مطمئنا، تک فرزند بودن شرایطی شبیه به زندگی در کنار خواهر یا برادر نیست و نوع خانواده‌ای که در آن رشد می‌کنیم تٲثیرات اساسی بر شخصیت ما دارد. اما علیرغم بسیاری از باورهای رایج، قرار گرفتن در مرکز یک دنیای کوچک، مزایا و معایب مخصوص به خود را داشته و تجربه ای تماما خوب یا بد نیست.

داشتن خواهر و برادر الزاما باعث اجتماعی‌تر شدن افراد نمی‌شود و نداشتن آن الزاما به معنای شکل‌گیری یک شخصیت خودخواه و خودمحور نیست. با این وجود میتوان گفت که برخی ویژگی‌ها و تجربه ها، در میان بسیاری از کودکان تک‌فرزند مشترک است.

به طور مثال، از آنجا که بخش قابل‌توجهی از زمان کودکان تک‌فرزند در تعامل با بالغین طی میشود، این موضوع میتواند باعث احساس راحتی بیشتر آنها با افراد بزرگسال‌تر از خود، و رفتارهایی بالغانه‌تر از سن تقویمی آنها شود. و یا در بعدی دیگر، کودکان تک‌فرزند ممکن است با چالش‌ها و دشواری های بیشتری در حین کار گروهی، مواجه شوند، چرا که در بسیاری از موقعیت‌های زندگی، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای امور، به صورت فردی و بر محور ترجیحات خودشان بوده است.

احساس تنهایی، علیرغم دریافت تمام توجه والدین، یکی از شکایات بسیاری از کودکان تک فرزند در ارتباط با زندگی خانوادگی‌شان است.

برای دور ماندن از احساس تنهایی، بسیاری از کودکان تک‌فرزند، دوستان خیالی یا دلبستگی به اشیاء موردعلاقه مانند عروسک‌ها دارند. اگرچه ممکن است در جایگاه یک والد توجه و زمان زیادی را به او اختصاص دهید، اما این موضوع جایگزین نیاز آنها به همسالان نخواهد بود. برای تقویت مهارت‌های اجتماعی، لازم است که برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های اشتراکی و گروهی، و تشویق تعامل با همسالان، برای این کودکان با تناوب بیشتری انجام شود.

کودکان تک فرزند، فراز و نشیب‌های ارتباط با خواهر و برادرها را تجربه نمی‌کنند، این در حالیست که فضای رقابتی میان فرزندان یک خانواده، علیرغم تمامی دشواری‌ها، می‌تواند باعث تقویت مهارت کودک در مدیریت روابط روزمره با همسالان شود. شکست در یک بازی، منتظر شدن برای نوبت و پیوستن به گروه، برای یک کودک تک‌فرزند دشوارتر از سایر همسالان تجربه میشود. برای کمک به کودک در سازگاری با این موقعیت‌های اجتماعی، والدین می‌توانند تجربیاتی مانند به اشتراک گذاشتن، مصالحه، و ملاحظهٔ خواسته‌ها و منافع دیگران را، در حین تعاملات روزمرهٔ خود با کودک و تعاملات او با همسالان، مورد توجه و تشویق بیشتری قرار دهند.

متخصصان علوم تربیتی بر این باورند که کودکان تک فرزند، به دلایلی مانند تعامل بیشتر و انحصاری‌تر با والدین به عنوان دو فرد بالغ، تفکر منطقی‌تر، منش جدی‌تر و حس شوخ‌طبعی کمتری دارند. اگرچه هیچ روش ویژه‌ای برای آموزش دادن درک شوخی و شوخ‌طبعی وجود ندارد، اما غنی تر کردن رابطه با کودک در ابعادی فراتر از ضوابط و قرارگیری والدین در جایگاه قدرت، استفاده از زبانی نزدیک به دنیای کودک برای شوخی، گفتن لطیفه و خندیدن آزادانه با او، می‌تواند جبران کنندهٔ خلأ ارتباطی کودک با همسالان باشد.

*مشاور