طبق ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، مدیریت زباله های عادی در داخل روستاها بر عهده دهیاری، خارج از حوزه شهر و روستا به عهده بخشداری ها و در شهرها بر عهده شهرداری است.

عدم مدیریت پسماند موجب مشکلات عدیده بهداشتی، آلودگی زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی می شود و سیمای شهرها را مخدوش می نماید.

آلودگی آب های زیرزمینی و سدها ناشی از عدم تفکیک زباله و شیرابه آن، بیماری زایی، خورندگی، انفجاری بودن یا قابلیت اشتعال و سمیت برخی زباله ها، رواج زباله گردی بدلیل مشکلات حاد اقتصادی و نبود درآمد، هدر رفتن بسیاری از منابع و زباله های قابل بازیافت، ایجاد بوی نامطبوع و… بخشی از تبعات عدم مدیریت پسماند می باشد.

در شهر سقز با بیش از ۱۸۰ هزار نفر جمیعت شهری، روزانه بیش از۱۷۰ تُن پسماند تولید می‌شود که در صورت عدم مدیریت آن حجم بالایی از آلودگی و مشکلات اجتماعی به دنبال دارد.

در سقز بیش از یک دهه است که بحث مدیریت پسماند توسط مسئولان مختلف شهری مطرح و اقداماتی انجام شد و از این لحاظ این شهر در ابتدای دهه ۹۰ در مطرح کردن و شروع اقدامات اجرایی در منطقه پیشرو بود، ولی این پروژه نیز بعداً هم مانند سایر طرح ها و برنامه ها در سقز گرفتار دست مدیران بی کفایت، متخلف و بی مسئولیت شد و علیرغم وعده های مکرر در سال های بعد تاکنون نتیجه خاصی نداشته است.

وعده ها از تولید برق تا کمپوست از زباله

شهردار وقت سقز گفت: با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از قبیل ساخت سوله‌های ویژه، بهره‌گیری از سیستم‌های جدید بازیافت زباله و طبق برنامه، شهرداری سقز تا سال ۹۳ از زباله‌های شهری برق تولید می‌کند.

عثمان رحیمی اظهار کرد: در شهر سقز به عنوان دومین شهر بزرگ استان کردستان روزانه ۱۵۰ تن زباله تولید می‌شود که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از قبیل ساخت سوله‌های ویژه، بهره‌گیری از سیستم‌های جدید بازیافت زباله و طبق برنامه، شهرداری سقز به عنوان اولین شهرداری کشور قادر خواهد بود از این زباله‌ها برق تولید کند (ایسنا، بهمن ۱۳۹۱).

شهردار سقز اظهار داشت:خط سورتینگ پسماند با ظرفیت ۲۰۰ تُن در یک شیفت راه اندازی مجدد شده و بزودی تفکیک زباله در سطح محلات سقز نیز شروع خواهد شد که با این کار پسماند زباله بهتر و موثرتر تفکیک و دفع آن آسان تر خواهد بود.

صالحی بابامیری با بیان اینکه شهرداری سقز تلاش می کند با مشارکت سرمایه‌گذار بخش خصوصی کارگاه پسماند زباله را تجهیز و مدرن سازی کند، اضافه کرد: با این کار دفن زباله را به حداقل خواهیم رساند تا حذف آن در سال های آتی با رعایت کامل مسائل بهداشتی انجام شود (ایرنا، آبان ۱۳۹۸).

سرپرست شهرداری سقز از آغاز بکار مرحله اول کارخانه بازیافت، پردازش و تولید کود کمپوست از پسماند شهری در این شهرستان خبر داد.

وریا نعمانی افزود: در شهر سقز با حدود ۱۷۰ هزار نفر جمعیت روزانه ۱۷۰ تُن پسماند تولید می‌شود که در صورت عدم مدیریت آن حجم بالایی از آلودگی وارد محیط زیست خواهد شد.

نعمانی با بیان اینکه شهرداری سقز در سالیان گذشته با برنامه استحصال انرژی و راه اندازی سیستم بیوگاز، قراردادی با بخش خصوصی منعقد کرده بود، یادآور شد: در راستای مدیریت پسماند شهری اقدام کردیم، ولی بدلیل تحریم‌های اقتصادی نمی‌توانستیم آن را وارد فاز اجرایی کنیم.

نعمانی با بیان اینکه شهرداری سقز سوله کارخانه را در اختیار بخش خصوص قرار داده است، تأکید کرد: با تلاش‌ها و پیگیری‌های مستمر شورای اسلامی شهر و شهرداری، طرح جدید بصورت سرمایه گذاری بخش خصوصی و در قالب  BOT است که برای مطالعه و تدوین قرارداد آن زمان زیادی صرف و حدود ۷۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری خواهد شد (ایرنا و صدا و سیما، تیر ۱۳۹۹).

شهردار سقز گفت: در راستای مدیریت پسماند، شهرداری از سرمایه‌گذار طرح جمع‌آوری و بازیافت حمایت می‌شود.

رشید میرحسامی با بیان اینکه از زباله به عنوان طلای کثیف یاد می‌شود، اظهار کرد: در راستای مدیریت پسماند، شهرداری از سرمایه‌گذار طرح جمع‌آوری و بازیافت حمایت خواهد کرد.

معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری سقز نیز در ادامه اظهار کرد: مدیریت پسماند یکی از ضروری‌ترین محورهای توسعه پایدار محسوب می‌شود که نقش مهمی در حفظ محیط زیست دارد.

علی محمدیان افزود: سرمایه‌گذار، اقدام‌های خوبی در راستای جمع‌آوری زباله، تفکیک زباله از مبدا و حرکت به سمت تولید کمپوست انجام داده است  که اجرای روش درست پسماند در حفاظت از منابع آبی و اکوسیستم بسیار حائز اهمیت است.

وی در مورد سرمایه‌گذر طرح تفکیک از مبدا زباله در سقز هم اظهار کرد: تاکنون ۱۵ میلیارد تومان برای راه‌اندازی طرح تفکیک از مبدا، کارخانه بازیافت، سرمایه‌گذاری شده است که هفت میلیارد تومان دیگر نیز راه‌اندازی تولید کود کمپوست سرمایه‌گذاری خواهد شد (فارس، بهمن ۱۳۹۹).

وعده های بی اساس/ ضعف مدیریت سیتمی و معطوف به توسعه متوازن

این حجم از وعده ها و اقدامات در حالیست که تنها چند سال تفکیک زباله از مبدا انجام و پس از آن بدلیل اختلاف بین شهرداری، پیمانکار و  سرمایه گذار این کار هم به فراموشی سپرده شده است.

آنچه امروز در سطح شهر می بینیم نه تولید برق و کمپوست از زباله است و نه تفکیک آن؛ بلکه در سایه بی مدیریتی، ضعف ها و ترک فعل ها به ۲ دهه قبل عقب گرد داشته ایم.

زمانی که بحث تفکیکی زباله و مدیریت پسماند در سقز شروع شد خبری از این طرح در شهرهای اطراف نبود اما در این سال ها کارخانه های بازیافت در سنندج و بوکان با مشارکت همان سرمایه گذاران به بهره برداری رسید، اما در سقز فقط به جلسات و وعده ها بسنده شده است، امری که نشان از ضعف مدیریت سیستمی و معطوف به توسعه متوازن و آینده نگر در سقز می باشد.

لزوم اهتمام جدی برای مدیریت پسماند

به نظر می رسد ورود جدی کارگروه پسماند سقز به موضوع، بررسی قراردادهای گذشته و مذاکره با سرمایه گذار، بررسی کارشکنی ها و سوءجریانات احتمالی در مدیریت پسماند، جلب مشارکت عمومی از جمله فروشندگان وسایل اسقاطی و زباله های خشک در سقز و… امری ضروریست که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.