زریان کریمی، فراتاب//

سفر با  وسایل نقلیه عمومی از جمله اتوبوس و آنهم برای مسافت های طولانی همیشه انسان را در معرض تجارب تلخ و شیرین زیادی قرار می دهد. از در جریان قرار گرفتن ناخوداگاه در مکالمه ها و بحث ها و اتفاقات گرفته، تا برقراری ارتباطات دوستانه و همکلام شدن با انسان هایی که هر کدام دنیایی از غم ها و شادی ها و رنج ها و خوشی ها را با خود یدک می کشند و خوداگاه یا ناخوداگاه، ارادی یا غیر ارادی، ما را هم در آنها سهیم می کنند.

این بار اما کاملا ناخواسته درگیر مکالمه چند مرد جوان و ‌میانسال شدم که از سفرشان و کاری که چندصد کیلومتر دورتر از شهر خود پیدا کرده بودند می گفتند. یکی از آن مقدار پنیر محلی می گفت که با خود آورده و می تواند چند روزی آنها را سیر نگه دارد. آن یکی به دوستانش اطمینان داد که نان کافی با خود آورده و تا مدت زیادی از خرید نان بی نیازند و دیگری از قصدش برای خرید سیب زمینی  می گفت که ظاهرا پول کافی نداشته و در نهایت دوستش او را دلداری می داد که اگر بتوانیم آن کار را بگیریم، هیچ اشکالی ندارد اگر ماهی ده، بیست تومان از درامدمان را برای خودمان هزینه کنیم. اما آن یکی که از همه جوانتر بود و ظاهرا قصد تشکیل خانواده داشت و از خوشحالی سر از پا نمی شناخت، دوستانش را نصیحت می کرد که اکنون که توانسته اند کار را بگیرند، همه جوره با صاحبکار راه بیایند و تنها واکنششان در برابر هر کنشی چشم و بله قربان باشد که مبادا این کورسوی امید را هم از دست بدهند.

وضعیت نابسامان معیشتی و عدم اشتغال در شهرهای کوردنشین مساله تازه ای نیست و گاه و بیگاه از سوی مسئولان نیز به آن اشاره می شود. عوامل مختلفی سبب بوجود آمدن وضع موجود شده اند. از جمله آنها نا مناسب بودن وضعیت اشتغال صنعتی ست که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت در گفتگویی به آن اشاره کرده است. سید احسن علوی نماینده مردم شهرستان های سنندج، دیواندره و کامیاران در مجلس ضمن ملی و‌کشوری خواندن معضل بیکاری و اشاره به اینکه وضعیت بیکاری در کوردستان نسبت به شهرستان های دیگر حادتر و در شرایط نا مساعدتری قرار دارد، نبود صنایع و‌ معادن در کوردستان، تعطیل و نیمه فعال بودن اکثر کارخانه های موجود، کم بودن کارخانه های فعال و مشکلات کشاورزی به دلایلی همچون بی آبی و مهاجرت روستانشینان به شهر و افزایش حاشیه نشینی را از جمله عوامل افزایش بیکاری برشمرد و از این واقعیت تلخ پرده برداشت که اکثر جوانان نخبه و فارغ التحصیل کوردستانی بیکار هستند. وی همچنین در سخنان خود آمار بیکاری در کوردستان را ۴۰٪ اعلام کرد که این به واقع رقمی قابل تامل است.

از سوی دیگر محمد حسینی، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع معادن و‌کشاورزی سنندج در نشستی با حضور اعضای کمسیون برنامه و بودجه مجلس ضمن اشاره به دردناک و‌مایوس کننده بودن آمار و شاخص های اقتصادی استان کوردستان افزود: می توان ساعت ها از اقتصاد محروم و ضعیف و استان، از فقر عریان و بیکاری گسترده جوانان و مصیبت های کولبری، فقدان زیرساخت های اقتصادی و حمل و‌نقل، آمار وحشتناک تصادفات و مرگ و میر جاده ای و خام فروشی معادن و نفس های به شماره افتاده تولید و صنعت در استان سخن گفت.

از نظر وی بالا بودن تراکم جمعیت و نرخ بیکاری، سهم پایین صنعت در اشتغال، سهم بالای اراضی دیم به کل اراضی با وجود پتانسیل های عظیم آبی، سهم پایین اشتغال معدنی با وجود ظرفیت های بالای معدنی استان، سهم نیم درصدی از کارگاه های ۱۰ نفره و ۱۰۰ نفری کشور، سهم ۳۹ دهم درصدی از اشتغال صنعتی کل کشور، سهم ۲ دهم درصدی از ارزش افزوده صنعتی کشور را نشان دهنده وضعیت نامطلوب اقتصادی دانست.

تمام اینها در حالی است که در گزارشی از خبرگزاری ها در سال ۹۵ استان کوردستان به عنوان سومین استان بیکار کشور معرفی شد که پس از اتفاقات اخیر و بسته شدن مرزها می توان تخمین زد که کوردستان امسال در این رتبه بندی صعود کرده باشد.

هر چند در مکالمه کارگران‌ در مسیر رشت، میشد امید به یافتن شغل و احتمالا بهبود شرایط را حس کرد اما کوچ‌ آنها به چند صد کیلومتر دورتر از زادگاه خود برای تامین حداقل های زندگی خانواده، نمی تواند نشانه اتفاق مبارکی باشد. خوب به خاطر دارم در سال های دهه ۷۰ همسایه ها و برخی از دوستانم، آن هم به صورت خانوادگی برای فرار از بیکاری موجود در منطقه چگونه به کوره های آجرپزی و‌کارگری در کلان شهرها پناه می برند.

چند سالی بود که به دلیل وضعیت بوجود آمده و استفاده از مرزها برای امرار معاش خبری از این کوچ های گاه و بیگاه نبود. اما‌ انگار بستن بار سفر و دل کندن از دیار تنها راه حلی ست که قشر ضعیف منطقه برای بهبود وضعیت خود بار دیگر به آن پناه می برند.