دهسماڵێکی گوڵچنراوی ئاماڵ چهرمووی دایمه لهگیرفانیدابوو. چاوهنواڕ بۆ موشتهری له نێو گیرفانی جاکهتهکهی ههر ههڵیدهشێلا و گڵۆڵهی دهکرد. دهستێکی له سهر کتێبه تازه دهستێداوهکهی دانا و ئهنگوسته کهڵهی کرده پشتیوان جڵده قهبه لاچڕیاوهکهیدا و قامکهی شادهی له مابهین بهرگه زهرده نیوه ههڵخووشیاوهکهی ڕاداشت تاکوو شیرازهی کارهکهی لێ نهشێوێت. ههناسهیهکی ههڵکێشا و چاوێکی حهسانهوهی به سهر ڕۆژنامهکاندا گهڕاند. ڕووی کردهوه دهرکهی دووکانه تهنگ و ترشهکه. له نزیک دهرکه کهسێک به کڵاو پههلهویانهوه سێبهری قهرهی دا، کۆت و شهڵواری لووله تفهنگی و چاویلکه له سهر لووت به دزه نواڕینێکهوه له دهور و پشتی به ئهسپایی و به سرتهوه تماشایهکی ڕۆژنامه تازه هاتووهکانی کرد. ئینجا به قهنجهیهک و به شان ههڵتهکاندنێک ملی کێشایه نێو دووکانهکهوه له باڵشمهی درگاکه ڕاوێستا، به چرپه گوتی:”خاڵۆ دهبێ شتێکت پێ بڵێم.” دهفتهر و دهستهکێکی بهرگ ڕهشی درێژ دانرابوو. میداد و سڕینکارێک نیوهکریاو و چڵکاوهسوو له سهر لاپهڕه و ڕهشنووسه نووسراوهکان بهلادا کهوتبوو. کابرای درێژ داهۆڵ لۆق دانووشتایهوه. دهستێکی نا له میداد و سڕینکارهکهوه و ورد چاوێکی به ڕهشنووسی ناوهکاندا خشاند. دیسان ئاوڕێکی تهپکاوی دایهوه و بۆ دهرهوهی ڕوانی. نیگای له تهنیشت پهنجهرهکه زنج بوو. ڕوو له خانهخوێ وهک داتهپین و ههڵهشه له سهر چوارپایهیهکی گونیهشێل و ڕهپ و ڕهق دانیشت.
جیڕڕهیهک چاوی ڕۆژنامه فرۆشی زیت کردهوه. به لاشانێکهوه دهستێکی هاورده لاپهڕهی چنراوی ڕۆژنامهکانا و پرسی: “چی بووه؟ بۆ بێقهراری دهکهی؟ ئهو دهفتهره تهنیا ڕهشنووسی ناوی ئهو کهسانهیه که مانگانه رۆژنامهکانیان بۆ دهبهم. کابرا کڵاوه لاره ڕهشهکهی به لاشانی دهس ههڵتهکانده سهرهوه و وتی ” تهق و ڕهو دهستی پێکردهوه و له دوومان دهگهڕێن. ئهتۆیش به هۆی ئهم ڕۆژنامانهوه به شوێنی ههمووان دهزانی. دهبێ ئهم ڕهشنووسانه بسووتێنیت و شهرت و گومیان بکهیت با نهمێنن، خۆیشت به گشتمانهوه یارمهتیت ئهدهین دهربازی ئهودیو ببی.” خاڵۆ چهلێک چاوی چکۆلهبوهوه و بڕێک بێ ئۆقره و کاس و به تهوهسێکه له کاورای کۆنه ڕۆژنامهخوێن ڕاما “جا من سهری پیوازم، قونچکی پیوازم بۆ؟ ئهمن تهنیا فرۆشیارێکم. خاوهنهکهی کهسێکی دیکهیه. من کاسبکار و ڕاسپێراوم، چمداوه له گۆنگڵ و بهزم و ڕهزم و ههڵات ههڵات. ” کڵاو پههلهوی به سرته:”ئارام به، ناچارین دهبێ بزانی گرفتهکه ڕۆژنامهفرۆشی ئهتۆ نییه. ئهوانهی له دووی ئێمهن دهزانن تۆ ڕۆژنامهکان دهبهیت بۆ ماڵهکان و شوێن و ڕێی ئهوانهی ئهوان به دوایهوهن تۆ ههمووی ساف له ساف دهزانی. ههم خۆت ئازار دهدهن تا له زمانت بکێشنهوه، ههم دهکهونه ڕاوهدوونانی گشتمان. “چاوهشینهکانی تێکهڵی لاپهڕهکانی ڕۆژنامهکانبوون. ڕهشایی دێڕه ڕهشه قهڵهوهکان و کڵاوی ڕهشی کابرا دڵی تێکهڵاو دهکرد. کهوتبووه دارهتهیهکهوه سهری له گێژهوه دهچوو له ئانێکدا ڕما و شینی چاوی ساوی هێڵی سووری تێزا و نێوچاوانی گنج و لۆچ دایگرت. بیری دوو منداڵی ورد و خێزانهکهی کهوتهوه. به چاو دزینهوهیهک له چاوی کاورای ههواڵ ناخۆش. “ئهی خاوخێزانم چ لێبکهم؟” “له ئهستۆی ئێمه خهمت نهبێت نابێ ئهوانیش تێبگهن که بۆ کوێ چووییت”
له کۆڵانی تهنگ و تهنگهبهری ناوقهڵادا منداڵ کهوتبوونه بهردهفڕکێ. منداڵی جوولهکه و منداڵی موسوڵمان شهڕه قسهیان ئاڵاندبووه قۆچهقانیهکانیان، گیرفانیان پڕ کردبوو له ورتکه بهرد هاکا چاو وچڕی یهکتریان دهربهاوردایهت. ژنه جوولهکهکان کۆشیان دادابوو توویان دهترووکاند. ڕۆژی شهمهبوو، دهستیان بۆ کار و ئاگر نهدهبرد. خێزانی کاری بۆ ماڵه جوولهکهکان دهکرد. ڕۆژانی شهمه خێزانی ههر خۆر نهگهسته له ماڵهوه دهردهکهوت، کاتێک دهچوو بۆ کار کچۆڵهکهیشی له گهڵ خۆی دهبرد. کوڕهگهوره خڕۆڵهکهیشی به دوو جووت چاوی شینهوه کۆڵانهکانی نێو قهڵای دهتهقاند و ویزهی بهرده فڕکهی دههات. له پڕ بهچکه جوو دهیانگوت:” هۆی جووجکه سهگ سوونی. “دووان و سیانێک به بن باڵ و پیلی خاڵۆدا به ههڵهداوان وبهدفهڕی دهربازبوون و سیلهچاویان دهگرت. خاڵۆ ئاڵۆز و پهشۆکیاو و بێ دهرهتان له ماڵ نزیک کهوتهوه، حهڵقهڕێز دریاکه به بهنێکی ڕیشاڵ به لاشیپان دهرکهوه گرێ درابوو. شهکهی بای پاییز تهنگی به دهرکهدار ههڵچنی بوو. گرێکوێرهی خستبووه پهتهکهوه. به نێنووک وبه زهحمهت و دهس لهرزۆک کردیهوه. به کوڕبوونهوهیهک باڵای بهرزی نووشتاندهوه و چوه نێو خانووهکهی پاڵ مزگهوتی دوو منارهوه. کۆته کشمیریهکهی به باڵای چوارخشتهی شانیدا شهکهی دههات. دهستێکی بۆ قورعانه بهرگ سهوزهکهی سهر تاقچهکه برد. بهرزی کردهوه و ماچێکی کرد و نای بهسهریهوه و له جێکهی خۆی داینایهوه. لاگوێلێک پووڵه سپیهی شک دهبرد له پریسکهیهکی دانابوو له ناو کوولهکهسهرایی گۆشهکهدا بۆ ڕۆژی تهنگانه پاشهکهوتی کردبوو. دهستی گرته بنی کوولهکهوه و له ملهباریکهکهیهوه چاوێکی له بنهکهی کرد. خڕهی لێوهدههات، ژماردی و دهسماڵه گوڵچنراوهکهی گیرفانی پاڵتۆکهی دهرهاورد و بڕێکی تێڕۆکرد و پێچایهوه و له ژێر پشتێنهکهیهوه خستیه نێو گیرفانی چاکی کهواکهی. چاوێکی له جێوبان و کهرهستهی نێو ماڵهکه بڕی. هۆده و ههوێشخانێک و پڵاسێک و بڕێک کاسه و کهوچکه دارینه له سهوهتهی سهر سهکۆکه به سیخه دارینێکهوه ههڵواسرابوو. نێو ماڵ خاوین و ههڵپرژاو. له بهرههیوانی مزگهوت ئێزنگ و ئالوهداری پاچراوه به رێک وپێکی موور و کهڵهکهکرابوون.
درهنگانێکی پاییز بیری له کوورهدار دهکردهوه. خێزان و دوو منداڵهکهی له بهرچاویدا رێچکهیان دههات. تهنگهتاوببوو، ژهنگی خهمێکی قووڵ له ناخیدا قهتماغهی بهستبوو. به دهستی حسرهتهوه، سمێڵه قهفداره شاهانهکهی تۆزێک بهم لاولای لێوه شۆڕهکانیدا پاڵ پێوهنا. له گۆزهڵهسووره گڵێنهکهدا، چۆڕێک ئاوی به گهرووی وشکیدا ڕۆکرد و لێزگهیهک ئاو بهلا تهنیشت سمێڵهکانیدا دڵۆپهیان بهست. چهلێک حهپهساو قهڵافهتی تێکسمراوی داچۆڕابوو. خهریک بوو چاوی بهجێ ماوی منداڵهکانی دهزانه ڕۆحی و ههرهسیان هێنایه سهر سیهکانی و بینی دهخواردهوه. قومهئاوهکه به چهند قۆرت چووه خوارهوه. دواقومه ئاوی نێو خاو و خێزان. ماڵ بۆنی ههناسهیهکی شێداری لێدههات. دهنگی زهڵهی منداڵۆکه کۆڵانی ههڵگرتبوو. مێشکی تهقڵهوجلیتانی بوو دهستی تاقمانهجووتی دهکرد. دهستێکی به چناکهیدا هاورد. ریشێکی تهنکی ماش وبرنجی که به هیوا بوو به تۆپزی بیهێڵێتهوه. مێشکی وهخۆ کهوت، بێژی ئهحمهد نهم بینێ! ئێسته له کۆڵان ڕمبازێنیهتی. ئامین و ڕابێ له کام ماڵه جوولهکهن. به کاوهخۆ ڕاچهنی، پهشۆکاو دهستی له تهزبێحی بن گیرفانی جاکهتهکهی کهوت. کرژ ئاخێزێکی کرد. چارهکه چهرمهڵهکهی رابێی لهسهر پهسوێکه ههڵگرت و به پهله له شت ومهکی پێویست پڕیکرد و چوار گرێی توندی لێدا. دهسماڵه گوڵدارهکهی له بهر پشتێنی چهقاند. کاردێکی دهسکهچنراوی له پشتهوه ئاڵانده لاکهلهکهی. له پشت درگا وچانێکی تاساوی و ئهبڵهقی گرت و گورگهئاوڕێکی له نێو ماڵهکهدایهوه. له کاتی توندکردنهوهیی گرێی پهتهکه له حهڵقهڕێزی دریاکه سیلهچاوێکی به کۆڵانه باریکه کزۆڵکهکانی نێو دهرکهوباندا گێڕا. منارهکانی مزگهوتی دوومناره بهرهو چهقی ئاسمان لوولدرابوون تاپۆیان دهکرد. له کۆڵانه تهنگهکانی ناو قهڵاوه بهرهو قاوهخانهی دۆستی دێرینی ئاژوا. ئێواره بهرهو درهنگان ملی خێچی دهکێشا. خڵێڵه دایگرتبوو. نهکا لهناکاو بدهنه سهریدا و کهلهبچهکراو و دهسبهسهر ڕاپێچی شوێنێکی نادیاری بکهن. ههر ترسی له لایهک نهبوو لهوانهش دهترسا که تا ئێسته رۆژنامهی بۆ بردبوونه بهر درگا. دهترسا لهمهڕ حهشاردانی گیانی خۆیان له فکری سهر له ژێرئاوکردنی بن.
به تهنگهتاو ههڵماڵیاو به دهم شهکهی کۆته کهشمیریهکهیهوه بوخچه به دهس خۆی کرده قاوهخانهکهدا. به سانی چاوڕاو بۆ دهروێش کهریمی کۆنه ههواڵی دهڕوانی و چووه بنتای قاوهخانهکه و له پشت پهسوێکی پهرده لاکێشێکهوه له سهر کورسیلهیهک به پشووسواری دانیشت. لۆی جامانهکهی بۆ پشت ملی حهوادا و له نێو کۆته کشمیرهکهیدا جینگڵێکی خوارد و گردهوه بوو. دهروێش به لاچاوێکهوه تهقیلهی لاتیلاگی سهری ڕاستهوه کرد و گوتی:” خاڵۆ ئهوه چییه خێره چ بووه؟ “برا ئهم بڕه پارهم لێوهربگره و ئهمانهتی تۆ و بنهماڵهکهم. دهبێ زوو باریکی بکهمهوه و خۆم ئاودیو بکهم. چارم ناچاره و درفهتهم نییه. ” دهروێش به شان داشکانێک داتهکیه خوارهوه و دهسماڵهکهی نێو لهپی دهستی گرمۆڵه کرد و پرسی: ناڵێی چ بووه؟ ” نا با ئاوقان دهردهسهر و گێژهن نهبیت، ساڵانێکه پێکهوه هاوکاسهین. به ههر شێوازێک بێت دهبێ دهرباز ببم تا ههلهکه لهباره و تهنگهتاویان نهکردوم. لێم زویر مهبه پرس و ڕا و شتیشم به ماڵهوه نهکردووه. نهکا ههڵیان پێچن و ئازاریان بدهن. گرفتهکه من نیم بهداخهوه کهوتمهته نێو تهبکهکهوه و بهڵا و گووزی ناخافڵ هاشاوڵیان بۆ هێناوم. ریش بووه به ڕیشهوه. ئهم بڕه پاره به دانسته بۆ خهرجی بده به ڕابێ. ” دهروێش گێج و وێج و دهم داچهقیاو بڕه پارهکهی ههڵگرت و خاڵۆ دهستی تهمهنای خسته سهر شان دهروێش و به سهر لهقانێک چاوه شینه ههڵۆکانی له ژێر سێبهری برۆی دهیڕوانییه دوودووی چاوی پرووشی دهروێش. ئاو تێزاو پڕ له پرسیار دهروێش هاتهوه سهرخۆ دهسماڵهکهی پان کردهوه. سهرمێزهکهی ڕاماڵێ و گوتی:” مهشڵهژێ کارهکه باش ههڵکهوته. ئهم شهو کاروانێ دهروێش دهچن بۆ ئهو دیو. زۆربهشیان دهناسی له گهڵیاندا بێقڕه دهرباز ببه ئهوان دهتوانن حهشارت بدهن و به ناو دهروێشهوه ئاودیوت بکهن.
ڕابێ به کۆشێک پێخۆری چهورهوه له نێو کاسه مسینهیهک و چهند پریسکهی پڕ له چهرهسات که به لۆیهک له کراسهکهی حهشاری لۆ کردبوو به کۆڵانه باریک و چهوتهکانی نێوگهڕهکی قهڵادا بهرهو چاوهخانووی پاڵ مزگهوتی دوومناره کهوته ڕێ و کچۆڵه قژ ئاڵۆزیاوهکهیشی به دوایدا به چهکه چهکی سهرپاییه لاچڕیاوهکانی غارهی دههات. له پڕ کورێژگه خڕۆڵه چاو شینهڵۆکهکهیشی به چڵمه لووشه و قنگه شهڕ، گهیشته بهر دهمی دایکی. “ئهیهڕۆ ئهم بهرد وداره چیه به دهستهوه ئهو بۆ لاچڕیاو و خۆڵاوی خۆت گهوزانه. شهرت بێ چارت کهم چاوسهرهمهگهزی بۆرمز. ” کوڕهی چڵمن بهردهکانی نێو لهپی بهرداوه و خۆی خسته پاڵ خۆشکهکهی و به دهستی بڕێک پاتۆڵهکاڵهوهبووکهی تهکاند و خۆشکهکهشی بڕێک یارمهتی دا و ههڵخووشاو پسکه پسک خۆیان خنیه ماڵهوه. ماڵ نووتهک سڕ و سهرما خزیبووه ماڵهوه. هێواش له سهر دۆڵابهکه لامپاکهی داگرساند. له ناکاو دهڵێی شتێکی لێگوم ببوو: “ئهرێ منداڵینه ئهوه سرتهی چیتانه! بزانن بۆ باوکتان دیار نییه. ئادهی ڕاکهن سهرێک بدهن له دووکان یان قاوهخانهی دهروێش. کچۆڵه و چاوشینۆکه به ههڵهداوان له خۆشی ئهوهی لێدان و نقورچک له بیر کرا به حهلواشهقێ و ڕمبازێن و تریلیلان کوڵانه لارهکانیان گرته بهر چوونه بهر دهرکی ڕۆژنامهفرۆشیهکهی باوکیان، به قوفڵێکی گهوره داخرابوو.
به ڕاکه ڕاکه وپاڵپێوهنان له مابهین خهڵکهکهدا بهرهو قاوهخانهی دهروێش گازیاندا. دهروێش چای تێدهکرد. ههردووکیان به پاڵه پهستۆ خۆیان کوتا به ناو قاوهخانهکهدا. “مامه دهروێش باوکمان لێره نییه؟”دهروێش به دهنگی منداڵهکان تهزێک به لهشیدا هات. دهسماڵهکهی نێو لهپی دهستی گرمۆڵهکردهوه و تهقیلهکهی له کڕاکهی سهری توند دابهست و قهیاسێک ڕوانییه دوو چاوی زهقی گهش و ئاوڕێکی له نێو چایخانهکه دایهوه. تاریکیش دزهی کردبووه نێو کونجی دووکانهکه و شتهکان ڕهشکهیان دهکرد. سووسووی سهماوهری زووخاڵ دڕی به نووزهی تاریکی ئێواره دهدا. هاشاوڵی بۆ کورسیه دارینهکان دهبرد. لهپڕ دیسان پرسیاری زاڕۆکان ڕایپسکان. خاڵۆ دهروێش! “ها ڕۆڵهگیان چ بووه؟مامه دهروێش باوکمان نههاتوهتهوه. دایکم ناردمانی به دوایدا له دووکان نییه وتمان هاتوو لێرهبێ. ” دهروێش بێ ئۆقره گوتی” نا ڕۆڵه نهم بینیوه لهوه دهچێ بۆ نوێژی ئێواره چووبێته مزگهوت. ” منداڵ به دهم زایهڵهی ناتهواوی دهنگی دهروێشهوه به کرژ ئامبازی کووچه خێچهکان بوونهوه. کهوشی کچۆڵه چهکهی بوو دادهکهوت له ڕکێفی براکهی نهدههات.
خێراخێرا خۆیان کوتایه نێو مزگهوت له کهوشکهنهکهدا پێڵاوهکانی باوکیان بهدی نکرد. پڕکێشی نێو مزگهوتیان نهکرد. به پهله ههڵخووشاو به دهم ڕهت بردنهوه و لاتراسکه بهتاو و ههنێسکهکوتێ و چڵمه چڵم چوونهوه ماڵهوه. به دهنگی بهرز و پڕ له پرسیار هاواریان کرد. “دایکه دایکه. باوکمان له هیچ کوێیهک نییه. “ئهیهڕۆ ئهی له کوێیه؟ سهیره ئهو کابرایه بۆ کوێ چووه!؟” ڕابێ خوتوورهی پرسیار مێشکی داگرت غایهڵه و خڵێڵه داڵغهیان دههات. منداڵ مرۆکانه تووه گوڵبهڕۆژه و له دهوری کزه و سۆڵهی لامپاکه دهمیان ژهنده خواردهمهنی. له پڕ ڕابێ بێ ئۆقره له بهر دهرکه له باڵای مزگهوتهکهی ڕوانی. دوومناره بهرزهکه تارمایی ڕهشیان دهنواند بۆ تیشکی چراکانی نێو دهلاقهی کۆڵان. کۆڵان تهنگهبهر و تاریک و نووتهک و تهنیا ترووسکایی دهلاقهکان چاویان له تاریکی کووجی دادهگرت. به توند کردنهوهی لهچکهکهی له سهری و لۆیهکی کراسهکهی له پشتێنهکهی ئاڵاندهوه. دهستهوسان و دهس لهسهر دهس و دیان له سهر لێو حهپهساو گهڕایهوه. بیری ئاڵۆز و پاڵۆز و ناخۆش و یهکباو غارغارێنیان دهکرد. به کاوهخۆ نگا سمێنهرهکهی بڕییه شهوژهنی درگاکه و به خێرایی ههڵیپێکا و توندی کرد و له پشت درگا دهس له سهر دهس مێشک ئاڵۆز و بێ ئهنوا، پووک و پووش ههڵوێستا.
🔸پاژێک له چیرۆکی کوێخا
- سقز رووداو
- کد خبر 19081
- بدون نظر
- پرینت