایط کنونی کنترل جدی نوسانات قیمت ها، اقدامات لازم برای حمایت از اقشار ضعیف جامعه، بازگشایی بازارچه مرزی، ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در شهرستان سقز و الحاق آن به منطقه آزاد تجاری، حل مشکلات نقدینگی بازار، منطقی و عادلانه نمودن مالیات ها و… می تواند تا حدودی مشکلات موجود را حل کند.

بازسازی و نوسازی بازار تاریخی سقز و اماکن تاریخی موجود در این حوزه مثل حمام های شیخ و حاجی صالح و کاروان سرای تاجوانچی، ایجاد بازارهای تخصصی مثل لوازم خانگی، توجه به مقوله عمده فروشی و کالاهای متنوع مرزی، زیباسازی و خدمات دهی مناسب در بازار، ایجاد پیاده راه و بازارهای شبانه، برگزاری دوره های آموزشی، ثبت سقز به عنوان شهر پارچه و…. دیگر راهکارهایی است که در این حوزه می تواند مورد توجه قرار گیرد.

ـ فردین مصطفایی، روزنامه نگار