در جهان امروز پیشرفت و توسعه کشورها بر مبنای علم، فناوری و دانش استوار است و دانشگاه به عنوان مرکز اصلی تولید ایده، فکر، پژوهش، علم و فناوری از مهمترین ارکان و ساختارهای رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی و سیاسی جوامع به حساب می آید.

نقش دانشگاه ها در توسعه

در واقع می توان گفت که یکی از باارزش ترین منابعی که جامعه در اختیار دارد، دانشگاه است. در غالب کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه، حل مسائل و رفع نیازمندی های اهداف توسعه ملی را دانشگاه و دانشگاهیان تحقق بخشیده اند. نوع نگرش کشورها به توسعه علمی و ارزش گذاری آنان به این عامل حیاتی و پایه اصلی توسعه است.

دانشگاه ها علاوه بر نقش محوری در توسـعه علـم و پیشـرفت کشور، وظیفه تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص، کمک به توسعه فرهنگی و اجتماعی، تولید فکر و گفتمان را نیز برعهده دارنـد و این اهمیت موضوع را دوچندان می نماید.
با این حال احداث دانشگاه در مناطق مختلف و توسعه مراکز دانشگاهی مستقر متناسب با نیازهای جامعه  یکی از مطالبات مردم برای کمک به تحقق توسعه می باشد، در این میان بررسی ها نشان می دهد، استان های محروم و کمتر توسعه یافته در ایران از حیث برخورداری از دانشگاه های مادر و صنعتی، باز هم مثل سایر شاخص های توسعه، کمترین بهره را برده اند.

شکاف در برخورداری از دانشگاه های مادر

اگر وضعیت استان کوردستان را با استان های اطراف مثل آذربایجان شرقی و همدان مقایسه بکنیم عمق کم توجهی و شکاف موجود را خواهیم دید. در استان کوردستان تنها یک دانشگاه سراسری یعنی دانشگاه کوردستان وجود دارد که متاسفانه در سال های اخیر به جای پیشرفت و توسعه، جایگاهش در زمینه تولید علم تنزل یافته است، اما در سایر استان ها حداقل ۴ دانشگاه ملی و صنعتی و چندین دانشکده وابسته وجود دارد.

کم توجهی به موقعیت استراتژیک و پتانسیل های بالقوه سقز

با این حال شهرستان سقز با داشتن بیش از ۲۴۰ هزار نفر جمعیت، موقعیت استراتژیک جغرافیایی (پل ارتباطی شمال غرب با جنوب و جنوب غرب، موقعیت مرزی، دارای موقعیت مرکزی و دسترسی مناسب برای یک و نیم میلیون نفر از شهرستان های اطراف)، پتانسیل ها و بسترهای بالقوه برای نیل به توسعه و… مشکلات و نیازهای زیادی در حوزه دانشگاه ها و آموزش عالی دارد، که در ۳ بخش بدان اشاره می گردد:

الف- عدم راه اندازی دانشکده علوم و فنون بعد از ۱۶ سال

با این حال از سال ۱۳۸۲ به بعد ساخت چندین دانشکده وابسته به دانشگاه کردستان در شهرستان های سقز، بیجار، قروه و مریوان مطرح شد و در سال ۱۳۸۳ با ساخت دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی در سقز موافقت اولیه شد، اما هیچ اقدامی اجرایی انجام نگرفت، مجدداً بعد از سال ۱۳۸۵ ساخت دانشکده فنی و مهندسی در سقز مطرح و سال ۱۳۸۶ وزارت علوم با آن موافقت نمود.

پیگیری های مسئولان شهرستانی و وعده های مکرر مسئولان استانی و کشوری در این رابطه ادامه داشت تا نهایتاً در مهرماه ۱۳۹۳ کلنگ احداث دانشکده علوم و فنون در زمین های پشت شهرک دانشگاه بر زمین زده شد.

وعده های بدون پشتوانه مسئولان دانشگاه کوردستان

رئیس وقت دانشگاه کوردستان در این مراسم اظهار کرد: این دانشکده در زمینی به مساحت ۲ هکتار با زیر بنای ۳۵۰۰ متر با اعتبار اولیه  ۵ میلیارد ریال به زودی در شهرک دانشگاه سقز احداث می‌شود.

فردین اخلاقیان گفت: این پروژه جزو مصوبات دور اول سفر رئیس‌جمهور سابق به استان کوردستان است، موافقت اصولی ساخت این دانشکده  از وزارت علوم تحقیقات و فناوری از سال ۸۶ اخذ شده است که امیدواریم با همکاری مسئولان مقدمات ساخت آن فراهم شود.

برای ساخت این دانشکده تاکنون پیگیری های زیادی از سوی مسئولان شهرستان صورت گرفته و معاون آموزشی وزارت علوم نیز در پاییز ۹۷ به سقز سفر نمود، چندین نفر بعنوان مسئول راه اندازی انتخاب شده اند، اما تاکنون عزم جدی برای تکمیل آن از سوی مسئولان دانشگاه کوردستان و وزارت علوم دیده نمی شود. این در حالیست که دانشکده بیجار چندین سال است فعالیت خود را شروع کرده است.

بررسی های میدانی نشان می دهد غیر از اسکلت بندی ساختمان دانشکده سقز، اقدام خاص دیگری صورت نگرفته و مسئولان سابق و حال دانشگاه کوردستان علیرغم وعده های مکرر، هر بار به بهانه هایی نظیر: کمبود اعتبارات، عدم موافقت نهایی وزارت علوم، طرح آمایش سرزمین و کاهش جمعیت دانشجویی و…از تسریع در کار خودداری می کنند. در حالیکه شهرهایی مثل بناب یا مراغه همزمان با سقز درخواست دانشکده را دادند، امروز صاحب دانشگاه هایی شده اند که با دانشگاه های مادر رقابت می کنند.

ب- تاخیرهای مکرر در راه اندازی مجتمع آموزش عالی سلامت

راه اندازی مجتمع آموزش عالی سلامت در شهرستان ها بستر و ظرفیت مناسبی را برای تامین نیروهای متخصص و کارآمد در حوزه بهداشت و درمان، افزایش سطح تخصص و توانمندی کادر پرستاری و درمانی و بهداشتی فعلی، ایجاد اشتغال، ارتقای دانش و افزایش ارتباطات علمی، جذب نیروهای متخصص، تکمیل چرخه دارو و درمان و… فراهم می نماید.

ابلاغیه وزارت بهداشت برای راه اندازی مجتمع

در تیرماه ۱۳۹۵ براساس ابلاغیه وزارت بهداشت به دانشگاه علوم پزشکی کردستان در ۲۵۳مین جلسه شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی با تاسیس مجتمع آموزش عالی سلامت در سقز موافقت شد.

بر این اساس و به دنبال دستور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مقرر شد در این مجتمع رشته های پرستاری، بهیاری، مامایی و… دایر شود؛ این موافقت با پیگیری های نماینده سقز و بانه و دانشگاه علوم پزشکی صورت گرفته است.

وعده شروع بکار دانشکده در سال ۹۷

سیامک واحدی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی کوردستان در بهمن ماه ۹۶ اظهار کرده بود: دانشکده پرستاری سقز سال ۹۷ دانشجو پذیرش می کند.

همچنین مدیر وقت شبکه بهداشت و درمان سقز با اشاره به سخنان واحدی بیان نموده: مجتمع عالی سلامت سقز از سال ۹۷ آغاز به کار و در اولین سال دانشجوی پرستاری پذیرش می کند و این مجتمع در سال های دیگر می تواند دانشجو در رشته های  از جمله: فوریت های پزشکی، بهداشت خانواده و بهداشت محیط پذیرش کند.

اما متاسفانه خبری نیست و هر بار مسئولان دانشگاه علوم پزشکی به شیوه ای مساله را توجیه می نمایند.

مشکلات فرارو و لنگ بودن قضیه با بهانه های مختلف

یکی از مشکلات موجود در این راستا کمبود یا نبود فضای مناسب دانشگاهی در بدو تاسیس می باشد، که قاعدتاً در اکثر شهرستان ها در بدو تاسیس با مشکلات مشابه مواجه هستیم و از طریق همکاری و همراهی سایر ادارات و تبدیل یکی از مراکز بهداشتی به مرکز آموزش مجتمع قابل حل بوده و در سقز نیز می توان از ظرفیت شبکه بهداشت، سازمان تامین اجتماعی و نهادها و خیرین برای رفع این مساله کمک گرفت.

اخیراً اعلام شده که در سال‌ تحصیلی  ۹۸-۹۷ از مجموع ۴۲ نفر ظرفیت رشته پرستاری دانشکده علوم‌پزشکی کردستان، ۱۰ نفر از پذیرفته‌شدگان، دوره آموزش بالینی خود را در بیمارستان شهرستان سقز، سپری می‌کنند و این ظرفیت برای سال‌ آینده نیز تداوم خواهد داشت…

این مساله نه تنها اقدام خاص و قابل توجهی نیست به نحوی پاک کردن صورت مساله بوده و خواسته مردم استقرار و راه اندازی رسمی “مجتمع آموزش عالی سلامت” در سقز است.

ج ـ عدم موافقت با راه اندازی رشته های تحصیلات تکمیلی مراکز دانشگاهی موجود

مراکز دانشگاهی موجود در سقز همچون: دانشگاه پیام نور و آزاد سال هاست بخش عمده ای از وظایف و خدمات آموزش عالی را در منطقه ارائه داده و تجارب مناسبی در این زمینه کسب نموده، این دانشگاه ها نیز برای توسعه رشته های موجود با کارشکنی و عدم همکاری وزارت علوم و هیات های استانی مواجه شده اند.

برای نمونه چند سال است هر کدام درخواست ۴-۵ رشته کارشناسی ارشد را ارائه و کلیه شرایط موردنظر را دارند، اما وزارت علوم و تاحدودی دانشگاه کوردستان با صدور مجوز نهایی موافق نیستند. جدای از اینکه نوع برخورد آنها دوگانه بوده، متقاضیان و اساتید منطقه دچار سردرگمی شده و همچنین پتانسیل های موجود را راکد نموده اند.

ضرورت پیگیری جدی مسئولان شهرستان برای حل مشکلات موجود

در شرایط کنونی مهمترین نیازهای شهرستان سقز و اطراف در زمینه توسعه رشته های تحصیلات تکمیلی، پیراپزشکی، رشته های مهندسی و کارآفرینی بوده و دیگر سیستم های کاردانی و غیردانشگاهی کارایی چندانی در جامعه نداشته و امکانات و فرصت ها را تحلیل می رود.

با توجه به امکانات و اعتبارات نسبتاً مناسبی که به دانشگاه های ملی نسبت به سایر دانشگاه ها اختصاص داده می شود، راه اندازی دانشکده علوم و فنون سقز و همچنین مجتمع آموزش عالی سلامت می تواند در تربیت نیروهای متخصص در حوزه های فنی و مهندسی و حوزه سلامت، راه اندازی پژوهشکده و مراکز فناوری، جذب اساتید توانمند و پزشکان متخصص و فوق تخصص، گسترش ارتباطات بین فرهنگی، کمک به توسعه شهرستان و…نقش اساسی داشته باشد و توسعه تحصیلات تکمیلی نیز ضمن مرتفع کردن نیاز بسیاری از متقاضیان به توانمندسازی نیروهای تحصیلکرده، استفاده بهینه از پتانسیل های موجود و تقویت جایگاه علمی مراکز دانشگاهی کمک نماید.

لذا انتظار می رود مسئولان دانشگاه های کوردستان و علوم پزشکی و وزارت علوم اقدامات جدی برای تسریع در ساخت و راه اندازی این دانشکده ها و افزایش رشته های تحصیلات تکمیلی سایر مراکز دانشگاهی سقز  انجام دهند و برای تحقق این خواست و مطالبه مهم و اساسی مردم منطقه همت گمارند.

در همین راستا پیگیری جدی مسئولان ارشد و مرتبط شهرستانی و مطالبه گری نخبگان و رسانه ها نیز می تواند به تحقق مساله یاری رساند.