سقزرووداو- شهرداری‌ها به عنوان نهادهای مدیریت محلی، نقشی بنیادین در هدایت و پیشبرد توسعه شهری ایفا می‌کنند. این نهادها به همراه شورای شهر و در تعامل با فرمانداری‌ها، مسئول اجرای بخش وسیعی از سیاست‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های شهری هستند. در نظام‌های اداری امروز، شهرداری‌ها به عنوان نمادی از دولت‌های محلی و مبتنی بر مشارکت شهروندان در تأمین منابع شناخته می‌شوند.

با گذشت بیش از ۳ سال و نیم از فعالیت مدیریت فعلی شهر سقز، بررسی عملکرد شهرداری و شورای اسلامی شهر، به ویژه در حوزه‌های عمرانی، اجرایی و بودجه‌ای ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، می‌توان با مقایسه عملکرد شهرداری سقز با شهری مشابه از نظر موقعیت جغرافیایی و جمعیتی مانند مهاباد، ارزیابی دقیق‌تری از روند توسعه شهری و چالش‌های موجود به دست آورد.

وضعیت بودجه‌ای شهرداری های سقز و مهاباد در سال های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴

بودجه شهرداری سقز
بودجه شهرداری سقز در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۸۰۰ میلیارد تومان برآورد شد که از این میزان، حدود ۷۵۰ میلیارد تومان تحقق یافت. برای سال ۱۴۰۴، بودجه این شهرداری به میزان ۱۰۳۰ میلیارد تومان به تصویب رسیده است.

بودجه شهرداری مهاباد
در مقابل، بودجه مصوب سال ۱۴۰۳ شهرداری مهاباد برابر با ۵۵۷ میلیارد تومان بود، اما تحقق بودجه به ۶۷۰ میلیارد تومان رسید که نشان از افزایش حدود ۲۰ درصدی دارد. برای سال ۱۴۰۴ نیز، بودجه مصوب مهاباد ۸۰۰ میلیارد تومان است که از این میزان، ۵۲ درصد به پروژه‌های عمرانی و ۴۸ درصد به هزینه‌های جاری اختصاص یافته است.

پروژه‌های شاخص عمرانی و اجرایی

شهر سقز
علیرغم تصویب شروع و اجرای ۷۷ پروژه در لایحه بودجه سالیانه، در شهر سقز در این دوره پروژه کلان عمرانی و سرمایه گذاری اجرا نشده است.
شاید پرداخت برخی بدهی ها مانند: باقیمانده مطالبات و جرایم بانک شهر، چند پیمانکاررا مهم ترین اقدام شهرداری سقز قلمداد نمود.
در بخش عمرانی هم می توان به مواردی مانند: بازسازی خیابان جمهوری، احداث یا شروع ساخت چند بوستان محله ای، شروع کمربندی ۴۵ متری پشت شهرک، خرید ماشین آلات برای واحدهای عمران و آتش نشانی، شروع ساماندهی ورودی بوکان – سقز، شروع اتصال خیابان ۲۴ متری به پل مالیاتی اشاره نمود که هیچ کدام کلان و شاخص محسوب نمی گردند.
در بخش فرهنگی و ارتباطات هم برگزاری سمینار سقزشناسی، نمایشگاه عکس های قدیمی، مشارکت در برگزاری چند سمینار و برنامه های فرهنگی دیگر، حمایت از برگزاری جشنواره تئاتر کوردی، ساخت چند سردیس مشاهیر و گذر هنر و… از اقدامات شهرداری بوده است.

شهر مهاباد
احداث کمربندی سد مهاباد همراه با میادین و فضای سبز و تاج سد، تعریض ورودی‌های شهر مهاباد از سمت تاقه‌دار، حمزه‌آباد و بلوار خانگی (بیش از ۴ کیلومتر)، احداث فاز ۲ کمربندی داشامجید به طول ۳ کیلومتر، احداث کمربندی فجر به پیام نور به طول ۱۷۰۰ متر، احداث کمربندی مکریان به سد یوسفکندبه طول ۱۴۰۰ متر، ساخت پل های پیروزی، آزادگان و کتاب هر کدام با دهنه ۶۰ متری و پل آزادگان با دهنه ۲۰ متری، ساخت سینما و ۲ پردیس چندمنظوره، ایجاد سالن پلاتو برای هنرهای نمایشی، احداث پیاده راه، تملک و بازسازی کاروانسرای تاریخی سیمون، شروع احداث تقاطع‌های غیرهم‌سطح در ورودی شهر و میدان ماموستا هه ژار و همچنین از طرف بوکان، احداث ساختمان آتش نشانی و… از جمله اقدامات شاخص شهرداری مهاباد بوده که چهره این شهر را نسبت به چند سال پیش متحول نموده است.
در بخش فرهنگی هم برگزاری جشنواره فیلم و عکس منطقه ای، بازسازی مقبره‌الشعرا و قطعه نام‌آوران، احیای حوضخانه‌های تاریخی و تبدیل آن‌ها به جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری، برگزاری سمپزیوم مجسمه سازی، نصب المان‌ها و مجسمه‌های شهری صورت گرفته است.

نقد و تحلیل عملکرد شهرداری سقز

بررسی‌ها نشان می‌دهد که عملکرد شهرداری و شورای شهر سقز در برخی حوزه‌ها با چالش‌هایی همراه بوده است:

ـ سهم بالای هزینه‌های جاری نسبت به عمرانی: هزینه‌کرد بودجه بیشتر در بخش جاری و خدماتی، مغایر با اصول بودجه‌ریزی عملیاتی و اولویت‌های زیرساختی است.

ـ عدم اجرای پروژه های عمرانی و سرمایه گذاری کلان: بلاتکلیف ماندن پروژه های سرمایه گذاری همچون مجتمع های پزشکان، مسکونی و سهم شهرداری از مجتمع تجاری کوردمال، نیمه کاره ماندن ساختمان فرهنگی و مجتمع گولان، زمین های بلوار انقلاب و ساحلی، نیمه کاره ماندن احداث کمربندی پشت شهرک دانشگاه و میدان مکریان به ترمینال بوکان و همچنین زیرگذر میدان ماموستا هیمن، عدم پیشرفت محسوس پارک تپه مالان، به محاق رفتن اجرای پیاده راه، عدم احداث شهرک های صنوف کسب و‌ کار مانند تره بار و بنگاه های خودرو، مراکز تفریحی و گردشگری در جوار چه‌م سقز، عدم تملک برخی املاک تاریخی و تبدیل ان به موزه شهری و فرهنگی و…مواردی است که باعث دغدغه شهروندان و انتقاد از مدیریت شهری شده است.

ـ وابستگی به درآمدهای ناپایدار: تکیه بر منابعی مانند عوارض، جرایم و کمک‌های دولتی بدون برنامه‌ریزی برای درآمدهای پایدار، شهرداری را در برابر بحران‌های مالی آسیب‌پذیر می‌سازد.

ـ فقدان چشم‌انداز مالی بلندمدت: نبود برنامه‌ریزی استراتژیک در حوزه منابع مالی و عدم شفافیت در افق‌های میان‌مدت و بلندمدت، مانعی بر سر راه توسعه متوازن شهری است.

جمع بندی

مقایسه عملکرد شهرهای سقز و مهاباد نشان می‌دهد که مهاباد در تخصیص  و استفاده بهینه از منابع، اجرا و ارتقای زیرساخت‌های عمرانی، توجه به مؤلفه‌های گردشگری و پویا نمودن اقتصاد شهری موفق‌تر عمل کرده است که برنامه محوری و هماهنگی مجموعه مدیریت شهری (شهرداری، شورای شهر و فرمانداری) در تحقق این مساله موثر بوده است.

مدیریت شهری سقز با چالش ها و ناهماهنگی های جدی مدیرت شهری در ۳ سال و نیم گذشته مواجه بوده، در حال حاضر برای رسیدن به توسعه پایدار، نیازمند بازنگری در اولویت‌های اجرایی، اجرای طرح های کلان، اولویت بخشی به جذب سرمایه گذار، افزایش بهره‌وری در بودجه‌بندی و حرکت به سمت درآمدهای پایدار و هدفمند است.