در این مراسم که جمعی از دست اندرکاران موسسات خیریه و تشکل های مردمی، خیرین روحانیون، اصناف و بازاریان و فعالان اجتماعی حضور داشتند، نیکوکاری و امورات خیریه از دیدگاه های مختلف، توانمندسازی اقشار ضعیف جامعه، جلب مشارکت عمومی و… مورد بررسی قرار گرفت.

جایگاه نیکوکاری در جوامع مدرن

دکتر سردار فتوحی جامعه شناس در سخنرانی خود با عنوان «جایگاه نیکوکاری در جوامع مدرن»، با بیان اینکه در جوامع پیشامدرن با توجه به کمبود جمعیت، مردم در یک نقطه جغرافیایی (مانند روستا یا شهرکوچک) همدیگر را می شناختند. فقیران و ثروتمندان توسط افراد محلی شناخته می شدند و کمک فقیران جزء لازم و ضروری حیات اجتماعی بود، افزود: نیکوکاری در قالب های مختلفی مثل همکاری در مزارع، بخشش گندم، مواد لبنیاتی و … بود  این جامعه شناس افزود: با افزایش جمعیت و مهاجرت ها، افراد (فقیر و ثروتمند) کمتر شناخته می شدند، لذا نیاز به تخصص بیشتر احساس شد تا فقیران و نیکوکاران شناسایی شوند یعنی تخصصی که نیازمند برنامه ریزی در جهت دریافت، سازماندهی و نگهداری و توزیع کمک است، حتی وارد رشته های دانشگاهی شده است مانند تعاون اجتماعی، مددکاری اجتماعی و …؛ لذا بخشش و نیکوکاری در قالب انجمن ها، سمن و … متفاوت از قبل(دورۀ پیشامدرن) شد.

وی با اشاره به برخی تحقیقات مبنی بر موفقیت سمن های خیریه در برخی کشورها و مقایسه آن با جامعه ایران و کوردستان گفت: با وجود اهمیت تمایل هم وطنان به نیکوکاری و فعالیت های داوطلبانه، ولی بنابر دلایلی موسسات خیریه دولتی و حتی خصوصی نتوانسته اند این تمایل را نهادی کنند و یا اعتماد آنان را جهت نهادی کردن این نیکوکاری جلب کنند، گفت: بر همین اساس هر گونه اتفاق و حوداث بزرگی مثل سیل، زلزله و … حجم عظیمی از مردم به صورت شخصی و گروهی بدون هیچ مدیریت و سازماندهی خاصی داوطلب می شوند و به صورت شخصی یا گروهی به محل حادثه(مثل زلزله کرمانشاه) رهسپار می کند و این به نوبۀ خود باعث اختلال در نظم و کمک های امدادی شده است.

دکتر فتوحی، نقش آفرینی در حوزه آموزش و توانمندسازی خانواده ها، داشتن رسانه و انتشار مجلات و بروشورهای اطلاع رسانی و تبلیغاتی، ممنوعیت هر نوع مداخله انجمن ها در کمپین‌های سیاسی و انتخاباتی، وجود اتحادیه های هماهنگی بین تشکل ها جهت هماهنگی و همسویی بین آنان، نظارت سازمان یافته قانونی بر نحوه هزینه کرد موسسات خیریه و…. را از جمله مواردی دانست که در کشورهایی مانند امریکا سبب ارتقای جایگاه و اعتماد به سمت های خیریه شده است.

تنوع عرصه های نیکوکاری به تبع تحولات نوین

سپس احمد عزیزی فعال مدنی به ارائه مبحثی تحت عنوان «تنوع عرصه های نیکوکاری به تبع تحولات نوین» پرداخت.
این پیشکسوت فرهنگی با بیان اینکه هدف از کار خیر برداشتن باری از روی دوش دیگران و مرتفع ساختن نیازی از نیازهای آنان است، گفت: نیازهای انسان ها متنوع و مختلف است؛ یکی به نان شب محتاج است، دیگری تنی بیمار دارد و هزینه لازم برای مداوای خود ندارد، افرادی هم هستند که بدنی سالم و شکمی سیر دارند، اما روان رنجور و روحیه شکست می آزارشان می دهد. کسانی هم با وجود برخورداری از ثروت و مکنت از نبود آزادی و نداشتن حق انتخاب رنج می برند.
وی افزود: گاهی موجبات ناکامی و آزار انسان بیرونی و از ناحیه دیگران است و زمانی هم موجبات تالم و درد آدمی نه بیرونی و دیگران، بلکه درونی و از سوی خود شخص است.

عزیزی سپس سوال پرسید آیا شخص نیکوکار با صرف وقت و هزینه کرد مادی به وظیفه اخلاقی خود عمل کرده است؟  سپس‌جواب داد: خیر. هر عمل اخلاقی باید دو ویژگی داشته باشد تا الزامات یک کار نیک در آن رعایت شده باشد: ١-از درد و رنج دیگران بکاهد.
٢-موجب شکوفایی شخص نیکوکار شود.

وی تاکید نمود: درد و رنج ها در یک حد نیستند، رسیدگی به برخی ضروری و به برخی دیگر ضروری تر است. بنابر این کار خیر مهم و مهمتر دارد، مهمتر و مهمترین دارد. اشخاص نیکوکار و انجمنهای خیریه باید این اولویتها را تشخیص بدهند و بر اساس آنها عمل بکنند.

جایگاه نیکوکاری از نگاه دین

در ادامه «جایگاه نیکوکاری از نگاه دین» از سوی دکتر جلیل بهرامی نیا مورد بررسی قرار گرفت.

دکتر بهرامی نیا هم با تحلیل الزامات و شیوه بخشش و نیکوکاری از منظر آیات و احادیث، بر ضابطه مندی در کار خیر و بدون ملاحظه هویت تاکید کرد و گفت: کار بخشش و نیکو بدون ملاحظه هویت، جنسیت و نژاد فرد باشد و همه نیازمندان را مورد پوشش کار خیر قرار دهیم، همچنین داوطلبانه و بدون منت و چشمداشت خاصی باشد، چیزهایی که می بخشیم از اجناس باکیفیت، دارای منفعت و مرغوبیت برای استفاده کنندگان باشد.
وی یادآور شد: در صورت عدم توانایی و فقدان امکانات و شرایط برای مشارکت در امر خیر یا کمک به دیگران، پاسخ ها توام با احترام و نزاکت باشد و شان و جایگاه افراد را رعایت کنیم.

فقه معاصر و بایدها و نبایدهای نیکوکاری از نگاه قوانین اسلام

در پایان نیز مبحث «فقه معاصر و بایدها و نبایدهای نیکوکاری از نگاه قوانین اسلام» توسط دکتر حسن آبیار ارائه شد.

وی با تاکید بر بازخوانی مبانی فقهی نیکوکاری از نگاه فقه معاصر گفت: سازمان‌های مردم نهاد باید برای بهینه کردن کمک های مردمی و اثر بخشی هر چه بیشتر آن، با ساز و کارها و رویکردهای نوین و متناسب با تحولات جامعه اقدام نمایند.
دکتر آبیار همچنین پیشنهاد داد که خیرین و سمن ها با همکاری صاحبنظران به دنبال فتاوای جدید شرعی متناسب با نیازهای مدرن انسان معاصر باشند.