فردین مصطفایی روزنامه نگار

سقزرووداو: پوشاک  یکی از مهمترین سمبل های فرهنگ- اجتماعی بوده، چه بخواهیم و چه نخواهیم به اطلاع رسانی درباره ما در عرصه عمومی می پردازد و دیگران بر مبنای اطلاعات دریافتی از ما، سطح و نوع ارتباط اولیه را با ما برقرار می نماید. در بسیاری از جوامع و فرهنگ ها، ارتباطات میان فردی، اجتماعی و درون سازمانی، چنان از نحوه پوشش افراد و اعضا متاثر می شود که گویا استفاده از این نوع لباس، اولین پیام ارتباطی واحد از سوی آن فرهنگ به بیرون اعلام می نماید

نقش ارتباطات به صورت عام و زبان و نمادهای فرهنگی به طور خاص در استحکام جوامع بشری و شکل گیری مناسبات اجتماعی و روابط میان فرهنگی در طول تاریخ موثر بوده است. پوشاک از یکی از مهمترین سمبل های فرهنگ- اجتماعی بوده، چه بخواهیم و چه نخواهیم به اطلاع رسانی درباره ما در عرصه عمومی می پردازد و دیگران بر مبنای اطلاعات دریافتی از ما، سطح و نوع ارتباط اولیه را با ما برقرار می نماید. در بسیاری از جوامع و فرهنگ ها، ارتباطات میان فردی، اجتماعی و درون سازمانی، چنان از نحوه پوشش افراد و اعضا متاثر می شود که گویا استفاده از این نوع لباس، اولین پیام ارتباطی واحد از سوی آن فرهنگ به بیرون اعلام می نماید.

فرهنگ به‌عنوان یک پدیده‌ی پیچیده و فراگیر، در میان ملل گوناگون تعاریف مختلفی دارد. به‌عنوان یک محصول که از مجموعه‌ی فرایندهای اجتماعی هر جامعه‌ای به‌وجود می‌آید، زمانی که توسط عضوی از یک فرهنگ، برای مردمانی از فرهنگ دیگر فرستاده شود، ارتباط میان‌فرهنگی به‌وجود می‌آید.
ارتباطات میان‌فرهنگی، به‌عنوان فرایند مبادله اندیشه‌ها، معانی و کالاهای فرهنگی میان مردمانی از فرهنگ‌های مختلف، بین آن دسته از مردم اتفاق می‌افتد، که ادراکات فرهنگی و سیستم‌های نمادینشان به‌اندازه کافی مجزّا هستند. در این‌گونه از ارتباط، اساساً بین دو طرف ارتباط، هیچ‌گونه علقه‌ی فرهنگی وجود نداشته و یا این‌که طرفین، دارای پیوندهای فرهنگی ضعیفی هستند. ارتباطات میان‌فرهنگی، چه در ابعاد نظری و چه در ابعاد عملی، در بسترهای خاصی مثل جهانگردی، روزنامه‌نگاری آموزشی و تحقیقات در حوزه‌های علم، دین و هنر، بیشتر خود را نشان داده و دارای مجاری یک‌طرفه و دوطرفه است.

لباس به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگی و هویتی می تواند در کنار کارکردهای ذاتی چون حفاظت و پوشاندن انسان در برابر شرایط و مقتضیات محیطی، اقلیمی و اجتماعی؛ می تواند کارویژه هایی همچون اطلاع رسانی، بازنمایی، ارتباطات و انتقال معنی و مفهوم را به بینندگان داشته باشد و در ایجاد روابط بین فردی، انسانی و اجتماعی نقش و عاملی تسهیل گر و ارتباط دهنده داشته باشد و منبع مهمی برای ارزیابی و قضاوت دیگران در رابطه با شخصیت، ارزش ها، روحیات، تمایلات، خواستگاه زبانی، ملی و مذهبی و قومی، طبقه و پایگاه اجتماعی، نمادهای فرهنگی و حتی گرایشات فکری آدم باشد.

مردمان مختلف دارای نوع لباس و پوشش های خاص خود بوده که هنوز هم در برابر موج جهانی شدن پوشاک، مقاومت نموده و با تغییر در سبک و شیوه خود و با استفاده از خلاقیت و نواوری، سعی کرده متناسب با واقعیت ها و سبک زندگی امروزی خود را در عرصه عمومی تجلی و عرض اندام نماید.

در این میان کوردها در این عرصه پیشتاز بوده که از لحاظ فرهنگ پوشش دارای تنوع و تکثری همگون متناسب با شرایط کوهستانی بوده، استفاده از رنگ های مختلف، متنوع و شاد، سبک و مدل های دل انگیز، ظاهر متنوع و زیبا می باشند.

ویژگی هایی و نشانه هایی همچون پازل هزار رنگ و شیوه، گشاد بودن، استفاده از شال، کلاه، چارکه، تازکلاو، پشت بند، سربند، نمد، زیورآلات، نوع شال بستن و… در لباس کوردی حاوی اطلاعات و پیام های ارتباطی و مولفه های مردم شناسی  بوده که شناخت آنها ضمن اطلاع از خاستگاه ملیت، نژادی، فرهنگی، زبانی، مذهبی و سبک زندگی و سلیقه افراد به واسطه نوع پوشش می تواند کمک زیادی به ارتباط گران برای ایجاد ارتباطات میان فرهنگی بنماید.

لباس یک رسانه و عنصر ارتباطی زنده و پویا بوده که تاثیر بسزایی در ارتباطات اجتماعی و فردی داشته و بخشی از نماد هویتی و فرهنگی افراد به حساب می آید. هر چند گسست و فاصله نسلی ایجاد شده و جهانی کردن پوشش، لباس های منطقه ای و محلی مثل لباس کردی را با تنگناهایی مواجه نموده، اما همین پوشاک به عنوان یکی از سنیل های ارتباطی و مشخصه فرهنگی می تواندنقش ویژه ای در انتقال نشانه ها و پیام های فرهنگی- هویتی و تقویت ارتباطات اجتماعی داشته باشد و با حفظ و احیای آنها به گونه ای ارتباط بین نسلی را در نسل های آینده حفظ و تداوم بخشید.

سبک پوشش در میان اندیشمندان، مراجع فکری و اقتصادی، مراکز علمی، کارکنان و دست اندرکاران رسانه ها و سریال های تلویزیونی، فرصت هایی را فراهم می سازد ضمن افزایش کیفیت ارتباط گیری، مایه موفقیت و جذب مخاطب و حفظ لباس های مختلف و منطقه ای می شود؛ لذا راه اندازی موزه های مختلف مردم شناسی، جشنواره های میان فرهنگی، تولیدات مناسب پوشش های محلی متناسب با سبک زندگی و ذائقه نسل امروزی و… برای شناخت و احیای لباس های محلی ضروریست.

از آنجا که لباس کوردی بسیار متنوع و رنگارنگ بوده، شناخت تمام زوایای ارتباطی و فرهنگی آن نیازمند تحقیقات مفصل میدانی و مردم شناختی است؛ از این رو توجه به این مسائل در تحقیقات مردم شناسی و تاریخی، ارتباطات اجتماعی و میان فرهنگی، رسانه ها و… ضروریست.

در پایان باید گفت: لباس به عنوان یکی از نمادهای ارتباطی و مشخصه فرهنگی می‌تواند نقش ویژه‌ای در انتقال نشانه‌ها و پیام‌های فرهنگی- هویتی و تقویت ارتباطات اجتماعی داشته باشد که با حفظ و احیای آنها می‌توان به گونه ای ارتباط بین نسلی را حفظ کرد و تداوم بخشید؛ لذا لازمست همه ما در حفظ و اشاعه لباس اصیل کوردی بکوشیم.

منابع:
ـ نمکدوست تهرانی، حسن(۱۳۹۱)؛ تاریخ اجتماعی رسانه ها، تهران: همشهری.
ـ بهرامیان، شفیع (۱۳۹۲)؛ نقش ارتباطی لباس ها، ماهنامه ارتباطات.
ـ مهدی، محسنیان راد(۱۳۸۵) ایران در چهار کهکشان ارتباطی، تهران: دانشگاه.