مردم دیگر کمتر به پزشک و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. آنها برای اینکه بتوانند هزینه‌های خود را کاهش دهند، گاهی خود دست‌ به‌کار می‌شوند و بدون مراجعه به پزشک برای خود آزمایش تجویز یا با مراجعه به داروخانه‌ها تجدید نسخه می‌کنند.

مشکلات مالی و گرانی‌ها به هزینه‌های درمانی هم رسیده و این‌طور که معاون کل وزارت بهداشت اعلام کرده،‌ مراجعات مردم به مراکز درمانی کاهش یافته است.

مراجعه ۳۰% مراجعان به داروخانه ها بدون نسخه

ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت در نشستی خبری با خبرنگاران گفته است: حدود ۳۰ درصد بار مراجعات به داروخانه‌ها بدون داشتن نسخه و بدون مراجعه مجدد به پزشک است تا از این طریق بتوانند هزینه‌های خود را کاهش داده و پول ویزیت را پرداخت نکنند. اینها نشانه‌های نگران‌کننده‌ای است.

او می‌گوید: در سال ۱۳۹۷ هم نشانه‌های اولیه کاهش بار مراجعه بر مردم دیده شد.

افزایش پدیده خوددرمانی در جامعه

«خوددرمانی»؛ پدیده ای که این روز‌ها رو به افزایش است و مسئولان وزارت بهداشت را نیز نگران کرده است.

آنچه این روزها در شهرستان دیده می شود قطعاً پدیده های عمیق تر و ناگوارتر در ابعاد مختلف در حال شکل گیری است: فقر، تنگدستی شدید، زباله گردی، ناتوانی در تامین هزینه های درمان و سلامت، تورم افسار گسیخته، حذف فرصت های شغلی در معابر مرزی و…

قطعاً فقر و مشکلات اقتصادی روی سلامت و برنامه غذایی، دارو و درمان مردم اثرات زیادی گذاشته و بسیاری را با چالش مواجه نموده است.

بعلت تنگدستی و برای کاهش هزینه ها خوددرمانی می کنم

رئوف ۴۰ ساله که برای تهیه داروی گلو درد به داروخانه ای مراجعه نموده، درخصوص چرایی خوددرمانی و عدم مراجعه به پزشک می گوید: من بیمه سلامت دارم که فقط در بیمارستان های دولتی قبول می کنند، اگر بخواهم برای یک سرماخوردگی و گلودرد ساده به یکی از درمانگاه ها مراجعه کنم، قطعاً ۴۰- ۵۰ هزار تومان هزینه می برد، تازه این زمانی است که سرم وصل نکنند.

وی ادامه می دهد: بنده یک باربر هستم که در طول ماه ۵-۴ بار کولر گازی بصورت ضمانتی از اینجا به شمال یا تهران می برم که درآمد ناخالصم درماه کمتر از ۲ میلیون تومان است (تازه اگر بار توسط مامورین توقیف نشود)، لذا ترجیح می دهم هزینه هایم را بکاهم و خوددرمانی هم بخاطر همین مشکلات است.

گرانی سرسام آور قیمت اقلام آرایشی و بهداشتی

هزینه های اقلام آرایشی و بهداشتی بیش از ۱۰۰% افزایش یافته و با ادامه روند فعلی شاهد افزایش بیماری های پوست و مو در جامعه خواهیم بود.

این را انیسا خانمی جوان ۲۰ ساله، به خبرنگار ما گفت و در تشریح ماجرا افزود: بنده سال گذشته کرم ellaro را برای محافظت از پوست بنا به تشخیص پزشک حدود ۴۰ هزار توامن خریدم، اما امسال همین قلم حدود ۹۵ هزار تومان شده که احتمالاً کیفیت قبلی را هم ندارد، لذا فقط برای لاکچری ها امکان خرید این نوع داروهای خوب وجود دارد.

روی آوردن به اقلام تقلبی یا بی کیفیت

وی همچنین به افزایش قیمت مواد آرایشی و شامپوها در بازار اشاره و گفت: حداقل افزایش قیمت ها حدود ۱۰۰% بوده، لذا خانم ها به مواد آرایشی ارزان و تقلبی موجود در بازار روی آورده اند که قطعاً تبعات منفی در آینده بدنبال خواهد داشت.

مشکلات ویزیت و پوشش ضعیف بیمه ها

مامه رسول هم که شربت آلومینیوم ام جی اس معده خریده، اظهار می دارد: چند هفته منتظر ویزیت پزشک متخصص در درمانگاه تخصصی شدم که نتوانستم ویزیت بگیرم و از سوی دیگر توان پرداخت ویزیت ۵۰-۴۰ هزار تومان در مطلب های خصوصی را ندارم، لذا پس از مشورت با مسئول داروخانه این شربت را برای تسکین درد معده ام گرفتم.

در آن سوی دیگر افزایش هزینه های دندانپزشکی بسیاری از اقشار فقیر و متوسط جامعه را از ترمیم، عصب کشی و کاشت دندان محروم نموده است.

محرومیت اقشار ضعیف جامعه از ترمیم و عصب کشی دندان

کاک حسن همراه پسر ۱۵ ساله اش، که از درد دندان می نالد، مطب به مطب دندانپزشکان برای کشیدن دندان پسرش می گردد، اما کسی حاضر نیست آن را بکشد و پیشنهاد ترمیم می دهند، اما کاک حسن می گوید: من کارگر روزمزدم و اگر کار باشد روزی ۷۰ هزار تومان به من می دهند، لذا توانایی پرداخت ۵۰۰ هزار تومان برای عصب کشی و ترمیم یک دندان را ندارم، لذا مجبوریم دندان پسرم را بکشیم.

وی در نهایت به یک دندانساز تجربی مراجعه نموده و با اصرار و پرداخت ۵۰ هزار تومان مجبور به کشیدن دندان پسرش شده است.

هزینه بالا باعث روی آوردن مردم به جراحان محلی شده است

چند روز پیش نیز یک خانم ۵۰ ساله که دستش شکسته بود، پس از صحبت با پزشک، ناامیدانه از مطب خارج شد، علت را از وی جویا شدیم. عایشه خانم گفت: دستم شکسته پس از مراجعه به بیمارستان و گرفتن عکس، اعلام نمودند که باید پیش پزشک متخصص استخوان و مفاصل بروید تا آن را گچ بگیرند.

وی افزود: پزشک متخصص به من گفت که ابتدا باید عمل جراحی کنم و بعد آن را گچ بگیرم. یک حساب سرانگشتی نشان می داد که این کارها حدود ۸۰۰ هزار تومان هزینه دارد، لذا ترجیح دادم بیرون بیایم و نزد جراح محلی بروم که دستم را درمان نماید.

اینها گوشه ای از هزاران مشکل و دردی است که شهروندان در حوزه درمان با آن مواجه هستند و این جدای از چالش هایی است که بیماران خاص (سرطان، ام اس، دیابت، کلیوی و…) با آن دست و پنجه نرم می کنند و زندگی خود و اعضای خانواده آنان تحت تاثیر شدید قرار گرفته است.

مشکلات مالی و صف های طولانی نوبت عامل افزایش خوددرمانی

یک متصدی داروخانه با اشاره به اینکه همیشه خرید درمان توسط شهروندان و خوددرمانی وجود داشته، یادآور شد: اما در چند ماه اخیر این روند افزایش یافته و حتی می توان گفت که خوددرمانی در منطقه ما گاهاً بیشتر از ۵۰ درصد می باشد.

وی درخصوص علت این موضوع گفت: مشکلات اقتصادی و مالی، افزایش هزینه ویزیت و آزمایشگاه و…، کاهش میزان پوشش بیمه ها،  تلف شدن زیاد وقت مردم در صف های نوبت بخش خصوصی و نیز مشکلات رزرو نوبت در درمانگاه تخصصی در افزایش خوددرمانی مردم موثر بوده، اما به موازات داروخانه های رسمی، تعداد عطاری ها و داروخانه های گیاهی هم خیلی زیاد شده است.

لزوم اتخاذ تدابیر حمایتی در حوزه درمان

در چنین شرایطی باید مسئولان مرتبط از جمله وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، انجمن های خیریه، درمانگاه ها، بیمه ها و… به فکر شهروندان باشند و در این راستا سیاست های حمایتی و جبرانی برای اقشار فقیر و متوسط جامعه درنظر بگیرند.

توسعه مراکز درمانی دولتی و با حضور چند شیفته پزشکان متخصص، اعزام تیم های پزشکی به مناطق حاشیه ای و روستاها، افزایش سقف تعهدات بیمه ها و سهم پرداختی داروها، کمک افراد خیر و انجمن های خیریه به بیماران نیازمند جهت کاهش هزینه ویزیت در مطب های خصوصی و تامین هزینه درمان آنان ضروریست. در این شرایط باید با توجه به اولویت‌گذاری‌ها، پوشش بیمه‌ها مؤثرتر باشد و میزان پوشش بیمه سلامت در مراکز دولتی و خصوصی افزایش یابد و بیمه های سلامت و تامین اجتماعی تعهدات بیشتری در هزینه درمان بیماران برعهده گیرند و یا دولت یارانه هایی برای این امر اختصاص دهد. از سوی دیگر فرهنگ‌سازی لازم هم برای افزایش سواد سلامتی مردم هم باید با کمک نهادهای فرهنگی، بهداشتی و رسانه ها جهت تقویت رویه های پیشگیرانه انجام شود؛ در غیر این صورت با طولانی‌شدن این شرایط، عوارض خوددرمانی، عدم درمان یا درمان ناقص بیماری برای مردم بیشتر خواهد بود و با سونامی برخی بیماری ها در سال های آتی مواجه خواهیم بود.

ـ فردین مصطفایی روزنامه نگار