پروفسور هوشنگ قمرنیا استاد تمام گروه مهندسی آب دانشگاه رازی کرمانشاه، در مصاحبه با پریسا عظیمی خبرنگار، که در سایت «ایران آنلاین» منتشر شده، به بررسی وضعیت آبی کردستان و انتقال آن پرداخته است که خواندش خالی از لطف نیست.

به گزارش سقزرووداو؛ پروفسورهوشنگ قمرنیا، متولد شهرستان بیجار کردستان بوده در این گفت و گو گفته است: «اجرای پروژه های آبی که چند سالی است دراستان دردست اجراست، متاسفانه اکثرا به نام کردستان و به قول معروف به کام استان های مجاور بوده است. شایسته نیست که کردستان پرآب به دلیل بی تدبیری ها وضعف مدیریت ها، حدود یک میلیون هکتار از اراضی مناسب آن به صورت دیم باقی مانده و جای توسعه نداشته وتعداد زیادی ازشهر و روستاهای آن نیز ازآب آشامیدنی سالم و مطمئن برخوردار نباشند.»

در کردستان خوشبختانه یا متاسفانه پروژه های آبی زیادی اجرا شده وبرخی هم در دست اجراست. نظر شما درخصوص ضرورت اجرای این طرح ها چیست؟

اجرای پروژه های آبی که چند سالی است دراستان دردست اجراست، متاسفانه اکثرا به نام کردستان و به قول معروف به کام استان های مجاور بوده. شایسته نیست که کردستان پرآب به دلیل بی تدبیری ها وضعف مدیریت ها، حدود یک میلیون هکتار از اراضی مناسب آن به صورت دیم باقی مانده و جای توسعه نداشته وتعداد زیادی ازشهر و روستاهای آن نیز ازآب آشامیدنی سالم و مطمئن برخوردار نباشند. همچنین شایسته نیست که روستاییان وتحصیل کردگان و جوانان با استعداد استان برای امرارمعاش وبه دست آوردن شغل ناچاربه ترک دیار شوند ویا به شغل های کاذب روی آورند. این ناعدالتی ها درتخصیص آب استان درجلسه ای فرمایشی با حضور وزیر نیرو واستاندار و سایر مسئولان وقت کردستان در ۱۶ دی ماه سال ۹۵ نیز مورد تایید قرار گرفت. در این جلسه مدیرعامل شرکت آب منطقه ای و ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت استان که هر کدام به ترتیب اعلام کردند مردم از ما نمی پذیرند که سهم آب استان ۱۳ درصد آب تولیدی آن باشد و سالانه در حدود ۴ میلیارد و ۷۵۵ میلیون مترمکعب آب در طبیعت استان تولید شده و اما از این میزان روان آب فقط ۱۰ درصد آن یعنی حدود ۴۹۳ میلیون مترمکعب در کردستان به مصرف می رسد. به نظر اینجانب این موضوع باید به جد مورد توجه مسئولان کشوری و استان قرار گیرد. نتیجه این موضوع در حال حاضر سبب مرگ آب های زیرزمینی، کشاورزی؛ باغداری، دامپروری، صنعت؛ تخریب محیط زیست، کوچ تحصیل کردگان و روستاییان و بیکاری مردم و جوانان شده و خدای ناکرده به خطرافتادن امنیت ملی را به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل درخواست هایی ازمسئولان برای رفع این مشکلات دارم که بطور مختصر به آن ها اشاره می کنم: پی گیری واگذاری مدیریت سدهای اجراشده به مدیران استان کردستان به شرط آنکه آنها بتوانند با درایت کامل حداقل قسمت هائی از منابع آب، پروژه های آبی انجام شده را برای توسعه استان در زمینه های شرب، کشاورزی و صنعت بهره برداری کنند.

تشکیل یک هیات حقیقت یاب جهت بررسی و حل کلیه مشکلات موجود در راه تامین حقابه های مسلم و مورد نیاز توسعه آینده شهرستان های استان کردستان جهت توسعه کشاورزی؛ صنعت وتامین آب شرب سالم وبهداشتی از آب حوزه ها و رودخانه های موجود در استان و همچنین پروژه های سد سازی اجرا شده و لغو تمامی تصمیمات یک طرفه و کارشناسی نشده ضمن هماهنگی با ارگان های مختلف.لزوم اجرای هرچه سریع تر پروژه های انتقال آب اضافی ازمناطق غربی به مناطق شرقی استان با حفظ تمامی قوانین انتقال آب برای دشت های سقز؛ اوباتو، دیواندره، بیجار؛ قروه، دهگلان، چهاردولی و موچش. ضمنا نباید به استان های همجوار به بهانه تامین آب شرب، اجازه دسترسی به آب سدهای ساخته شده از جمله سدهای ژاوه و آزاد و تلوار داده شود.

آب این سه سد باید جهت آبیاری اراضی و احیای آب زیرزمینی دشت های شرقی استان نظیر قروه؛ دهگلان، بیجار و سایر دشت های شرقی استان و توسعه کشاورزی، صنعت و تامین آب شرب مناطق مختلف داخلی و ضروری استان مورد استفاده قرار گیرد. دور از توجیجات فنی، اقتصادی، اجتماعی و انصاف است که آب کردستان با طی صدها کیلومتر و با صرف هزینه های سرسام آور و دیربازده، برای آبیاری اراضی سایر استان ها مورد استفاده قرار گیرد و اراضی استان بصورت دیم کم بازده باقی بماند و تبعات آن گریبانگیر مردم استان شود. استاندار کردستان و نمایندگان شهرستان های مختلف باید این  موضوعات را به جد در مجلس مطرح و مورد پیگیری قرار داده و نسبت به اخذ حق آبه های مسلم اقصی نقاط مختلف استان اقدام قطعی و عملی کنند.

طبق قانون بین المللی یونسکو، انتقال آب باید شرایطی داشته باشد، به نظر شما این قانون با توجه به سد سازی ها در کردستان درست اجرا شده؟

طبق قانون بین المللی یونسکو، انتقال آب باید شرایطی داشته باشد، که به چند مورد آن اشاره می کنم: کمبود اساسی آب در مقصد، یعنی منطقه ای که آب به آنجا انتقال می یابد وجود داشته باشد.توسعه آتی نقطه مبدا. به عبارتی منطقه ای که آبش را انتقال می دهیم نباید آسیبی ببیند.

مطالعات و ارزیابی جامع زیست محیطی درخصوص وضعیت مکان مبدا ومقصد و همچنین مطالعات جامع اثرات اجتماعی و فرهنگی در استان مبدا و مقصد می باید حتما انجام شود. مزایا و منافع انتقال آب باید بطور منصفانه بین دو منطقه مبدا و مقصد تقسیم شود. متاسفانه هیچکدام از قوانین ذکر شده در رابطه با پروژه های انتقال آب کردستان رعایت نشده و بارها این موضوع را طی نامه هائی برای استاندار کردستان، بعضی از نمایندگان و افراد سیاسی استان تشریح و ازآنها درخواست پیگیری موضوع از طریق مجلس شده ام.

وضعیت آب شرب استان چطور است؟

وضعیت تامین آب شرب بعضی از شهرهای استان در حد تقریبا مناسب است اما بعضی از شهرها در وضعیت مناسبی قرار نداشته و تامین آب آنها طی سال های گذشته آن طوری که باید و شاید متحول نشده، خصوصا شبکه های انتقال و توزیع آب آنها قدیمی و دارای نشتی زیادی است. تعدادی از شهرهایش هم منابع آبی مطمئن و کنترل شده ای برای شرب و استفاده صنعتی و کشاورزی نداشته و بنا به بررسی های انجام شده وضعیت تامین آب شرب در حدود۷۰۰ روستای کردستان بسیار نامناسب است. بعضی از روستاهای استان واقع در شهرستان های بیجار و قروه و دهگلان متاسفانه آب شربشان آلوده به آرسنیک نیز است. همین امر باعث تخلیه بسیاری از روستاهای شهرستان های استان خصوصا در نواحی شرقی شده. از طرفی در مناطق شمالی و غربی استان که منابع آب بهتری دارند، به علت عدم برنامه ریزی در بهره برداری و اجرای پروژه های مناسب از منابع آب در مناطق ذکر شده و دیم بودن و کم بازدهی اراضی کشاورزی متاسفانه، وضعیت تامین معاش مردم غیرقابل پذیرش و قبول است . تا حدی که مردمان این مناطق از پیر و جوان، زن و مرد برای امرار معاش خود به ناچار به شغل کول بری روی آورده اند. این موضوع برای استان زرخیزی مانند کردستان باید دوراز انتظار باشد.

سدسازی ها در استان چه اثراتی داشته؟ آیا منفعتی برای کردستان پرآب و به قول شما زرخیز داشته یا نه؟

متاسفانه در حوزه های آبی کردستان طرح هایی اجرا شده که به نفع استان نبوده. کردستان دارای چند حوزه آبی است که حوزه های سفیدرود؛ سیروان، زرینه رود، چومان، سیمینه رود، ساروق، کلاس و قزلچه از جمله آنهاست.

سدسازی روی کدامیک از رودها انجام شده؟

یکی از این سد سازی ها، سد داریان بر روی حوزه و رودخانه سیروان است که ۳۲۳ میلیون مترمکعب حجم مفید آن است و حدود یک میلیارد مترمکعب آب را در فصل های مختلف تنظیم و به پایین دست هدایت می کند.  اما فواید ساخت این سد برای کردستانی ها چه بوده؟  ساخت این سد عملا برای کردستانی ها هیچ فایده ای نداشته زیرا فقط آب کردستان را به استان های کرمانشاه و ایلام هدایت می کند. این طرح علاوه بر سد داریان، هیروی و ازگله دارای ۵۶ کیلومتر تونل انتقال آب و همچنین حدود ۴۴۵ کیلومتر سامانه انتقال آب است.  در حدود یک میلیارد مترمکعب آب توسط سدهای ذکر شده، تونل و ابنیه های مربوط ذخیره، تنظیم و انتقال پیدا می کند که قرار است ۱۱۰ هزار هکتار از اراضی کرمانشاه را در دشت های ازگله، جگیران، ذهاب شمالی و جنوبی، قراویز و حومه سرپل ذهاب، قلعه شاهین، بشیوه ، قصرشیرین، گندمبان، خان لیلی، اردوبان و نفت شهر و دشت های لیگ ۲، مهران، زرین آباد، دهلران و موسیان در استان ایلام را آبیاری کند. ملاحظه می کنید که اجرای این پروژه برای کردستان منفعتی ندارد.

اجرای طرح گرمسیری برای کردستان چه تبعاتی داشته ؟

متاسفانه همچنان که اشاره شد این طرح هم هیچ گونه تبعات مثبتی برای کردستان نداشته است. ضمنا تبعات منفی آن برای استان بوده که به اختصار به چند نمونه آن اشاره می کنم: زیرآب رفتن زمین های کشاورزی به دلیل سد سازی ها و بیکار شدن کشاورزان و دامداران منطقه. هدایت یک میلیارد مترمکعب آب کردستان به استان های کرمانشاه و ایلام غرق شدن آثار تاریخی استان و همچنین هدر رفتن کیفیت بالای چشمه کانی بل و تجمع آب آن در پشت سد داریان . آب دهی سالانه چشمه بل درحدود ۱۵۰ میلیتون مترمکعب است، این در حالی است که اگر آبدهی سالیانه چشمه را تقسیم بر جمعیت استان کنیم حقابه هر نفر از کانی بل ۱۰۰ هزار لیتر می شود.

علاوه بر کانی بل همچنین ۱۴ چشمه دیگر و متاسفانه ۴۱ سایت تاریخی با قدمت چندین هزار ساله بعد از آبگیری سد داریان غرق شدند. هر چند که بعدا به علت اعتراض های مختلف مردمی منطقه در رابطه با غرق شدن کانی بل، شرکت آب نیروی ایران با صرف هزینه های توجیه ناپذیر و سرسام آور واجرای گالری، تراز تخلیه آب کانی بل را ارتقا داد. هر چند در نهایت آب کانی بل باز هم با کارهای انجام شده نجات نیافته و آلوده به آب سد و در نهایت وارد دریاچه پشت سد داریان می شود.همچنین در اثر اجرای این طرح حدود هزار هکتار از جنگل ها و مراتع درجه یک استان و قسمت هایی از روستای گردشگری و تاریخی هجیج (به عنوان )روستای نمونه گردشگری ثبت شده)، روستاهای تاریخی و سرسبز روار و نوین و سلین، ناو، ورگه، ویهر، اسپریز، زوم و تاسیسات آب معدنی زیر آب رفته است. با سد سازی انجام شده بر روی رودخانه سیروان، قسمت های زیادی از حیات وحش و حیات گیاهی منطقه نیز از بین رفت.

چند سالی است که سد گاوشان هم بر روی رودخانه گاورود در ۴۵ کیلوومتری سنندج ساخته شده. نقش این سد برای کردستان به چه شکل تعریف شده؟

حجم سد گاوشان ۵۵۰ میلیون مترمکعب است و ۲۲ کیلومتر تونل انتقال آب دارد. آب این سد هم به کرمانشاه می ریزد. اما هدف از ساخت این سد چه بوده؟ تامین آب شهر کرمانشاه به مقدار ۶۳ میلیون مترمکعب در سال، یعنی ۲ هزار لیتر در ثانیه و تولید ۱۱ مگاوات برق. آبیاری ۳۱ هزار هکتار در دشت های دربند و بیلوار در کرمانشاه که از این مقدار فقط ۵ هزار هکتار متعلق به دشت بیلوار در کامیاران واقع در استان کردستان است که باز هم این سد آنچنان منفعتی برای کردستانی ها نداشته است. طرح سد شهید کاظمی روی حوزه آبی زرینه رود. درباره این سد هم توضیحاتی ارایه دهید. این سد سال۴۶ توسط یک شرکت اتریشی ساخته شده و سال۵۰ هم با هدف تامین آب کشاورزی ؛ شرب و تولید برق افتتاح شد. ۷۶۰ میلیون مترمکعب حجم آبی این سد است که این طرح هم برای کردستان نفعی نداشت. چون آبش به آذربایجان غربی منتقل شده. از این۷۶۰ میلیون مترمکعب حجم آبی، فقط در حدود۱۰ میلیون مترمکعب سهم اراضی کشاورزی شهرستان سقز در حاشیه دریاچه سد است که آب آبیاری در حدود ۸۰۰ هکتار زمین را تامین می کند. در حالی که ۳۲ درصد کل مساحت کردستان شامل سقز، دیواندره؛ بانه و مریوان در حوزه آبی دریاچه ارومیه واقع هستند. این سد همچنین آب شهرهای بوکان؛ میاندوآب و آب عمده شهر تبریز و ۵۵ هزار هکتار از اراضی عجب شیر و آذرشهر را هم تامین می کند. به دریاچه ارومیه اشاره کردید. کردستان هم در احیای این دریاچه سهمی دارد؟ براساس تصمیمات و توافقات یک طرفه اتخاذ شده در سال ۸۷ بین وزارتین نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست، سهم احیای دریاچه ارومیه ۱٫۳۸۵میلیارد مترمکعب تعیین شد که سهم کردستان یک میلیارد مترمکعب بود وکاملا هم تأمین شد و کردستان به تعهد خود عمل کرد اما اکنون طبق اظهارنظر شرکت آب منطقه ای استان حدود ۳۸۵ میلیون مترمکعب بیشتر یعنی یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون مترمکعب از کردستان به طرف دریاچه ارومیه روانه می شود.

نتایج این تصمیمات برای کردستان چه بوده؟

علیرغم اینکه استان کردستان هیچگونه تاثیر منفی در خشکسالی دریاچه ارومیه در سال های گذشته نداشته و بلکه با رها کردن آورد سالیانه به میزان حدود یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون مترمکعب نقش نجات دهنده ای در احیای دریاچه ارومیه داشته، متاسفانه به دلیل توقف همه طرح های توسعه ای و تامین آب در حوضه دریاچه ارومیه براساس مصوبات شورایعالی آب، تاکنون ازسهم باقیمانده این استان حدود ۳۸۵ میلیون مترمکعب آب استفاده ای به عمل نیامده و با این عمل ظلم مضاعفی در حق مردم محروم استان کردستان روا شده و عملا رشد و توسعه شهرستان سقز و اراضی اطراف سد که همانا توسعه بخش کشاورزی و تبدیل اراضی دیم به آبی است، متوقتف شده است. نتایج این تصمیمات برای کردستان یک طرفه و منفی بوده. به جای اینکه یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون مترمکعب آب را از کردستان به آذربایجان غربی انتقال دهند این میزان آب را می توانستند برای توسعه اراضی دیم استان استفاده کنند. اما این طرح برای آذربایجان های شرقی وغربی نتایج مثبت داشت.

با اجرا و بهره برداری از این طرح منابع آبی کردستان(یک میلیارد و ۳۸۵ میلیون مترمکعب) صرف توسعه کشاورزی دو استان آذربایجان های شرقی وغربی شده در حالیکه آنها باید سهم مشترکی در احیای دریاچه داشته باشند. در همین حال در اثر سوء استفاده از منابع آبی رها شده در حوزه دریاچه ارومیه با حفاری ۳۰ هزار حلقه چاه و ساخت حدود ۷۲ سد کوچک و بزرگ ؛ سطح اراضی آبی مربوطه از ۱۵۸ هزار هکتار به ۶۸۰ هزار هکتار رسانده شده است.

سدسازی دیگری که در کردستان انجام شده روی حوضه آبی کلاس به نام سد سردشت بوده. هدف از این سد سازی چه بوده؟

این سد روی رودخانه زاب کردستان با گنجایش ۳۸۰میلیون مترمکعب به اجرا در آمده و دارای ۴٫۴ کیلومتر تونل است. این سد با هدف تامین آب کشاورزی ۷۸۰۰ هکتار از اراضی آذربایجان غربی وتولید برق آبی به میزان ۱۵۰ مگاوات ساخته شده است. پس این سد برای تامین بخشی از آب آذربایجان غربی ساخته شده. درباره فواید انتقال آبش برای آذربایجان غربی توضیح دهید. فایده ای که سد سردشت برای آذربایجان غربی داشته شامل تولید برق آبی به میزان ۱۵۰ مگاوات و تامین آب ۷٫۸۰۰هکتار اراضی این استان بوده. ولی مضراتی برای کردستان داشته که عبارت است از: تخلیه ۶ روستای ویسک؛ کنده شین، دارینه سفلی، نمام، شیدیله، وخجک مربوط به بخش نم شیراز توابع شهر بانه. مهاجرت اهالی روستاهای بنداژ، کانی برد و ورچک به دلیل کمبود آب. تخریب محیط زیست و از بین رفتن زمین های کشاورزی منطقه واحتمال مهاجرت ۳۰ روستای محدوه اطراف سد. در مجموع از ساخت این سد می توان این نتیجه گیری را کرد که جز ویرانی و تخریب بخش وسیعی از طبیعت منطقه سودی برای کردستان نداشته خصوصا برای بخش هایی از نم شیر شهر بانه.

هدف از ساخت سد تلوار روی حوزه سفید رود بر روی رودخانه تلوار با حجم ۵۰۰ میلیون مترمکعب بین شهرهای بیجار و زنجان چه بوده؟

اهداف ساخت این سد عبارت بوده از: تامین بخشی از آب شرب شهر همدان معادل ۹۰ میلیون مترمکعب در سال.آبیاری اراضی دشت های گرماب و بیزیند در شهرستان قیدار استان زنجان به مساحتی در حدود ۲۴۵۰۰ هکتار. آبیاری ۷۵۰۰ هکتار از اراضی منطقه خورخوره شهرستان بیجار (البته این موضوع هیچگاه مورد پیگیری قرار نگرفته و تصمیمات فقط بر روی کاغذ بوده است.)

سد تلوار برای کردستان چه تبعاتی داشته ؟

زیرآب رفتن ۱۸ تپه و آثار باستانی با قدمت ۷۵۰۰ سال و تخلیه و کوچ مردمان ۱۰ روستای منطقه بیجار. زیرآب رفتن بیش از ۳ هزار هکتار از اراضی کشاورزی و بیکارشدن و مهاجرت ۳ هزار کشاورز منطقه. از بین رفتن کلیه بقایای معماری دوره های مس، سنگ جدید وسنگ میانه و دوره مفرغ در منطقه.

نتایجی که سد تلوار برای استان های زنجان و همدان داشته چه بوده؟

از زمان اجرای این طرح تاکنون حتی یک ریال بودجه هم برای طراحی و اجرای پروژه های تامین آب سهمیه شهرستان بیجار کردستان تخصیص داده نشده اما برای استان همدان خوب بوده زیرا این استان تا کنون با جذب ۵۶۰ میلیارد تومان اعتبار درحال اتمام ۳ ایستگاه پمپاژ و اجرای ۱۳۸ کیلومتر انتقال آب شرب اقدام کرده است. استان زنجان هم با جذب بودجه های مورد نیاز نسبت به تکمیل شبکه های آبیاری و زهکشی خود اقدام کرده. توضیح این نکته لازم است که اجرای این طرح خطای مهندسی محض بوده زیرا مشاور بررسی کننده و طراح، بدون درنظر گرفتن کیفیت آب این رودخانه که حاوی آرسنیک نیزهست آن را برای شرب همدانی ها درنظر گرفته که خطای مهندسی بسیار بزرگی است. متاسفانه مشاور طراح بدون انجام مطالعات کمی و کیفی آب نسبت به طراحی این پروژه اقدام و سرمایه های زیادی را تاکنون به هدر داده که باید جوابگو باشد. بنا به تحقیقات انجام و منتشر شده میانگین غلظت آرسنیک در آب رودخانه تلوار هم در دوره کم آبی و هم در دوره پر آبی بالاتر از حد استاندارد بوده و دلیل این موضوع نیز نه بخاطر فعالیت های خاص صنعتی، معدنی و یا کشاورزی در منطقه بلکه بدلیل ساختار زمین شناسی منطقه و یا به عبارتی دیگر زمین زاد بوده است. علاوه بر موضوع فنی، همچنین موضوعات اقتصادی و تبعات اجتماعی و فرهنگی مربوط به اجرای این پروژه، هیچ گاه مورد توجه مشاور مطالعه کننده و طراح واقع نشده است.

بین شهرستان های بیجار و دیوان دره در حوزه سفیدرود هم سدی به نام سد سیازاغ ساخته شده که ۲۳۰ میلیون مترمکعب حجم دارد و هدف از ساخت آن هم ظاهرا تامین آب کشاورزی ۲۰ هزار هکتار از اراضی بیجار و دیواندره وهمچنین تامین آب شرب و صنعتی این دو شهرستان در درازمدت بوده. توضیحاتی را درباره معایب و یا محاسن این سد بفرمایید.

این طرح در سال ۸۰ شروع شده و ظاهرا سال ۹۳ هم به اتمام رسید و با وجود صرف هزینه های زیاد برای ساخت آن و با گذشت چندین سال از شروع و اتمام آن، متاسفانه هیچ گونه فایده ای برای شهرستان های بیجار و دیواندره نداشته زیرا اجرای تاسیسات مربوطه تاکنون پی گیری نشده و یا روند انجام آنها بسیار وقت بر و خارج از توجیهات اقتصادی بوده است. ضمنا قرار بر این بود که سدهای دیگری در حوزه سفیدرود بر روی سر شاخه های رودخانه قزل اوزن ساخته شود . متاسفانه به دلایل مختلفی، مطالعات و اجرای این پروژه ها نیز مورد توجه قرار نگرفته است.

احداث این سدها طی سالیان گذشته می توانست به رفع بیکاری و جلوگیری از کوچ کشاورزان منطقه کمک کند. دلایل عدم مطالعه و ساخت این پروژه ها عبارتند از: ساخت سد زرکمر با حجم آبی ۶۰ میلیون مترمکعب بر روی رودخانه قزل اوزن. اجرای این سد می توانست برای تامین آب کشاورزی ۷ هزار هکتار مورد استفاده قرار گیرد. سد باباخان بر روی رودخانه قم چقای که حجم آن ۶۴ میلیون مترمکعب بوده و با هدف تامین آب ۶ هزار هکتار از اراضی اطراف رودخانه مذکور به دلیل تصمیمات ناعادلانه و نامشخص سازمان محیط زیست، احتمالا تحت فشار مقامات بالاتر و اعمال نفوذ مسئولان گیلان و زنجان متوقف شده. سد جعفرآباد که قرار بود معادل ۱۰ میلیون مترمکعب حجم آبی آن باشد و برای هزار هکتار از اراضی منطقه استفاده شود، مورد بی توجهی قرار گرفته و اجرا نشد. سد و شبکه شیخ بشارت هم که مقرر شده بود حجم آن ۲۹٫۴میلیون متر مکعب باشد و آب کشاورزی ۱۴۸۰ هکتار از اراضی و آب شرب حسن آباد یاسوکند و روستاهای مربوطه را که داری آب شرب بسیار شور و بی کیفیتی هستند را تامین کند. اما مطالعات این طرح و مراحل اجرائی آن پس از سال ها رها شده و به اجرا درنیامده است. بطور کلی نفوذ برخی از مسئولان استان های گیلان و زنجان در وزارتخانه های مربوطه و همچنین بی توجهی شرکت آب منطقه ای استان کردستان و واگذاری مدیریت منابع آبی مناطق شرق کردستان به استان های زنجان و همدان وعدم پیگیری موضوع توسط نمایندگان ادوار مختلف شهرستان مربوطه را می توان از علل به انجام نرسیدن طرح های ذکر شده بر شمرد.

براساس فرمایشات شما این نتیجه را می توان گرفت که این سدسازی ها در مجموع رضایت بخش نبوده.

کاملا درست است. چراکه کمبود آب در استان هایی که طرح های انتقال آب به آنها اجرا شده بیشتر از قسمت های مختلف استان کردستان به خصوص مناطق شرقی آن نیست. از این رو کردستان در حال حاضر با مشکلات عدیده کم آبی درنقاط پرآب شمالی و غربی و خصوصا در مناطق کم آب و کمتر مورد توجه واقع شده (بخش های شرقی) مواجه است. در نهایت لازم است مجددا یاد آوری کنم که در استان کردستان متاسفانه پروژه های استفاده از منابع آبی تاکنون بیشتر به کام دیگران بوده و منابع خاک، منابع طبیعی و ظرفیت های انسانی آن همگی بلااستفاده مانده اند. علاوه براین عدم توجه کافی به موضوع در استان کردستان موجب مرگ تدریجی آب های زیرزمینی، عدم توسعه مورد انتظار کشاورزی، باغداری، دامپروری، صنعت، تخریب محیط زیست، کوچ تحصیل کردگان و جوانان با استعداد روستایی و بیکاری مردم آن دیار شده است. همچنین پروژه های اجرا شده در کردستان بدون توجه به اصل ۴۸قانون اساسی کشور به اجرا در آمده اند که در آن بیان شده در بهره برداری از منابع طبیعی و استفاده از درآمدهای ملی در سطح استان ها و توزیع فعالیت های اقتصادی میان استان ها و مناطق مختلف کشور، باید تبعیضی در کار نباشد، به طوری که هر منطقه فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه و امکانات لازم در دسترس داشته باشد. همچنین اصل ۵۰ قانون اساسی کشور اعلام کرده، هر گونه فعالیت های عمرانی، اقتصادی و غیره که با آلودگی و یا تخریب محیط زیست همراه باشند، ممنوع است. متاسفانه، در اجرای پروژه های مختلف در استان کردستان توجه چندانی به این اصل حیاتی قانون اساسی نیز نشده است. در نهایت، استفاده صحیح و بهینه از منابع انسانی و مردمان قانع، کوشا و با استعداد، منابع آب و اراضی استان کردستان که تاکنون بدرستی انجام نشده، می تواند علاوه بر نجات مردم این منطقه که بیشترین درصد بیکاری در سطح کشور را به خود اختصاص داده، شعار مسئولان و دولتمردان یعنی اقتصاد مقاومتی را نیز مسلما محقق سازد.