اینها وجهی کلی از معلمی در باور عام است. ولی از نگاه معلم، حرفه ی معلمی عمیق تر و فراتر از این تعریف هاست. فرد معلم در گفتگویی درونی و ذهنی به واکاوی پیشه ی خویش می پردازد و با نگاهی پدیدارشناختی معنایی شخصی و درونی از حرفه و تجربه ی خویش به دست می دهد. بر این اساس می توان گفت معلمی مجموعه ای از اندیشه، نگرش و کنش فردی در تعامل مدام با هم در جهت رشد فراگیر و اجتماع است.

این کنش ها در پروسه ای مدام، در حال رخ دادن هستند و ذهن فرد معلم را درگیر می کند. معلم همواره به کامل شدن فرایند کار خود می پردازد و متأملانه به آن می نگرد، از درون خویش را و آنچه را که آموزش می دهد نقد می کند. و مترصد فرصت برای تکمیل چرخه ی آموزش؛ یعنی آموختن، روش اندیشیدن و معنا و مفهوم زندگی یا به عبارتی حک نمودن نقش خود بر ذهن و ضمیر فرد و اجتماع است. مجموعه ی این دغدغه ها، کنش ها و نگرش ها، تجربه ی معلمی را شکل می دهد و وی را تعریف می کند. فردی که جنبه های ذهنی و زندگی وی در پرتو این مسائل تحت تأثیر قرار می گیرد، زمانی به خود می بالد و زمانی خود را نگران میزان اثربخشی می بیند، همواره در چالش است و نیازمند یادگیری مداوم و مادام العمر. بنابراین تجربه ی معلمی دامنه ای از فعالیت ها و دغدغه ها از یک سو به عنوان مجری برنامه های آموزشی در راستای تحقق اهداف آموزش و اثر بخشی است و از سوی دیگر  درگیری ذهنی در باب چرایی نوعی از آموزش و یا آموزشی خاص است. به دیگر سخن نقش آفرینی وی منفعلانه نیست، بلکه به قول ژیرو معلم به عنوان روشنفکر تحول آفرین با نگاهی انتقادی به مسائل می پردازد، خود را از سطح می رهاند و با نگاه عمیق مسائل را تحلیل می کند. شکاف ها را شناسایی و با عملکرد علمی و صحیح خویش مانع از بازتولید ستم های طبقاتی می گردد و با رشد آگاهی انتقادی به گفته ی پائولو فریره دنیای نو را باز می آفریند.

از این رو رشد آگاهی اجتماعی به عهده معلم است. معلم جریان ساز است و رسالت خود را روشنگری جامعه، زدون فقر و جهل از چهره ی اجتماع می داند. اما معلم نیز مانند هر فرد حرفه ای دیگری برای یافتن راه درست و طی طریق، راه رفته را مورد بازبینی قرار می دهد و بعد خود انتقادی حرفه خویش را پر رنگ می نماید. با مطرح نمودن و پاسخ دان به پرسشهای انتقادی از خود می تواند عملکرد مطلوب و یا نامطلوبش را ترسیم کند. گامی در راه اصلاح خویش بر دارد و همچنین در مسیر کسب اخلاق حرفه ای، رسالت معلمی و حرفه ای شدن حرکت کند.