در شهرستان سقز در سرشماری سال ۹۵ جمعیت روستایی ۵۴۹۰۰ نفر یعنی حدود یک سوم جمعیت شهری « ۱۸۱۵۰۰ نفر» بوده است و بر اساس شواهد موجود در حال حاضر جمعیت روستایی شهرستان روز به روز در حال کمتر شدن است. باید اضافه نمود سقز دارای ۲۷۲ روستای دارای سکنه و ۳۶ روستای خالی از سکنه است، این در حالی است که برخی روستاهای سقز در زمان های نه چندان دور گذشته جمعیت بالایی داشته اند ولی هم اکنون به نصف جمعیت و حتی کمتر رسیده‌اند.

بدون شک عامل اصلی این روند کاهشی جمعیت در روستاها، مساله اشتغال و در کنار آن عواملی همچون کمبود امکانات و زیرساخت های مناسب براساس نیاز روز جامعه است که اقشار روستایی در نبود آن مجبور به ترک محیط خود و جستجوی آن نیازها در محیط های شهری و اکثراً حاشیه شهرها می شوند ولو به قیمت از دست رفتن بنیاد مستحکم خانواده روستایی و مجبور شدن به شغل های فصلی، کاذب و غیرمستمر در شهرها.

کم توجهی به وضعیت جامعه روستایی در سقز بسیار مشهود است و عواملی همچون نبود اشتغال پایدار در روستاها با وجود فراهم بودن زمینه و ظرفیت های فراوان مانند کشاورزی و باغداری مناسب، مدرنیزه نبودن روش های دامداری و باغداری، عدم استفاده از ظرفیت های گردشگری و…. کاملا مشهود است.
در صورت استفاده از ظرفیت دو سد لگزی و چراغ ویس و همچنین دامداری مناسب و تدوین برنامه مناسب و حمایتی برای روستاهایی که هر کدام می‌توانند قطب دامداری منطقه باشند، می تواند نقطه اتکای تحرک اقتصادی- اجتماعی در روستاها باشد.

عقب ماندگی در حوزه زیرساخت های روستایی همچون کم برخورداری از جاده آسفالته به نسبت دیگر شهرستان های استان کوردستان (حدود ۴۲ درصد) و نیز در سایر حوزه ها مانند ضریب نفوذ اینترنت و آنتن دهی تلفن همراه، همچنین کمبود امکاناتی مانند عدم اجرای مناسب طرح هادی، کمبود آب آشامیدنی سالم، وجود مدارس فرسوده و تخریبی و کمبود فضای آموزشی و بهداشتی، و ده ها مورد دیگر باعث شده است تا روستانشینان سقز عطای زندگی در محل تولدشان را بر لقایش بخشیده و جهت دسترسی به نیازهای مناسب زندگی خود به شهرهای دور و نزدیک مهاجرت کنند.

اگرچه در سالهای اخیر وضعیت امکاناتی روستاهای سقز به صورت کند و لاک پشتی بهتر شده است و با تلاش تعداد انگشت شماری از نهادهای اجرایی و صد البته با همت و مشارکت خود روستاییان وضعیت رو به بهبود است ولی باید اذعان کرد زنگ خطر مهاجرت روستاییان سقز به شهرها سال هاست به صدا در آمده است ومساله ب حدی افزایش یافته که تنها بهبود امکانات زیرساختی چاره کار نیست و بایستی مسئولان به فکر حل مشکل اشتغال قشر روستایی باشند که دیگر آن قشر کم توقع سال های دور نیستند و اکثر جوانان حال حاضر روستایی در سقز تحصیل کرده و مطالبه گر و البته در جستجو و نیازمند اشتغال مناسب هستند.

در کنار آن استفاده از ظرفیت های مرزی برای صادرات و واردات مرزنشینان و ایجاد منبع درآمد برای آنان نیز می تواند بسیار موثر باشد که متاسفانه تاکنون سقز از آن محروم شده است.
تسهیلات حمایتی برای توسعه اقتصاد روستایی و مدرنیزه کردن روش های کشاورزی و دامداری، بازاریابی مناسب برای محصولات تولیدی و ایجاد صنایع تبدیلی راهکارهای دیگریست که لازمست مورد توجه قرار گیرند.

*رییس شورای بخش مرکزی سقز