شرح حال اثر:
اواخر پاییز ۹۸ خبرگزاری ها و شبکه های اجتماعی را خبری آکندە از غم تنیدەبود! باز هم جانباختن و خلق حماسەای دیگر از اشخاصی کە خطرناک ترین راە امرار معاش، قدم هایشان را بە کوهستان و برف و کولاک کشاندەبود.
آنان کە نان شرافتمندانە را ترجیح می‌دادند و بر سفرەای می‌نشستند کە کرامت انسانی آن را پر کردەبود. اینجا ارتفاعات ژالانە در ۲۶ آذر ۹۸ است.  دو نوجوان از یک خانوادە با ۱۴ و ۱۷ سال سن، اما پر از غرور در نبردی نابرابر در آغوش سرد کوهستان ناپدید شدند. بعد از سە روز با تلاش مردم پیکرەهای یخ زدەشان پیدا شد که الهام اثری هنری بنده شد.

دست بە کار گشتم، با تلاش فراوان و کلنجار با ایدەهایم دو کار نیمە تمام را در غروبی ناامید کنندە کنار گذاشتم، جارو را برداشتە و هر آنچە بر کف سرد کارگاە جاماندە بود را همانند آن روز کە غروب سرگرم جارو کردنش بودم، جمع آوری کردم. غافل از اینکە این پاک سازی سر از کندەها و قطعەهای چوب موجود در آورد. قطعە چوبی آشنا با ایدە و هم نوا با اندوهم را یافتم! ایدە من را یکجا در زیر پوستە خود مستتر کردەبود. پوستە را با ترفندهای گوناگون جدا کردە و کنار گذاشتم، حیرت همە وجودم را گرفت، این خودە ژالانە است، گوشەای از زاگرس اسطورە پرور بود.
نوشتە پشت آن را نگریستم، هدیە دوست عزیزم کاک سیروان یعقوبی از مریوان! حیف بود اصل چوب را دستکاری کنم، با ساخت پیکرەهایی از چوب بلند قامت افرا و کولەهایی از گردوی مقاوم و ایستا کە نشان از بزرگ مردان این تراژدی بود کار را آغاز کردم، هر لحظە از کار و هر قطعەی آن تداعی درد و رنج و بی مدیریتی بود کە این سرنوشت های غمگین را خلق کردەبود.
منم در پی یادگار کردن آن بە امید خاتمە سوژە اثر خود بودم. در این هیاهو بە یاد کولبری با مدرک کارشناسی ارشد افتادم، کە‌ بە تبعیض های گوناگون معترض بود، کتابی از شاخ گاو را ساختە و در دستان آفرینندە وی قرار دادم. تا آیندگان بە یاد داشتە باشند اینان بە چە دلیل این راە پر خطر را انتخاب نموده اند!

کۆڵبەری شۆناس نییە!
کۆتاییەکانی پاییزی ۹٨ هەواڵێکی ناخۆشی دیکە هەموو میدیاکانی تەنیبوو، دیسان گیان بەخت کردن و ئافرادنی حەماسەیەکی دیکە لە لایەن کەسانێکەوە کە ژیانی سەربەست و مردنی بە پاوەیان هەڵبژاردووە.
کەسانێک کە بۆ بژێوی ژیان مەترسیدارترین ڕێگە، بەڵام ڕێگەیەکی سەربەرزانەیان کردوەتە ڕێبازی خۆیان. ڕۆژی ۲۶ی سەرماوەزی ۲۷۲۱ دوو تازەلاو، دوو مێرمنداڵی ڕەنگ پاڵەوان لە کوێستانەکانی ژاڵانەی زاگرۆس بوونە میوانی باوشی بەفراویی نیشتمان. ۱۴ و ۱۷ ساڵ و مێژوویەکی پۆڵایین تەمەنیان بوو. نەیاندەتوانی نانی سەرشۆڕی و سووکایەتی بخۆن! بۆیە پشتیان دابووە بەر کۆڵ و دوای سێ ڕۆژ تەرمی پڕ شانازییان دۆزرایەوە. بوون بە هاندەری من و ئەرکی پاراستنی ئەم هێما پیرۆزەیان خستە هزرمەوە.
دوای سێ ڕۆژ تەقەلا و ماندوویەتی دوو کاری ناتەواوم نا لاوە و دەستم دایە گسک دانی شوێنی کارەکەم، قەت بەمێشکمدا نەدەهات ئەم خاوێنکردنەوە چارەی دەردم بدۆزێتەوە. کۆتە دارەکانم جێبەجێ ئەکرد، ژێریانم گسک ئەدا، لە ناکاو برووسکەیەک هات بە لەشمدا چاوم تێ بڕی، خۆی بوو! ژاڵانە و کۆساڵانی تێدا بوو، توێکڵەکەیم بە شێوازگەلێکی پسپۆڕاە لێ کردەوە! حەیف بوو بیتاشم یان … کە چاوم لە نووسراوەکەی پشتی کرد نووسرابوو: دیاری کاکە سیروان یەعقووبی (مەریوان).
بیانووم بڕا، بێ وچان دەستم دایە کار. پەیکەری ئەو مڕۆڤە گەورانەم لە داری ئەفرا تاشی. لەگەڵ هەموو وردەکارییەکان لە مێشکمدا ئەمانەم دەور ئەکردەوە: ئازار، بێبەشی، هەڵاواردن، نابەرپرسی و … لە داری گوێز کۆڵی پشتی کۆڵبەرەکانم تاشی، با قورسایی ئەم هەموو غەدرە لە مێژوو بمێنێتەوە.
بیری دەرچوویەکی کارناسی باڵا کەوتمەوە! دەیگوت “لە هیچ شوێنێک نەیانهێشت بەشەرەفەوە کار بکەم و بژیم و ببمە هۆی ئاسوودەیی خەڵک بۆیە ڕووم لەم کارە کرد.” خێرا لە شاخی گا کتێبێکی پڕ لە واتام دا بە دەستە خۆڵقێنەرەکانیەوە.
هەمووی ئەمانە پێشکەش دەکەم بە داهاتوو! با بزانن، بۆ کۆڵبەریمان کرد و هۆکاری چی بوو؟ با بزانن شۆناسی من کۆڵبەری نییە، کۆڵبەری ڕێگەیەکی ئەستمە بۆ ژیانێکی سەربەخۆ و پڕ لە ڕێز.
به سپاسه‌وه، موحسن هدایه‌تی