براساس آنچه دولت اعلام نموده در طرح جهش تولید مسکن همه دهک‌ها مشارکت داده می‌شوند به نحوی که دهک‌های بالا با دریافت وام و پرداخت سود بانکی معمولی و دهک‌های پایین با حمایت دولت و تسهیل گری در تامین زمین، مصالح ساختمانی و تامین منابع مالی می‌توانند از مزایای این طرح بهره‌مند شوند که این موضوع در بازار عرضه و تقاضا می تواند تعادل نسبی ایجاد نماید.

اما با توجه به مشکلات و تجارب مسکن مهر، برخی نگرانی ها و ضعف های مدیریتی در طرح ملی مسکن نیز در حال تکرار می باشد.

مکان یابی نامناسب، عدم نظارت و کنترل بر پیمانکاران، قراردادهای ضعیف و بدون پشتوانه حقوقی بین پیمانکاران و وزارت راه و عدم عمل کامل به تعهدات، طولانی شدن زمان ساخت، کیفیت پایین برخی پروژه ها، تورم و گرانی مصالح ساختمانی، ضعف زیرساخت ها و امکانات خدماتی و رفاهی و… از جمله مشکلاتی بود که در مسکن مهر شهرها دیده می شد، ضمن اینکه ایجاد ارزش افزوده برای متقاضیان، اعطای وام بها بهره کم، کمک به حل مشکل مسکن برخی اقشار جامعه و…از نقاط قوت آن طرح بود.

 

تعداد متقاضیان مسکن ملی و طرح جهش در سقز

حدود ۲۰ ماه پیش ثبت نام طرح ملی مسکن انجام و اخیرا نیز ثبت نام طرح جهش مسکن در جریان است.

در شهرستان سقز  ۲۴۰۰ متقاضی مسکن ملی تایید نهایی شده که ۱۲۰۰ نفر از آنها سال گذشته هزینه اولیه ۴۰ میلیون تومانی را واریز کرده اند و عملیات اجرایی ساخت ۱۲۱۶ واحدی زمین شروع شده است، ضمن اینکه بقیه متقاضیان نیز در حال واریز ۴۰ میلیون تومان اولیه هستند.

همچنین بر اساس برنامه جهش مسکن، تا ۴ سال آینده باید ۱۴ هزار واحد مسکن در شهرستان سقز ساخته شودف که تاکنون حدود ۴۵۰۰ نفر دیگر ثبت نام نموده اند.

 

نگرانی از پیشرفت نامناسب پروژه ها

پس از گذشت بیش از یک و نیم سال، طرح ملی مسکن در سقز هنوز در شروع کار است و عملیات آماده سازی زمین فاز یک آن جنب آپارتمان های جاقل در حال انجام بوده و در صدد تدارک زمین برای فاز دوم می باشند؛ مسائلی نظیر افزایش قیمت مصالح ساختمانی، عدم عماعنگی بین نهادها، پروسه طولانی در تایید و تغییر کاربری زمین ها و…باعث مشکلات و تاخیر در پیشبرد امورات شده است.

 

الزامات موفقیت طرح

در کنار اعطای مناسب تسهیلات بانکی با سود پایین و تسریع در امورات، جانمایی مناسب مجتمع های مسکن ملی اصل اساسی و مهمی است که می تواند در تحقق اهداف طرح، رضایت متقاضیان، بهببود خدمات رسان، کمک به توسعه متوازن شهری و کاهش شکاف های محیطی و اجتماعی موثر باشد.

از سوی دیگر بسیاری از اقشاری که در این طرح ها ثبت نام نموده اند از اقشار ضعیف و متوسط به پایین جامعه می باشند که برای تامین آورده اولیه نیز مجبور به فروش اموال خانگی، طلا، خودرو و یا دریافت قرض و وام از بانک ها شده اند، این افراد برای خانه دار شدن و رهایی از معضل اجاره نشینی به هر دری می زنند، لذا در صورتی که مسئولان و نهادهای مرتبط در بحث جانمایی و انتخاب پیمانکاران دقت نظر بیشتر داشته باپشند کمکی به این اقشار و ایجاد ارزش افزوده برای آنان و فرزندانشان خواهد بود.

 

جانمایی نامناسب؛ هشداری که باید جدی گرفته شود

حال براساس اسنادی که به دست سقزرووداو رسیده نشان می دهد که متاسفانه در بحث جانمایی مسکن ملی و طرح جهش مسکن برخی اشتباهات مسکن مهر در حال تکرار می باشد.

براساس آنچه مشاور طرح آماده سازی به دستگاه های خدمات رسان اعلام نموده قرار است ۱۱۲ هکتار زمین در شمال غرب سقز (اراضی پشت صالح آباد تا جاده ملقرنی)  برای ساخت حدود ۵ هزار واحد مسکونی آپارتمانی درنظر گرفته شود و این مساله در کارگروه زیربنایی استان مورخه ۱۸/۸/۹۹، شورای برنامه ریزی استان ۱۰/۱۰/۹۹ در چهارچوب مصوبه شورایعالی شهرسازی ایران مورخ ۱۰/۶/۹۹ و مستند به بند ۸ ماده ۸ شیوه نامه طرح اقدام ملی ابلاغی و بخشنامه های سازمان ملی مسکن و زمین وزارت راه و همچنین بند ۲۷ مصوبات شورای مسکن استان کوردستان مطرح شده و قرارداد طرح آماده سازی آن به یک شرکت کرمانشاهی واگذار شده است.

بررسی های میدانی خبرنگار سقزرووداو و مشاوره با متخصصان امر نشان می دهد که محدوده مذکور دارای مشکلاتی به شرح می باشد:

ـ دوری از مرکز شهر و توپوگرافی نامناسب و شیب بالای زمین ها

ـ هزینه بالای آماده سازی

ـ نبود زیرساخت های خدماتی (آب، برق، گاز، تلفن و اینترنت، بهداشت، فضاهای ورزشی)

ـ دسترسی ضعیف به مراکز آموزشی، میادین خرید و تره بار

ـ نبود فضای تفریحی و بوستان های محلی

ـ ارزش افزوده پایین سرمایه گذاری در این نقاط

ـ نبود مسیرهای مناسب دسترسی و حمل و نقل عمومی

و…

 

راهکارهایی که باید مورد توجه قرار گیرد

لازمست نهادهای مرتبط همچون: فرمانداری، راه و شهرسازی، شهرداری و دستگاه های خدمات رسان به صورت دقیق و کارشناسی شده واقعیات را به نهادهای مرجع و تصمیم گیر بالادستی اعلام و از تکرار برخی اشتباهات گذشته مانند جانمایی فاز ۲ جاقل، پیمانکار ضعیف مسکن مهر زاگرس و… جلوگیری نمایند.

همچنین باید یادآور شد متاسفانه تهیه طرح های جامع شهری توسط وزارت راه و شهرسازی یا برنامه های توسعه در استان کوردستان توسط استانداری و سازمان مدیریت غالباً به شرکت ها یا دانشگاه هایی در استان های دیگر واگذار می شود که اطلاع دقیقی از مشکلات و مسائل استان کوردستان خصوصاً شهرها، مناسبات فرهنگی- اجتماعی، وضعیت اقتصادی و معیشتی و… ندارند و اینچنین است که این طرح ها در عمل با مشکلات، نارسایی ها و گاهاً کمبودهایی مواجه می شوند.

به نظر می رسد برخی زمین ها در داخل شهر که مربوط به راه و شهرسازی می باشد از جمله: ابتدای قوخ، پشت شهرک دانشگاه، جنب تازآباد، خیابان فخر رازی و…از ارزش منطقه ای و امکانات بهتری برای ساخت مجتمع های مسکن ملی برخوردارند، یا برخی اماکن دولتی بلااستفاده و اضافی در داخل شهر همچون: انبارهای جهادکشاورزی در بلوار انقلاب و خیابان دکتر شریعتی، انبار شرکت آبفا در بلوار شهید بهشتی، انبار و ساختمان سابق اداره آبفای روستایی در میدان مکریان، زمین بنیاد مستضعفان در جاده سقز- سنندج و… وجود دارند که بهتر است برای ساخت مسکن ملی یا طرح جهش در اختیار متقاضیان قرار گرفته و از تجمع و تراکم مجتمع های مسکونی در نقاط حاشیه ای و نامناسب جلوگیری شود.

همچنین با توجه به وضعیت بیکاری و نبود فرصت های مناسب شغلی و درآمدی در منطقه، لازمست تسهیلات بانکی برای متقاضیان افزایش و سود آن نیز کاهش یابد تا امکان ادامه کار برای آنان فراهم شود و در میانه راه مجبور به انصراف نشوند، در انتخاب پیمانکاران، قراردادها و نظارت بر کار آنان دقت نظر لازم بشود و دستگاه های نظارتی نیز بر مجریان، پیمانکاران و نهادهای مسئول و مجری نظارت لازم جهت جلوگیری از تضییع حقوق عمومی شهروندان داشته باشند.

لذا امید است این مسائل مورد توجه جدی دستگاه های مرتبط قرار گیرد و  با اتخاذ تصمیمات مناسب به تحرک و بهبود وضعیت ساخت مجتمع های مسکن ملی در شهر سقز کمک نمایند.

ـ فردین مصطفایی