✍ دکتر امید قادرزاده(عضوهیات علمی دانشگاه کوردستان)

چکیده:
فاصله گذاری اجتماعی به عنوان راهبرد اصلی ستادملی مبارزه با کرونا، از ۸ فرودین وارد مرحله اجرایی شده است. از منظر جامعه شناختی و با نظر به مختصات اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران، راه مقابله با شیوع ویروس کرونا،” تعدیل فاصله گذاری اجتماعی به مثابه پیش شرط فاصله گزینی فیزیکی” است. کم توجهی به پیوست فرهنگی و اجتماعی، و برخورد مکانیکی با جامعه، حلقه مفقوده سیاست گذاری ها در مواقع بحرانی است.

🔸اصطلاح فاصله اجتماعی توسط پارک و بورگس از جامعه شناسان مکتب شیکاگو به مجموعه واژگان جامعه شناسی وارد گردید. بوگاردوس، از شاگردان پارک، مسایل و کشمکش هایی که به هنگام جذب و درهم آمیخته شدن مهاجرانی از اقوام و نژادهای مختلف در جامعه و فرهنگ آمریکا پیش آمد، مورد بررسی قرار داد و در این راستا مقیاس فاصله اجتماعی را ابداع نمود.

🔸مقیاس فاصله اجتماعی امروزه برای برآورد میزان فاصله و تضاد بالقوه و واقعی در بین اجتماعات و گروههای متنوع قومی، نژادی، مذهبی، جنسیتی، طبقاتی و…بکار می رود؛تضادی که در نتیجه ی دسترسی نابرابر گروهها و اقشار مختلف اجتماعی به منابع قدرت پدیدار می شود.
🔸فاصله اجتماعی، وجوه عاطفی، هنجاری و تعاملی دارد و معرف میزان جدایی اجتماعی گروهها و اجتماعات مختلف جامعه از یک دیگر به دلیل شدت یافتن تفاوت ها و اختلافات ادراکی و واقعی بین گروهی است.
🔸 چندپارگی اجتماعی، قطاعی شدن ساختار اجتماعی،خاص گرایی، تضعیف هویت جمعی عام، محدود شدن دایره تعلق و تعهد اجتماعی به هم کیشان و همانندان، نادیده انگاشتن منافع و مصالح عمومی،بی تفاوتی اجتماعی، پیشداوری ها و جک های قومی، ضعف اعتماد تعمیم یافته، مداراناپذیری فرهنگی و اجتماعی از جمله شاخص های فاصله اجتماعی است. مضامینی چون “شهرما خانه ما”، “چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است”،”دیگی که واسه من نجوشه، سرسگ توش بجوشه” دلالت های مفهومی فاصله اجتماعی است.
🔸 آنچه جامعه ما امروز بدان نیاز دارد، بسط همفکری و تعمیم کنش های همدلانه و همگرایانه در مقیاس ملی بویژه در شرایط اضطرار است، که تنها با تضعیف و تعدیل نقاط افتراق، تضاد و تعارض در حوزه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می توان بدان دست یافت.
🔸بدون تعدیل زمینه های ساختاری فاصله اجتماعی، نمی توان بر مخاطرات طبیعی، بیولوژیک، اجتماعی و سیاسی فائق آمد. فلذا اگر ارزش های فرامادی و کیفیت بخشی به اوقات فراغت به اصلی ترین دغدغه اقشار برخوردار در ایام قرنطینه کرونایی بدل شده است.برای قریب به اتقاق جامعه، ارزش های مادی(بقا و امنیت اقتصادی)، جهت گیری های کرداری اکثریت جامعه را در زندگی روزمره رقم خواهد زد. که این جهت گیری کرداری عامه جامعه، از منظر سیاست گذاران و بعضا نخبگان علمی به غلط با بی اعتنایی و سهل انگاری، و ضعف ادراکی عامه تعبیر می شود.

🔸 جوامع معاصر، جوامعی پر مخاطره هستند. مواجهه فعالانه با مخاطرات و بحران های پیش رو متضمن توافق جمعی و عملی بر سر رویه ها و توصیه های سیاستی به هنگام مواجهه با بحران ها است. پیش شرط اجرای موفق فاصله گزینی فیزیکی، تعدیل فاصله گذاری اجتماعی و شکاف های اجتماعی است. التزام اجتماعی به فاصله گزینی فیزیکی، به مثابه راهبرد گسست در زنجیره انتقال ویروس، بدون مهیا ساختن تمهیدات ساختاری، از ضمانت اجرایی چندانی برخوردار نخواهد بود. راه برون رفت، همدلی اجتماعی و مشارکت اجتماعی و باور عملی حاکمیت به میانجیگری و نقش آفرینی کنشگران جامعه مدنی است.