سقز شهر جشنواره های موازی؛ آیا سومین جشنواره تئاتر در راه است؟

جشنواره بین‌المللی تئاتر کوردی سقز، به‌عنوان یکی از معتبرترین رویدادهای هنری منطقه، جایگاه خود را در سطح ملی و فراملی تثبیت کرده است. در مریوان نیز جشنواره تئاتر خیابانی چنین جایگاهی یافته است. اما طی چند ‌سال اخیر، روند تازه‌ای در سقز آغاز شده که با پرسش‌های جدی همراه است.

از چند سال گذشته جشنواره خیابانی «زیویه» کلید خورد و امسال سومین دوره آن با شتاب و در اوایل مهرماه در حال برگزاری است. هم‌زمان، خبرهایی از تلاش برای راه‌اندازی جشنواره دیگری تحت عنوان «جشنواره شهروند» منتشر شده که نخستین نشست آن به دعوت کمیسیون فرهنگی شورای شهر و با حضور جمعی از هنرمندان برگزار شد. گفته می‌شود این جشنواره قرار است علاوه بر تئاتر، برنامه‌های جنبی نیز داشته باشد تا نگویند در تئاتر خلاصه شده است.

نمونه‌ای مشابه در حوزه  کوردی نیز «هه‌ڵپه‌رکێ» رخ داده است؛ در حالی‌که به‌تازگی جشنواره «هه‌ڵپه‌رکێ» در بانه برگزار شد، برنامه‌ای با همین محوریت برای سقز نیز تدارک دیده شده است. جشنواره «هه‌ڵپه‌رکێ»، به باور برخی منتقدان، به دلیل حذف زنان از روند اجرا که برخلاف سنت و فلسفه تاریخی این آیین است، با ایراد جدی روبه‌روست.

منتقدان فرهنگی بر این باورند که افزایش کمی جشنواره‌ها نه‌تنها موجب رونق هنر، شکوفایی خلاقیت و مشارکت اجتماعی نمی‌شود، بلکه به هدررفت ظرفیت‌ها، سطحی نگری و تقلید در تولید آثار، تشدید هزینه‌ها و نابرابری در توجه به رشته‌های مختلف هنری دامن می‌زند. به گفته آنان، بسیاری از آثار در این جشنواره‌ها تکراری‌اند و پیش‌تر در رویدادهای مشابه ارائه شده‌اند؛ موضوعی که تازگی و جذابیت برنامه‌ها را کاهش می‌دهد. از این رو، کارشناسان بر ضرورت ورود اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان به این موضوع تأکید دارند.

از منظر اقتصادی و فرهنگی نیز، تعدد جشنواره‌ها فشار مضاعفی بر منابع مالی محدود شهر وارد کرده و حمایت‌های موجود را به‌صورت ناعادلانه بین گروه‌ها تقسیم می‌کند. در چنین شرایطی، برخی رشته‌های هنری و گروه‌های مستقل عملاً از چرخه حمایت کنار گذاشته می‌شوند، حوزه های مهمی مانند کتاب و نویسندگی، هنرهای تجسمی، مطبوعات، خوشنویسی، تجلیل از مفاخر و نویسندگان، جشنواره های ادبی و… به حاشیه می رود، لذا تداوم این روند می‌تواند به فرسایش سرمایه اجتماعی و بی‌اعتمادی در میان هنرمندان بینجامد. به اعتقاد آنان، به‌جای پراکندگی و موازی‌کاری، تمرکز بر یک یا ۲ جشنواره شاخص و پرمحتوا می‌تواند ضمن ارتقای کیفیت آثار، برند فرهنگی سقز را در سطح منطقه ای، ملی و بین‌المللی تثبیت کند.