در حج، روح و فلسفه‌ای عمیق و عالی و اسرار و حکمت‌هایی گرانقدر از جمله؛ تقویت اراده، عزم قوی برای تغییر، دوری نمودن از جدل در مورد مسایل بیهوده و تلاش برای پاک نگه داشتن دامن و زبان در آن نهفته است.

این عبادت ارزشمند، جامع بسیاری از عبادت‌ها است؛ از جمله: نماز، انفاق، طهارات، هجرت، تحمل سختی‌ها در راه خدا، امساک (محرمات احرام و حرم)، کوچ و حرکت دسته جمعی.

فلسفه و علت غایی تمام عبادات از جمله حج، تغییر است؛ تغییر برای رسیدن به تقوا و پرهیزگاری در همه حال، به دست آوردن رضای خداوند، پایبند بودن به بر و نیکی در همه زمان ها و ترویج معروفات  …

از سوی دیگر در حج به ویژه حج تمتع، امر مهم “فقه اختلاف” پر رنگ می شود که تعداد افکار و اختلاف بین علما، رحمت است و آن حاوی این پیام است که برای ادامه زندگی، به مدارا و حرمت قرار دادن آرا و افکار یکدیگر، نیاز داریم.

حاجیان در سرزمینی حضور یافته اند که عهد عتیق و اولین خانه و معبد برای مردم است و پیام این حضور در حین طواف، همگرایی همه جهانیان برای هدایت و طلب آن است و در این هنگام است که حاجیان برای مردم، دعای خیر و هدایت می نمایند.

حاجیان معمولا قبل از حضور در مکه در مدینه شهر مدنیت حضور یافته و با رفتن به مسجد النبی و اعتکاف و ماندن در مسجد با دلی سرشار از امید و قرب الهی، نماز برپا می دارند در روضه حضور یافته و در دورهای زیارت با عزمت اسلام، تلاش پیامبر و اصحاب برای ترقی و تعالی دین، آشنا می شوند در مکه به آثار اسلامی سر می زنند در جبل الرحمه که نشانگر و نمادی از تلاش آدم و حوا برای تشکیل اجتماع و ملت است، آشنا می شوند و در عرفات پی می برند که ماندن در این سرزمین برای شناخت بیشتر خداوند و خویش جهت تقواست.

با این توصیف، حاجیان ( حج عمره و تمتع) وظیفه سنگینی بر دوش دارند و لذا آنان که برای بزرگداشت شعایر الهی، ره سرزمین مکه و مدینه را پیموده اند و قصد حج نموده اند بایستی از گفتار باطل پرهیز، به دنبال بر و نیکی _ که از لوازمات حج است_ باشند، حد و مرزها را رعایت کنند، با تمام جمادات و نباتات و مخلوقات با دیده خیر و نیکی، نگاه کنند.

حاجیان کردستان به ویژه سقز هم با این رویکرد و با این نظرگاه که خداوند به دل‌های انسان ها، توجه دارد و نظر می افکند بایستی، دل خویش را از غبار پاک کنند و برای تغییر، عزم جدی داشته باشند، ستیز در همه حال با شیطان و ره خیر و ترویج آن، بپویند.