دکتر امید قادرزاده،عضو هیئت علمی گروە جامعەشناسی دانشگاە کوردستان

سقزرووداو- در شرایط کرونایی، خود مراقبتی و ماندن در خانه و خودقرنطینه سازی اختیاری به عنوان اصلی ترین راه قطع زنجیره شیوع ویروس کرونا به همگان توصیه می شود.

راهبرد خودقرنطینه سازی و ماندن در منزل؛ راهبردی سهل و ممتنع است. سوال این است که این راهبرد برای چه گروه هایی سهل الوصول و برای چه گروه هایی ناممکن است. پاسخ  را بایستی در حجم و اشکال  سرمایه اقشار مختلف جامعه جستجو نمود.

مطالعات موجود گویای بهره مندی نازل اقشار  جامعه از سرمایه اقتصادی دارد. کار در کوردستان علاوه بر زمینه های ساختاری،  از جبر اکولوژیک نیز  متاثر است. در  چند سال ‌اخیر، میزان ساخت وساز بدلیل شرایط اقتصادی کاهش پیدا کرده و به تبع آن فرصت کار برای ده ها شغل مرتبط و بالاخص استادکاران و کارگران ساختمانی به کمتر از ۵ ماه در سال (آن هم به شکل نامتناوب) تقلیل پیدا کرده است؛ دستفروشی، کولبری، مسافربری، مهاجرت کاری به کلان شهرها بدیل های بقا برای بخش قابل توجهی ازساکنان این استان  بوده است.

بی جهت نیست که هنوز برای ما مسافرت با بیماری و کار تداعی می شود.
زنان سرپرست خانوار، کولبران، کودکان کار، دستفروشان، فروشندگان خرد، رانندگان درون شهری، کارگران و استادکاران ساختمانی، آریشگران، خیاطان،  تعمیرکاران و صدها صنف دیگر این روزها حال خوشی ندارند و  سردی زمستان بر زندگی آنها سایه افکنده است.هنوز بخش قابل توجهی از جامعه زیر چتر نهادهای حمایتی قرار ندارند.بالارفتن هزینه زندگی،  قسطی و استیجاری  شدن زندگی، و نرخ بالای تکفل در شرایط فعلی زندگی را بسیار سخت نموده است.
در شرایط سخت کنونی، احیای مسئولیت اجتماعی دولت ها بسیار  حیاتی است. از دهه هفتاد خورشیدی با کناره گیری تدریجی دولت از مسئولیت های  اجتماعی، تامین نیازهای زحمتکشان و تهی دستان به بازار  سپرده شده است. این سیاست امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به واسازی و بازسازی با رویکرد اجتماعی کردن دولت دارد. فلذا جهت گیری های مقطعی نظیر به تعویق انداختن دو ماهه پرداخت قبوض و  اقساط و اعطای بسته های حمایتی نمی تواند جایگزین تغییر سیاستی شود. ضمن آنکه بسته حمایتی دولت، با برآوردی ساده، بخش قابل توجهی از  نیازمندان را در برنخواهد گرفت.

امروزه خیریه ها و سازمان های مردم نهاد بواسطه تجدید کارکرد، خلا دولت را  در زندگی  اقشار تهیدست و آسیب پذیر جامعه پر می کنند. تغییر نگاه تزاحم آمیز  به سازمان های مردم نهاد و مهیا نمودن ساخت فرصت های نهادی و ساختاری برای فعالیت سازمان های مردم نهاد در شرایط امروز ضرورت دارد.

بسط مسئولیت پذیری اجتماعی، تقویت همبستگی اجتماعی، تغییر فرهنگی،  توانمندسازی  و تاب آوری جامعه و ذینفعان از اصلی ترین کارکردها و رسالت های سازمان های مردم نهاد در دنیای معاصر به شمار می رود. تمرکز نهادهای مدنی بر نیازهای عینی، فوتی و فوری از اقتضائات شرایط اضطرار است.ضمن ارج نهادن براهمیت والای چنین تلاش هایی، برنامه های میان مدت و بلند مدت نهادهای مدنی بایستی معطوف به بازسازی اجتماعی، تقویت نوع دوستی و تعهد اجتماعی، تقویت هویت  اجتماعی،آگاهی بخشی، افزایش مهارت های زندگی  و تاب آوری  اقشار آسیب پذیر،  دامن نزدن به فرهنگ فقر و بازنگری در نشانگان فرهنگی(باورداشت ها، سنن، رسوم عرفی و اخلاقی و مناسک اجتماعی) باشد.

جامعه  کوردستان از انشقاق و چندپارگی رنج می برد. نهادهای رسمی و غیررسمی از ترمیم شکاف های اجتماعی عاجز مانده اند. غلبه بر بحران های پیش رو نیاز به همفکری، همدلی و همگرایی دارد. در رویارویی با ویروس کرونا امروز با  انواع اجتماعات در دنیای واقعی و مجازی روبرو هستیم. تخصصی شدن ماموریت این اجتماعات بالاخص سازمان های مردم نهاد ضروری است. تعدد اجتماعات یاد شده بیش از هر چیز موید ضعف همگرایی اجتماعی  است. جهت گیری های  محفلی و محدود این اجتماعات اثرگذاری بیرونی خیریه ها، سازمان های مردم نهاد و کمپین ها را کاهش داده است.

صحبت از مسئولیت اجتماعی دولت ها و  سازمان های مردم نهاد به معنای نادیده انگاشتن  تکالیف و تعهدات انسانی  نیست. نوع دوستی، همدلی و دستگیری در فرهنگ ما نوعی فضیلت مدنی محسوب می شود. به قول سعدی علیه الرحمه “تو کز محنت دیگران بی غمی، نشاید که نامد نهند آدمی”. انسانیت انسان با همکاری و دستگیری همنوعان تداعی می شود. خودمراقبتی و قرنطینه خانگی من و شما بدون خودمراقبتی دیگران ره به جایی نخواهد برد. اگر می خواهیم  از مخاطرات ویروس در امان بمانیم،  هر یک از ما موظیفم که شرایط ماندن اطرافیان را نیز  در خانه مهیا کنیم و پیش شرط اصلی آن، کمک به رفع نیازهای معیشتی اطرافیان، همسایگان، و هم محله ای ها  در حد توان است.وقت آن است تا با  سهیم نمودن خود در کاهش آلام همنوعان، انسانیت خود را به اثبات برسانیم.

#کوردستان_علیه_کرونا
#کوردستان_دژی_کرۆنا