نگاهی بە آسیب ها و مشکلات بازار کار و اشتغال استان کوردستان/ یادگار فرجی*

این در حالی است که جای جای کوردستان دارای ذخایر عظیم معدنی از قبیل طلا، سنگ تزئینی، مرمر، باریت، سلیس، سنگ اهن و… می باشد و یکی از مناطق پرآب منطقه به شمار می اید و طبیعت بکر و شگفت انگیز و وصف ناپذیر ان توجه هر گردشگر و طبیعت دوستی را به سوی خود جلب می نماید اما دریغ و درد که در کناراین همه ثروت های طبیعی و انسانی بیکران هنوز مردم این منطقه به شرایط مطلوب و قابل قبولی از زیست و پیشرفت و توسعه نائل نیامده اند و محرومیت و عقب ماندگی این استان در عرصه مشارکت و اشتغال به وضوح نمایان می باشد.

انچه عیان است وضعیت مشارکت و اشتغال جمعیت در استان کوردستان بسیار نگران کننده است و طبق امارها نرخ بیکاری این استان دو برابر میانگین کشوری می باشد، لذا این مساله می تواند اقدامات و سیاست دولت های گذشته و مدیریت استان رادر دهه های اخیر به چالش بکشد.

الگوی ضعیف مشارکت اقتصادی توام با لشکر بیکاران و کم کاران در استان کوردستان نشان می دهد هدف هایی چون عدالت اجتماعی، کاهش تبعیض و نابرابری های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در استان به تحقق نپیوسته و نتوانسته است به مرهمی التیام بخش برای مصائب و الام محرومان و افراد کم درامد جامعه کوردستان تبدیل شود که یکی از دلایل آن می تواند دلیلش ضعف در  شکل گیری نهادهای جامعه مدنی در این استان باشد .

پدیده هایی چون اعتیاد، خشونت و قانون ستیزی و هنجار شکنی که ارتباط تنگاتنگی با فقر و محرومیت دارند که در کوردستان از حد معمول گذشته است، وجود ۲۱ هزار معتاد در استان و گسترش بزهکاری های اجتماعی، بالا گرفتن نزاع های خیابانی، امار خودکشی و جرم و جنایت و خروج سرمایە های انسانی و مادی از استان همگی حاکی از وجود کاستی ها و نارسایی های عمیق و فراگیر در کارکردهای اقتصادی اجتماعی و سوء مدیریت بوده که برای جلوگیری از ایجاد بحران و مضیقه های زیستی ضرورت دارد  مسئولین کشوری و استانی ان را مورد بازنگری و اصلاح قرار دهند.

پیمایش های میدانی و امارهای منتشر شده حاکی از ان است که بازار کار و اشتغال کوردستان به هیچ وجه مطلوب نیست و این استان صدرنشین شاخص فقر و فلاکت در کل کشور است، بستن مرزها و فقدان زیرساخت های اشتغال و محرومیت از فضای اموزشی عادلانه، بوروکراسی و موانع سرمایه گذاری و عدم ترغیب سرمایه داران به سرمایه گذاری همگی سبب شده است که اکثر مردم این استان از سر ناچاری و برای تامین مایحتاج خود به کولبری و شغل های کاذب و قاچاق چمدانی و مهاجرت به شهرهای اطراف  و مرکز کشور برای پیدا کردن کار  اقدام نمایند، که به مسئله  و معضلی اجتماعی بدل گشته که امار بالای تصادفات جاده ای و میزان مصدومین و فوت  ناشی از این حوادث  خود گویای همه چیز است .

طبق امارهای منتشره از سوی وزارت کار و رفاه اجتماعی کشور۸۶۸۰۰ خانوار در کل استان و حدودا ۱۶ درصد از ساکنین این استان تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی هستند و حدود ۴۷ درصد از خانوارهای این استان فاقد درامد ثابت، فاقد بیمه اجتماعی و مستمری بازنشستگی هستند به این معنی که این تعداد از خانوارها هیچ یک از اعضای انها کارمند دولت و بیمه پرداز تامین اجتماعی یا دریافت کننده حقوق بازنشستگی نیستند،  این امارها نشان از تبعیض و وجود ناعدالتی در توزیع عادلانه منابع و امکانات در سطح استان می باشد و گویای ان است که تقریبا نزدیک به ۵۰درصد از ساکنان استان از رفاه حداقلی و زیست مناسب برخوردار نیستند.

با وصف مشکلات ذکر شده علل و عوامل ریشه ای بحران بیکاری و اشتغال در استان کوردستان از منظر مختلف قابل تفسیر است که در ذیل به انها اشاره خواهم نمود ۱- شرایط بد و نامناسب محیطی از قبیل جاده ها و راه های نامناسب ارتباطی که خطر پذیری بالایی را متوجه امر سرمایه گذاری نموده است ۲ – وجود مدیران نالایق در استان کە منافع خاندانی وجناحی را ارجح تر از منافع عمومی قلمداد می کنند ۳- رخنە فساد در بخش هایی از نظام اداری استان و بروکراسی نفس گیر ۴- فرار مداوم نیروی انسانی  نخبه استان و سرمایه های فیزیکی به دلیل ضعف در زیرساخت های اشتغال ۵- وجود ناهماهنگی بین دستگاه های اجرایی و وجود قوانین بازدارنده و مخل در بحث سرمایه گذاری و…

موارد ذکر شده موجب تشدید نابرابری ها و شکاف درامدی بین لایه هاو اقشار مختلف استان کوردستان به ویژه یاس و سر خوردگی خانوارهای محروم و گرفتار بیکاری شده است و موجبات نابسامانی های بازار کار و استغال را فراهم اورده است در چنین شرایطی اتخاذ راهکارهای زیر توصیه می گردد:

۱-تسریع در اصطلاحات اداری استان

۲-  توسعه و اصلاح راه های زمینی و تاکید بر استفاده از مزیت های ترانزیتی از طریق برخورداری استان از راه های ریلی و هوایی

۳- تمرکز بر گردشگری استان و توسعە زیرساخت های گردشگری

۴ـ بازگشایی بازارچه های مرزی

۵- سوق دادن اعتبارات بانکی بە سمت کار افرینان و مبتکران با تاکید بر کشاورزی و دامداری و بکارگیری شیوە های نوین

۶- اصلاح بروکراسی منحط و حذف  قید و بندهای اداری که مخل سرمایه گذاری و گسترش فعالیت های اقتصادی اند

۷- جلوگیری از خام فروشی و غارت منابع استان و بهرە گیری از این ظرفیت خدادادی در راستای ایجاد اشتغال و توسعه استان.

*فعال اجتماعی