سقزرووداو- مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) به‌عنوان یک رویکرد نوین در مدیریت سازمان‌ها، به ویژه در نهادهای مالی و بانکی، نقشی حیاتی در ارتقاء اعتماد عمومی، پرورش سرمایه اجتماعی، توسعه پایدار و تصویر برند ایفا می‌کند.

بانک‌ها به دلیل گستردگی تعاملات‌شان با اقشار مختلف جامعه، می‌توانند نقش مؤثری در حل چالش‌های اجتماعی- فرهنگی و زیست‌محیطی ایفا کنند.

این مقاله با تمرکز بر بانک اقتصاد نوین، به بررسی اقدامات این بانک در زمینه مسئولیت اجتماعی می‌پردازد و بازتاب آن در سطح جامعه و فضای رسانه‌ای را تحلیل می‌کند.

 

مفهوم مسئولیت اجتماعی

مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها، به معنای تعهد آن‌ها به توسعه پایدار و پاسخگویی در قبال آثار اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی فعالیت‌هایشان است. بانک‌ها، به‌واسطه نقش کلیدی در تخصیص منابع مالی، می‌توانند محرک‌های مهمی در جهت توسعه عدالت اجتماعی، آموزش، بهداشت و محیط زیست باشند. در ایران، توجه به CSR در بانک‌ها و برخی هلدینگ ها طی دو دهه اخیر رشد چشم‌گیری داشته است. یکی از بانک‌هایی که در این زمینه فعال عمل کرده، بانک اقتصاد نوین به عنوان نمادی از بانکداری نوین و خصوصی در ایران است، که می طلبد با تولیدمحتوا و برجسته سازی موضوع به پرورش سرمایه اجتماعی برای این بانک اقدام نمود.

 

مسئولیت اجتماعی در بانکداری

مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها، تعهداتی است که بنگاه های اقتصادی و شرکت های تجاری در برابر جامعه دارند. پژوهشگران حوزه سیاستگذاری معتقدند واحدهای تجاری فراتر از مسائل اقتصادی نسبت به جامعه، محیط زیست، مسائل و ارزش های فرهنگی و اجتماعی، بهبود سطح زندگی و سلامت مشتریان و کارکنان، شهروندان و سایر ذی نفعان مسئولیت دارند. از اواسط قرن بیستم کنترل آلودگی های زیست محیطی، ایمنی و سلامت محیط کار، ایجاد فرصت های برابر شغلی، ارتقای کیفیت محصولات شرکت و رعایت حقوق کارگران، جزء لاینفک مطالبات اندیشمندان علوم اجتماعی و جامعه از کارخانجات و شرکت های تجاری بوده است. این مطالبه تا آنجا گسترش یافته است که تحقیقات مختلفی نشان می دهند بی توجهی شرکت ها به این حوزه تأثیرات جدی بر اعتماد جامعه به آنها و بالطبع بر فروش محصولات و خدمات آنها داشته است. در واقع مسئولیت اجتماعی شرکت ها در دنیای امروز نقشی مهم در توسعه پایدار جوامع و جبران آسیب های کارخانجات و شرکت ها به محیط زیست و ساختار اجتماعی مناطق محلی دارد.

در حوزه بانکداری، CSR می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ـ حمایت از آموزش و پرورش و توانمندسازی جوامع محلی (ساخت و تجهیز مدارس و دانشگاه ها، کمک به پروژه های مدنی و…)

ـ کمک‌های خیرخواهانه به حوزه سلامت و بهداشت عمومی

ـ شفافیت مالی و رعایت اخلاق حرفه‌ای

ـ سرمایه‌گذاری در پروژه‌های سبز و حفظ محیط زیست

ـ حمایت از کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط (SMEs)

 

اقدامات بانک اقتصاد نوین در حوزه CSR

مسئولیت اجتماعی کسب‌وکارها (CSR) در نظام بانکی، علاوه بر کمک به توسعه اجتماعی، موجب ارتقای اعتماد عمومی و پایداری برند می‌شود. بانک اقتصاد نوین با اجرای پروژه‌های متنوع حوزه CSR، جزو پیشتازان بانکداری اجتماعی در ایران است و به‌عنوان نخستین بانک خصوصی کشور پس از انقلاب، در سال‌های اخیر اقدامات گوناگونی در حوزه مسئولیت اجتماعی انجام داده است، از جمله:

الف ـ پروژه‌های آموزشی و فرهنگی

ـ احداث مدارس و سالن های ورزشی در استان های مختلف کشور (بالغ بر ۵۰ واحد)

ـ حمایت از دانش‌آموزان مناطق کم‌برخوردار از طریق تأمین تجهیزات آموزشی و بسته های نوشت افزار

ـ برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی و حمایت از نشر و فرهنگ مطالعه

 

ب ـ حوزه سلامت و درمان

ـ مشارکت در ساخت یا تجهیز مراکز درمانی و بیمارستانی، به ویژه در دوران کرونا

ـ کمپین‌های اهدای خون و پشتیبانی از بیماران خاص

 

ج – محیط زیست و توسعه پایدار

ـ دیجیتالی‌سازی خدمات بانکی برای کاهش مصرف کاغذ و افتتاح نخستین «شعبه سبز» بانکداری در کشور؛

ـ حمایت از پروژه‌های انرژی پاک و کارآفرینی سبز؛

ـ کاشت بیش از ۷۰۰۰ نهال در پارک پردیسان تهران؛

ـ انعقاد تفاهم‌نامه با محیط‌زیست استان تهران برای مدیریت پسماند، آموزش و معرفی محصولات دوستدار طبیعت.

 

د- شفافیت و اخلاق حرفه‌ای

ـ انتشار گزارش‌های سالانه مسئولیت اجتماعی؛

ـ ارتقاء سامانه‌های نظارتی و پاسخ‌گویی به مشتریان.

 

ه ـ حمایت از کسب و کارهای محلی:

ـ ارائه وام و تسهیلات به مشاغل خرد، بنگاه های تولیدی و… (بیش از ۴۲۰۰ مورد در سال ۱۴۰۲)؛

ـ حمایت از هنر خامه‌دوزی بومی سیستان و بلوچستان؛ تأمین هدایای تبلیغاتی؛ از این کارگاه‌ها و اشتغالزایی برای نزدیک به ۱۰۰ بانوی سرپرست خانوار.

 

و- امدادرسانی در بحران‌های طبیعی

ـ پشتیبانی از سیل‌زدگان سیستان‌و‌بلوچستان همراه با هلال‌احمر؛

ـ کمک در زلزله‌های خوی، گلستان، لرستان و آذربایجان شرقی.

 

زـ توانمندسازی خانواده ها و تقویت سبک زندگی پایدار

ـ پرداخت سالانه ده ها هزار فقره تسهیلات قرض الحسنه ضروری، ازدواج و فرزندآوری؛

برای نمونه در سال ۱۴۰۲ پرداخت ۱۸,۸۹۲ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه در مجموع ۲۴.۳۵۹ میلیارد ریال تا پایان سال ۱۴۰۲؛ که رشد ۱۴۱٪ از نظر تعداد و ۲۰۵٪ از نظر مبلغ تسهیلات نسبت به سال ۱۴۰۱ نشان می دهد.

تسهیلات ازدواج پرداختی در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۲.۰۰۰ میلیارد ریال، با رشد ۱۷۹٪ در مبلغ و ۸۷٪ در تعداد نسبت به سال قبل بوده است و تسهیلات فرزندآوری هم ۶۳۰۱ فقره در همین سال پرداخت شده که از ۷۲ میلیارد ریال (۱۴۰۱) به ۳.۶۰۰ میلیارد ریال (۱۴۰۲) رسیده است.

 

بازتاب اقدامات در رسانه‌ها و افکار عمومی

بررسی بازتاب اقدامات بانک اقتصاد نوین در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی حاکی از اثرگذاری مثبت این فعالیت‌هاست:

بازتاب مثبت رسانه‌ای: رسانه‌های رسمی اغلب از این اقدامات به‌عنوان “الگوهای مشارکت مؤثر بانک‌ها در توسعه اجتماعی” یاد می‌کنند.

افزایش اعتماد عمومی: کاربران فضای مجازی واکنش مثبتی به برنامه‌های حمایتی در مناطق محروم داشته‌اند، اگرچه در برخی موارد خواستار شفافیت بیشتر در میزان سرمایه‌گذاری شده‌اند، که این هم می تواند الگویی برای تعاملات چندجانبه و شفافیت بیشتر باشد.

ارتقای ارزش برند: این اقدامات باعث تقویت برند بانک و افزایش اعتماد مشتریان نسبت به خدمات بانکی شده است.

مطالعات نشان می‌دهند CSR با افزایش وفاداری مشتریان و ارزش ویژه برند در بانک‌ها ارتباط دارد.

 

چالش‌ها و پیشنهادات

با وجود پیشرفت‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی بانک ها خصوصاَ بانک  اقتصادنوین، چالش‌هایی نیز وجود دارد:

ـ نبود چارچوب استاندارد برای گزارش‌دهی مسئولیت اجتماعی؛

ـ کمبود ارزیابی تأثیرات بلندمدت اقدامات CSR؛

ـ نیاز به بررسی بیشتر نهادهای نظارتی و رسانه ها برای ارزیابی دقیق‌تر عملکرد بانک‌ها و مقایسه آنان با یکدیگر جهت تنویر افکار عمومی.

 

پیشنهادات:

ـ تدوین منشور یا چارچوب ملی برای CSR بانکی و هلدینگ های بزرگ؛

ـ گسترش همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد و مراکز دانشگاهی برای ترویج فرهنگ مسئولیت مداری اجتماعی؛

ـ انجام مطالعات اثربخشی و انتشار عمومی آن‌ها؛

ـ اهتمام بیشتر به تعاملات چندجانبه با مشتریان و رسانه ها و تولیدمحتوا برای پرورش سرمایه و اعتماد اجتماعی؛

ـ شفاف سازی کامل روندها و شاخص های انجام شده در حوزه مسئولیت اجتماعی؛

ـ توسعه شعب سبز و برنامه‌های محیط‌زیستی به‌صورت پایدار؛

ـ اهتمام بیشتر بیشتر به اعطای وام های ضروری قرض الحسنه در زمینه درمان؛ تحصیل، ازدواج، توانمندسازی خانواده ها و تقویت سبک زندگی پایدار.

 

نتیجه‌گیری

بانک‌ها می‌توانند به عنوان بازیگران مؤثر اجتماعی، در کنار نقش اقتصادی، به یاریگری اجتماعی،توسعه پایدار و رفاه عمومی کمک کنند. بانک اقتصاد نوین با اجرای پروژه‌های آموزشی، درمانی، و زیست‌محیطی، نمونه‌ای از یک نهاد مالی مسئول در ایران است. با این حال، تداوم، شفافیت و یکپارچگی بیشتر در این اقدامات، شرط موفقیت پایدار در این مسیر خواهد بود.

 

منابع:

ـ سایت بانک اقتصاد نوین

ـ سایت بانک مرکزی

ـ خبرگزاری های کشوری

ـ گزارش های پایگاه های خبری و خبرگزاری های: تفاهم آنلاین، خت اقتصاد، پیام اقتصاد، دیوان اقتصاد، فراسو خبر

ـ خبر عصر بانک درباره محیط زیست شهری و شعبه سبز

ـ مقاله مطالعات ارتباط CSR با عملکرد مالی، ثبات بانک و تجربه برند.