واضح است که زبان مهم‌ترین عامل ارتباط افراد یک جامعه با هم و حلقه پیوندی بین جوامع مختلف و ابزار انتقال تجربه و میراث‌فرهنگی بشر از نسلی به نسلی دیگر است. انسان‌ها در پرتو گفتگو و مفاهمه همدیگر را درک نموده و حکایت تحولات و تکامل هر جامعه‌ای از طریق زبان انتقال می‌یابد. زبان در پرتو انباشت آفریده‌های ادبی، هم نقش اساسی در غنای فرهنگی ملت‌ها دارد و هم فی‌نفسه جز مهم‌ترین سرمایه‌های معنوی تاریخ هر ملتی است و شناسنامه اثبات هویت و نماد تمایز ملت‌ها با همدیگر است.

برخی زبان‌شناسان نیروی عقلانی زبان را معادل توانایی بیولوژیک بشر و اهمیت تنوع زبانی را همسان با تنوع انسانی دانسته و نابودی هر زبانی را برابر با امحای یک جهان‌بینی خاص می‌دانند پس بیراه نیست اگر بگوییم که زبان‌ها روح پویای هویت بشری هستند. بااین‌همه نباید فراموش کنیم زبان هم مانند هر پدیده دیگری زاده می‌شود، در شرایط مناسب رشد می‌کند و تکامل می‌یابد و گاهی هم دچار چالش می‌شود و در صورت عدم حمایت و تداوم سیاست‌های یکسان‌سازی اجباری تحت هر عنوانی آسیب می‌بیند و گاهی تا پرتگاه نابودی و حذف از عرصه حیات رانده خواهند شد. صدالبته از میان گونه‌های مختلف زبانی زبان گروه‌های اقلیت و غیر قدرتمند و زبان‌های بومی و محلی و زبان مردمان فاقد دولت و حاکمیت به شکل جدی در معرض آسیب‌های جدی بوده و هنوز هم هستند.

سازمان ملل متحد با محوریت یونسکو از مدت‌ها قبل اهمیت و جایگاه زبان مادری را در حفظ میراث معنوی و مشترک جامعه جهانی دریافته است و علاوه‌برآن به دلیل اهمیت گونه‌های زبانی در حفظ میراث جهانی و مخاطرات جدی ناشی از انکار، عدم آموزش و توسعه، ممنوعیت استفاده و به‌کارگیری و تضییع حقوق فرهنگی اقلیت‌ها در جستجوی راهی برای حفظ گونه‌های مختلف زبانی به‌عنوان میراث مشترک بشری می‌باشد و در این راستا برخورداری از حق آموزش و فراگیری زبان مادری را مرتباً مورد تأکید قرار داده است و نظام آموزشی چندزبانی را برای کشورهای دارای تنوع قومی، زبانی فرهنگی و چندملیتی توصیه می‌کند.

بالغ بر ۷ هزار گونه زبانی در جهان وجود دارد که هر کدام به سهم خود بخشی از میراث و تجربه مشترک بشری را در چارچوب خود جای‌داده است و نابودی و مرگ هر کدام از این زبان‌ها به معنای ازدست‌رفتن بخشی از میراث معنوی بشر است.

تنوع زبانی در کشورها و مناطق مختلف جهان متفاوت است در هندوستان به‌عنوان یک ساخت سیاسی فدرال و متنوع گویشوران ۸۰ زبان مختلف زندگی می‌کنند و این زبان‌ها در مراحل مختلف تخیل و آموزش بکار گرفته می‌شوند.

خاورمیانه که مهد تمدن‌های کهن و گهواره تمدن بشری است هم گرانیگاه تولد و تحول و تکامل گونه‌های مختلف زبانی است و سرزمین تنوع‌ها و تفاوت‌هاست که متأسفانه این تنوع و تفاوت‌ها نادیده گرفته شده و یا به‌جای هم‌زیستی و مدارا در مسیر تقابل و تضاد با هم سیر می‌کنند و عدم رواداری و دیگرپذیری بلای جان اقلیت‌ها و گروه‌های مختلف قومی و زبانی در این منطقه می‌باشد.

زبان کُردی یکی از زبان‌های هندواروپایی است که به طور گسترده در دست‌کم در چهار کشور ایران، عراق، ترکیه و سوریه چند ده میلیون نفر و میلیون‌ها مهاجر و آواره در مناطق مختلف دنیا گویشور دارد. زبانی که هم خانواده با زبان‌هایی نظیر فارسی، بلوچی و اردو به شمار می‌رود. ایران به‌عنوان کشوری با تاریخی کهن و اثرگذاری فرهنگی گسترده که گروه‌های متنوع و مختلف قومی، زبانی، مذهبی را در درون مرزهای خود جای‌داده و از تنوع زبانی قابل‌توجهی برخوردار و شهروندانش به زبان‌های مختلفی از جمله فارسی، کُردی، ترکی، بلوچی، عربی، ترکمنی و لهجه‌های متفاوت دیگری نظیر گیلکی، مازنی، لُری، تاتی و… سخن می‌گویند که قدمت برخی از این زبان‌ها قدمتی هزاران ساله دارند.

گرچه زبان رسمی ایران، فارسی است؛ اما بخش عظیمی از فرهنگ و تمدن، مدیون ملت های غیرفارس‌زبان بوده و ادبیات و فرهنگ هر کدام از این‌گونه‌های زبانی میراثی ارزشمند از سامان معنوی آنان را در دل خود جای‌داده است.

در دهه‌های اخیر و با وجود فراهم بودن ظرفیت‌های قانونی و تأکید قانون اساسی در اصول ۱۹ و ۱۵ بر حق آموزش زبان مادری در کنار زبان رسمی در مدارس و ضرورت اجرائی نمودن این اصول و برنامه و وعده‌های مکرر و برخی اقدامات مفید و راه‌اندازی رشته زبان و ابیات کوردی و ترکی در دانشگاه‌های کوردستان و تبریز اما همچنان تا رعایت حداقل‌های لازم و فعلیت بخشیدن به ظرفیت‌های قانونی در جهت پاسداشت این تنوعات زبانی و تکثر فرهنگی این سرزمین راه دراز و گام‌های بسیار دیگری در پیش رو است که می‌بایست باقدرت و اهتمام ویژه آنها را برداشت و به نظر می‌رسد اهتمام به این موضوع یک مطالبه مشروع و قانونی عموم گویشوران گونه‌های مختلف زبانی و بخش قابل‌توجهی از شهروندان کشور است.

برخلاف تصور و ادعای برخی از چهره‌های متأثر از مکتب ناسیونالیسم و ایده‌های همسان‌سازی، آن چیزی که جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد و باعث تقویت هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و همکاری‌جویانه و شکوفایی و زایش فرهنگی بیشتر نسبت به قبل می‌شود پذیرش تکثر فرهنگی و تنوع زبانی و پاسداشت است. زبان‌هایی که هریک از آنها میراثی تاریخی و بعضاً عظیم نه فقط برای گویشوران آن و یا ایرانیان بلکه برای جامعه جهانی است. یکی از مؤلفه‌های قدرت نرم و ماندگاری فرهنگ و تمدن ایرانی در طول تاریخ در کنار هم قراردادن هویت‌های مختلف و متنوع قومی، نژادی، زبانی و فرهنگی است که همه آنها در کنار هم یک کل بزرگ‌تر ایجاد کرده‌اند.

عدم آموزش زبان کوردی در مدارس مانع فراگیری و توسعه ظرفیت‌های این زبان توسط فعالان فرهنگی و ادبی نشده است و زبان کوردی به همت اهل فضل و فرهنگ کردستان و با تغذیه از میراث مکتوب منظوم و منثور پانصدساله خویش و بهره‌مندی از نسل جدیدی از تحصیل‌کردگان حوزه اندیشه و فرهنگ راه دشوار خود را به‌سوی افق‌های روشن پیموده است و با وجود بی‌مهری و بی‌توجهی‌های غم‌انگیز چراغ امیدآفرین و روشنی‌بخش تکافوهای فرهنگی و زبانی همچنان روشن نگاه‌داشته شده است و آثار منثور و منظوم فراوان و آفرینش‌های ادبی صاحب‌نظران و شاعران و نویسندگان و اصحاب جراید، نشریات و رسانه‌های مختلف هر کدام به سهم خود در جهت حفظ و توسعه، بالندگی و غنابخشی به زبان مادری کردها که از قضا نزدیک‌ترین زبان به لحاظ ساختار گرامری و دستوری و برخورداری از واژگان و مفاهیم مشترک به زبان فارسی است، ایفای نقش نموده‌اند. میراث ادبی معاصر کردها شاهدی بر توانمندی زبان و قدرت آفرینش فرهنگی آن‌هاست و این راه همچنان در تداوم است. همان‌طور که اشاره شد یکی از ایستگاه‌های ارزشمند این حرکت فرهنگی تأسیس گروه زبان و ادبیات کُردی در مقطع کارشناسی در دانشگاه کردستان و به همت نخبگان فرهنگی و اساتید و چهره‌های آکادمیک مختص در این زمینه می‌باشد.

نقش‌ برجسته شاعران و ادیبان، نویسندگان، مترجمان و اهل فضل و فکر کورد در خلق و ایجاد آثار ارزشمند و ماندگار در بخش‌های مختلف جغرافیای کوردستان و در ایجاد میراث ارزشمند فرهنگی کوردها و توفیق آنان در خلق این همه آثار ماندگار نشانه واضح و آشکاری است از توانمندی و قابلیت‌های درونی زبان و ادبیات کُردها و سند محکمی است بر جاودانگی و نامیراثی میراثی که از عمق جان‌بخشی از مخلوقات روی زمین می‌جوشد و انکار و سرکوب و نادیده‌گرفتن آن تنها منجر به تشدید چالش‌ها و تضعیف صلح و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و توسعه مبانی مشارکت همگانی در رشد و تعالی فرهنگ‌های مشترک خواهد انجامید و تنها کوردها از آن زیان نخواهند دید.