کاهش حدود ۵۰ درصد بارندگی ها در یک سال گذشته نسبت به میانگین سال های گذشته، کم کم آثار خود را نمایان ساخته است. بررسی های میدانی نشان می دهد آب رودخانه ها و چشمه ها بشدت کاهش یافته و حتی چشمه های کوچک در برخی مناطق در همین ابتدای سال خشک شده اند، پوشش گیاهی در کوره ها و دشت ها بسیار ضعیف و در حال خشک شدن است، تشنگی در قامت درختان دیده می شود، وضعیت گندم و جو هم در صورت ادامه روند فعلی و نبود بارندگی بسیار نامناسب و شکننده است (جز زمین های آبی و دارای سیتم آبیاری مدرن)، گله های دام برای یافتن علف و چرای مناسب و آب کافی با مشکل مواجه هستند.

در کنار موارد فوق بسیاری از روستاها برای تامین آب شرب و موردنیاز با مشکل جدی مواجه هستند، ذخیره آب پشت سدها بعلت این شرایط و رها کردن غیراصولی آن کاهش چشمگیری نسبت به سال های گذشته دارد و….

خشکسالی بعنوان بحرانی طبیعی می تواند تبعات و آثار منفی مختلفی بدنبال داشته باشد و زیست انسانی، جانوری و گیاهی را با چالش های جدی مواجه سازد.

کاهش تولیدات کشاورزی به علت کمبود آب، به بحران تغذیه و تامین مواد غذایی در کشور، کاهش درآمد و تامین قوت جامعه روستایی و بخش از ساکنان شهری و در نتیجه افزایش بیکاری منجر و به کمبود منابع تغذیه‌ای دام‌ها می‌انجامد، به هیمن دلیل است که بسیاری از دامداران در فکر فروش دام های خود بدلیل کمبود منابع گیاهی و آبی و علوفه هستند.

با کاهش منابع آب، تنش های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تشدید می‌شود. بدین معنا که دوران کم‌آبی، درگیری بر سر سهم آب، اوج می‌گیرد، کمبود محصولات کشاورزی موجب افزایش قیمت ها در بازار می شود، بیکاری افزایش می یابد و بدلیل نبود امکان تامین معیشت، مهاجرت مجدد به شهرها و رها کردن دامداری و کشاورزی افزایش می یابد، حاشیه‌نشینی در شهرهای یکی از عوارض این مهاجرت‌ها است که هزینه‌های بسیار سنگینی را بر جامعه تحمیل می‌کند.

فروش دام ها باعث کاهش دامداری در سال های آینده و بحران تامین گوشت و لبنیات می شود.

در شهرها نیز مشکل تامین آب شرب و نگهداری فضاهای سبز، کاهش مواد غذایی و کشاورزی و گرانی آنها جزو بحران های ناشی از خشکسالی می تواند باشد و….

این وضعیت در بعد روانی نیز باعث بیم و ناامیدی جامعه روستایی و کشاورز و حتی شهرنشینان می شود  و می تواند به مشکلات اجتماعی- روانی مختلف بینجامد.

لذا مسئولان و نهادهای مرتبط باید با جدی گرفتن موضوع، نسبت به اولویت بندی نیازهای جامعه روستایی و شهری در مواجهه با این بحران اقدام کنند، تامین آب شرب ساکنان شهر و روستا را مدنظر داشته و جبران بخشی از خسارات ها را با سیاست های حمایتی اعمال نموده، تامین خوراک و علوفه دام ها به منظور جلوگیری از رها کردن دامداری و کشاورزی مدنظر قرار گیرد، از رها کردن آب پشت سدهای شهرستان و استان جز در موارد ضروری ممانعت کنند.

در کل مدیریت صحیح و اصولی موضوع خشکسالی با مشارکت مردم و متخصصین و اقدامات عملی نهادهای متولی و مرتبط، امری ضروری به نظر می رسد.

ـ محسن مصطفایی