مناطق آزاد تجاری با اهدافی از جمله: جذب سرمایه های خارجی، ایجاد فرصت های شغلی جدید به همراه کسب درآمد ارزی، کمک به کشور برای ورود به بازارهای جهانی و افزایش صادرات، دستیابی به فناوری پیشرفته و همچنین جذب نقدینگی سرگردان داخلی و… شکل می گیرند که اگر همراه با مدیریت و برنامه ریزی باشد به توسعه و پیشرفت مناطق کمک شایانی می کند.

اما در سطحی کوچک تر منطقه ویژه اقتصادی وجود دارد که عبارت است از محدوده جغرافیایی مشخص در مبادی ورودی یا در داخل کشور که به منظور جذب سرمایه های خارجی و داخلی و همچنین ایجاد عرصه فعالیت های تولیدی و تجاری جهت افزایش صادرات کالا و ارائه بهینه خدمات برای حضور فعال در بازارهای منطقه ای و بین المللی ایجاد می شوند

از جمله مزیت های مناطق ویژه اقتصادی: صدور مجوز ساخت و پایان کار بصورت رایگان، تبعیت از قانون کار مناطق آزاد تجاری و صنعتی در مناطق ویژه، ورود ماشین آلات خط تولید و ابراز و اثاثیه اداری بدون عوارض گمرکی، معافیت گمرکی تا سقف ارزش افزوده و پرداخت عوارض گمرکی مازاد بر ارزش افزوده قطعات خارجی در تولیدات، کمک به جذب سرمایه گذاری و اشتغال و رونق اقتصادی می باشد.

دلایل و پتانسیل های سقز برای الحاق به منطقه آزاد تجاری کوردستان

با توجه به تصویب و شروع مقدمات احداث منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه – مریوان، برنامه ریزی جامع و برخی اصلاحات اساسی در ابتدای اجرای طرح ضروری به نظر می رسد.

بواسطه موقعیت جغرافیایی و قدمت بالای تجارت در منطقه و وجود شرایط اکوتوریستی و همچنین دسترسی به بازارهای بزرگ اقلیم کوردستان و همچنین فاصله نسبتا مناسب با پایتخت و نواحی غربی کشور از وضعیت مناسبی برای توسعه اقتصادی برخوردار است. اما واقعیت این است که چالش های زیادی در مسیر تحقق بخشی به این منطقه وجود دارد: اولا این ۲ شهرستان، مرز مشترکی با هم نداشته و شهرستان سقز نقطه اتصال این شهرستان ها می باشد که در مدیریت واحد هر دو مشکلاتی ایجاد خواهد کرد، از سوی دیگر بخش عمده ای از زیرساخت های مورد نیاز ایجاد منطقه آزاد تجاری- صنعتی در شهرستان سقز فراهم است و یا حداقل فراهم کردن آن ساده تر است. فرودگاه مهمترین زیرساخت برای ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی مورد نظر خواهد بود و مواردی دیگری مانند وجود بزرگراه و دسترسی به بازارهای هدف، منابع انسانی، تامین انرژی، توسعه شبکه های مخابراتی و امکانات اداری و شهری دیگر مسائلی است که برای تحقق اهداف این طرح بسیار ضروری می باشند که سقز از این لحاظ شرایط مناسب تری نسبت به شهرهای مذکور دارد.

به اعتقاد صاحبنظران، مدیریت یک منطقه آزاد تجاری صنعتی متصل بسیار سهل تر و امکان پذیرتر از ۲ منطقه منفصل می باشد، علاوه بر زیرساخت حمل و نقل هوایی، مهم ترین شاهراه ارتباط زمینی غرب کشور از هیچ کدام از ۲ شهر بانه و مریوان نمی گذرد و این سقز است که در نقطه ثقل این محور ترانزیت بین المللی قرار دارد و این یکی از شروط موفقیت طرح مذکور می تواند، باشد، بدون سقز، این ۲ نمنطقه منفصل آزاد تجاری در یک بن بست جغرافیایی قرار می گیرند.

اگر از منظر فرصت های سرمایه گذاری و نقش پذیری به این موضوع نگاه شود مریوان می تواند نقش گردشگری و تجارت را بر دوش بگیرد؛ بانه نقش تجارت و بازرگانی و سقز هم نقش اداری بازرگانی و تامین زیرساخت ها را بر عهده داشته باشد.

با عنایت به سفر جدید رئیس جمهور و هیات دولت به کوردستان، انتظار می رود مسئولان شهرستانی و استانی باید بکوشند موضوع الحاق سقز به منطقه آزاد تجاری مطرح و تصویب شود تا با اصلاح محدوده منطقه آزاد تجاری بانه مریوان به بانه سقز مریوان خدمتی ماندگار به ساکنین این استان بکنند و نیز کارآمدی و بهره وری این منطقه را افزایش دهند.

یا اگر مساله فوق امکانپیر نباشد نسبت به تصویب ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در شهرستان با عنایت به مزیت های منطقه ای، منابع معدنی و ظرفیت های تجاری اقدام نمایند.

ـ محسن مصطفایی

منابع مورداستفاده:

ـ منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه- مریوان؛ مسیری ناهموار نیازمند همراهی عمومی با تاکید بر الحاق سقز/ بختیار عزت پناه، استاد دانشگاه

ـ جای خالی شهرستان سقز در منطقه آزاد تجاری بانه- مریوان/ دکتر ارسطو یاری حصار، استاد دانشگاه

ـ ضرورت پیگیری ایجاد منطقه آزاد تجاری در سقز تا حصول نتیجه/ دکتر رضا شافعی، استاد دانشگتاه