پشت پرده ازدواج های زودهنگام: تجربه زیسته دختران زیر ۱۸ سال از زندگی مشترک (شهرستان سقز)

سقزرووداو- در پژوهشی که توسط فضیلت خدامرادی کارشناس ارشد مطالعالت فرهنگی دانشگاه علامه با همکاری دکتر حسین میرزایی استاد مربوطه، صورت گرفته، دلایل ازدواج زودهنگام و تجربه زیسته دختران زیر ۱۸ سال مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

این مقاله با رویکرد پدیدارشناسانه به بررسی تجربه زیسته دختران زیر ۱۸ سالی می‌پردازد که در شهرستان سقز ازدواج زودهنگام را تجربه کرده‌اند. پژوهشگران با انجام مصاحبه‌های عمیق با ۱۱ دختر که به‌طور میانگین در ۱۶سالگی ازدواج کرده‌اند، تلاش کرده‌اند لایه‌های پنهان زندگی زناشویی این دختران را از نگاه خودشان فهم و تفسیر کنند.

یافته‌ها نشان می‌دهد ورود به ازدواج زودهنگام از سه مسیر اصلی رخ می‌دهد: ازدواج مبتنی بر عشق و رضایت ظاهری، ازدواج تحت تأثیر بستر فرهنگی و باورهای خانوادگی (مانند حفظ آبرو) و ازدواج ناشی از ناآگاهی، رؤیاپردازی کودکانه و نقش پررنگ والدین در تصمیم‌گیری.

بر این اساس گفته شده که، این دختران اغلب بدون آمادگی جسمی، روانی و ذهنی وارد نقش‌های همسری و مادری شده‌اند.

نتایج پژوهش حاکی از آن است که این دختران با چالش‌هایی چون فشار نقش‌های جنسیتی، تجربه خشونت، نقض حریم خصوصی، بارداری ناخواسته، محدودیت‌های اقتصادی، فقدان استقلال و از دست دادن دوران کودکی و نوجوانی مواجه بوده‌اند، واکنش اطرافیان گاه حمایتی و گاه مداخله‌گرانه و کنترل‌کننده بوده و این امر بر کیفیت زندگی زناشویی آنان تأثیر گذاشته است.

در مجموع، یافته های تحقیق نشان می‌دهد ازدواج زودهنگام نه‌تنها یک تصمیم فردی، بلکه پدیده‌ای چندبعدی و ریشه‌دار در ساختارهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است که پیامدهای عمیقی بر هویت، سلامت و آینده دختران برجای می‌گذارد و ضرورت توجه سیاست‌گذاران و نهادهای اجتماعی به این مسئله را برجسته می‌کند.

راهکارهای پیشنهادی پژوهش برای کاهش ازدواج زودهنگام

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد مقابله با ازدواج زودهنگام و کودک همسری نیازمند رویکردی چندبعدی است. بر اساس نتایج مطالعه، آموزش خانواده‌ها و تغییر نگرش‌های فرهنگی درباره مفاهیمی چون «آبرو» و نقش‌های جنسیتی، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه محسوب می‌شود. همچنین توانمندسازی دختران از طریق افزایش آگاهی درباره حقوق فردی، معنای واقعی ازدواج و تقویت قدرت تصمیم‌گیری آنان، نقشی کلیدی در کاهش این پدیده دارد.

پژوهش بر ضرورت نقش‌آفرینی فعال نهادهای حمایتی، آموزشی و اجتماعی برای شناسایی دختران در معرض خطر و مداخله به‌موقع تأکید می‌کند. علاوه بر این، اجرای مؤثر قوانین مربوط به حداقل سن ازدواج و ارائه خدمات حمایتی، روانی و سلامت جنسی به دختران متأهل کودک، از دیگر راهکارهای مطرح‌شده است.

بر اساس این مطالعه، بدون توجه هم‌زمان به عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، تلاش‌ها برای کاهش ازدواج زودهنگام نتیجه‌بخش نخواهد بود.

متن کامل مقاله در نشریه علمی پژوهشی “زن در سیاست و توسعه” دانشگاه تهران منتشر شده است که از طریق لینک زیر قابل دریافت می باشد.

https://www.ensani.ir/file/download/article/1765005714-6933d992049e5-10692-1404-14.pdf