شهرهایی همچون مشهد، اصفهان، شیراز، کیش، تبریز، کرمانشاه و شهرهای شمالی و دیگر شهرهای در این سطح با توجه به‌ ویژگی های آب و هوایی، وجود آثار متعدد باستانی، نقاط تفریحی و خرید و همچنین زیرساخت های لازم جهت جذب گردشگر از دیرباز پذیرای درصد بسیاری از گردشگرانی هستند که قصد مسافرت طولانی (حداقل سه روزه) دارند.

شهرهای غربی خصوصا کوردستان، متاسفانه به دلیل عدم زیرساخت های مناسب و همچنین شرایط آب و هوایی، کمتر مستعد جذب مسافرانی هستند که قصد ماندگاری بیش از یک روز را دارند و اغلب مسافران این مناطق در مدت ۳ یا ۴ روزه مسافرتشان، از شهرهای متعددی دیدن خواهند کرد.

در نوروز سال جاری شهرهای مهاباد، بانه، مریوان، پیرانشهر، سردشت و دیگر شهرها به مراتب در جذب این گردشگران موفق تر از سقز عمل کردند. ارومیه و سنندج نیز که به دلیل مرکزیت و همچنین امکانات مناسب تر وضعیت متفاوتی دارند و در سطحی بالاتر از دیگر شهرهای کوردستان قرار می گیرند.

احتمالا مقایسه سقز با شهرهایی همچون اصفهان و یا شیراز قیاس مع الفارق خواهد بود، اما متاسفانه در مقایسه با شهرهای همجوار نیز وضعیت ناامیدکننده است.

در آسیب شناسی علت عدم اقبال مسافران و گردشگران و حتی در بسیاری از مواقع خود شهروندان به سقز ذکر نکاتی ضروری است، با این توضیح که تاکنون از منظر عمران و شهرسازی توسط صاحب نظران سقزی یادداشت هایی به نگارش در آمده است، اما با رویکرد فرهنگی کمتر به این‌ مقوله پرداخته شده است:

۱- سقز دارای بافتی قدیمی است، که تردد وسایل نقلیه بویژه مسافران در آن آسان نیست و در بافت جدید آن نیز هیچگونه جذابیتی برای جذب گردشگران همچون مراکز خرید با ویژگی خاص مناطق مرزی پیش بینی نشده است.

۲- بافت قدیمی نیز برخلاف انتظار فاقد آثار تاریخی جذاب و یا بازار سنتی مناسب  با توان جذب گردشگران است.

۳- ساعات کاری بازار در این شهر بسیار محدود و متفاوت با شهرهای همجوار است. جمعه ها تقریبا تعطیل و زیست شبانه نیز محلی از اعراب ندارد به استثنای پاساژی جدید که در یک سال اخیر در این زمینه موفق عمل کرده است.

۴- پیاده راه امام که می توانست سامانی به بافت قدیمی شهر دهد، با عدم اقبال تعداد محدودی از بازاریانی روبرو گردید که با تمایلشان به تمرکز بازار در یک نقطه خاص به نظر می رسید متاسفانه بیشتر بدنبال منافع شخصی بودند تا شهروندان

۵- از جانب ارگان های ذیربط همچون شهرداری، میراث فرهنگی و ارشاد اسلامی نیز هیچگونه تلاش قابل توجهی جهت معرفی جاذبه های این شهر دیده نمی شود.

۶- نحوه تعامل کسبه محترم با مراجعین نیز حتی مورد انتقاد شهروندان سقزی نیز می باشد و در مسافرتی به شهرهای همجوار، مراجعت سقزی ها درخور تامل است، در حالیکه در سقز رویت اتومبیل با پلاک شهرهای همجوار بسیار انگشت شمار است.

اکنون که از سوی مراجع قانونی و ارگان های ذیربط و همچنین شورای شهر عزمی جدی جهت افزایش توان جذب گردشگر در سقز دیده نمی شود، راهکار و چاره چیست؟ بهتر است منتظر تغییر از بالا نمانده و جرقه تغییر را از پایین روشن نماییم. بنابراین در فقدان طرح و برنامه ای مشخص طی سالیان اخیر از سوی این مراجع که منجر به عقب ماندن سقز از قافله جذب مسافر نه تنها در نوروز، بلکه در تمام طول سال نسبت به شهرهای همجوار و همسطح گردیده است، پیشنهاد می گرد از سوی کسبه محترم، جامعه مدنی و رسانه های خبری فعالیت هایی صورت بگیرد:

۱- طراحی دوره آموزشی ویژه کسبه با هدف تغییر در مهارت های بازاریابی و تعامل با مراجعین و همچنین بهبود نگرش در این زمینه. برای تحقق این هدف لازم است از متخصصان حوزه برنامه درسی، مدیریت بازرگانی و حتی روانشناسان بهره گرفته شود.

۲- در خصوص ساعات کاری بازار تدابیر جدی اتخاذ شود. در این راستا قسمت هایی از بازار جهت زیست شبانه و روزهای‌ جمعه فعال گردد.

۳- رانندگان وسایل نقلیه عمومی بویژه تاکسی در کلاس های آموزشی مشارکت داده شوند.

۴- مراکز خرید به سوی عدم تمرکز گام بردارند. مناطقی همچون محوطه بازارچه زوزان و همچنین شهرک دانشگاه دارای پتانسیل ویژه ای در این راستا هستند.

۵- ایجاد مراکز و تیم هایی در بازار و یا قسمت های مختلف شهر جهت برندسازی و معرفی محصولاتی همچون پنیر کوپه، بستنی سنتی سەرچاوه، کلانه کیله شین و تخمه طلایی.

۶- تقویت بازار پارچه سقز و معرفی آن به عنوان قطب منطقه در جهت جذب بیشتر مسافران با تمرکز بر لباس های کوردی.

۷- احداث و بهسازی سرویس های بهداشتی در داخل شهر و توجه به نظافت آن توسط اصناف و شهرداری

۸- طبخ غذاهای سنتی و ارزان قیمت همچون کلانه، سیب زمینی تنوری، فلافل و … در نزدیکی نقاط شلوغ شهر با روش های بهداشتی و نوین که بتواند گردشگران را جهت خرید به اقناع برساند.

۹-  پیگیری طرح ملی گردشگری پارک ساحلی اطراف رودخانه سقز و امکان قایقرانی مجدد در آن، قلعه زیویه، بسترسازی مناسب در روستاهای سه رچاوه، کیله شین، مولان آباد، مراسم نوروز در صاحب و ایجاد موزه بزرگ در شان شهر تاریخی سقز

۱۰- مهمتر از همه اصلاح راه های ارتباطی شهر و توسعه فرودگاه از اقداماتی هستند که همواره بایستی از سوی افکار عمومی، جامعه مدنی و رسانه ها مورد مطالبه واقع شود.

۱۱- ضروری است عموم شهروندان نیز جهت تزریق شادابی بیشتر به بازار سقز، در شرایطی که محصول و جنس موردنیازشان در بازار سقز با قیمت و کیفیت یکسان موجود است، از خرید آن در شهرهای بزرگ یا همجوار پرهیز نمایند.

بنابراین در فقدان نگرش و عضو فرهنگی در شورای شهر و ارگان های ذیربط ضروری است شهروندان خود به مثابه کنشگرانی فعال در راستای بهبود جذب گردشگران و همچنین وضعیت بازار سقز گام بردارند.