محمد مرادی فعال اجتماعی

سقزرووداو- شهرستان سقز با تاریخ و تمدن ۷ هزار ساله به مثابه نگینی درخشان در عرصه فرهنگ دارای موقعیت استراتژیک جغرافیایی و پتانسیل های گردشگری می باشد، اما متاسفانه بعلت کم توجهی شاهد عقب ماندگی های مزمن در این بخش هستیم.

با وجود آنکه این شهرستان دارای بیش از ۳۵۰ اثر باستانی و تاریخی بوده که تاکنون ۱۶۲ اثر آن در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است، ولی کم توجهی کلی در این حوزه و خصوصآ نوع نگاه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و ضنایع دستی نسبت به شهرستان سقز و آثار تاریخی و گردشگری آن کاملاً مشهود است.

شاخص ترین آثار تاریخی بالای ۳ هزار ساله سقز

از شاخص ترین این آثار باستانی سقز با بیش از ۳ هزار سال قدمت می توان به غار پیرمکائیل با ۷ هزار سال قدمت در روستای میرسعید، تپه کانی نیاز با ۶ هزار سال قدمت، تپه زیویه بعنوان نگین تاریخی غرب و دارای آثار نفیس در موزه های مهم و معتبر ایران و جهان با ۳ هزار سال تاریخ، قلعه صاحب با ۵ هزار سال قدمت، قلعه قپلانتو، گورستان ماناها مروبط به هزاره پیش از میلاد، قلعه کوشکله و… می باشد.

از دیگر آثار تاریخی در سقز می توان به مسجد دومناره، عمارت کمانگر، حمام حاج صالح، بازار تاریخی، کاروانسرای تاجوانچی، مسجد شیخ مظهر، ام القران مولان آباد، قرآن تاریخی روستای پیریونس، مساجد تاریخی سرا و ترجان، حمام تاریخی و عمارت فیض اله بگی قلندر و… را نام برد.

مهمترین مشکلات حوزه میراث فرهنگی سقز

ـ نداشتن موزه در شهرستان سقز علیرغم سال ها مطالبه گری مردم منطقه، این در حالیست که آثار تاریخی سقز زینت بخش موزه های داخل و خارج بوده، اما مردم این منطقه از دیدن آن محرومند. جای تاسف است تاکنون اقدامی اساسی در این رابطه صورت نگرفته و کسی هم پاسخگوی مردم این منطقه نیست.

ـ عدم احیا، کاووش علمی و تخصصی و حفاظت مناسب از اثار تاریخی زیویه، قلعه کوشکله، قلعه صاحب، قپلانتو، بازسازی بازار تاریخی و کاروانسرای تاجوانچی

ـ عدم حمایت از تولید آثار فرهنگی و کتاب های تخصصی در حوزه سقزشناسی، تهیه کلیپ و مستندات جهت انتشار در شبکه های تلویزیونی، ماهواره ای و فضای مجازی به زبان های مختلف جهت شناساندن آثار و پتانسیل های فرهنگی و تاریخی منطقه

ـ کمبود شدید اعتبارات برای ساماندهی و گسترش زیربناها و تاسیسات گردشگری

ـ نبود طرح های هدفمند برای توسعه گردشگری تجاری با محور بازار سقز، گردشگری طبیعی با توجه به طبیعت بکر مسیرهای سقز- مریوان، سقز- بانه، سقز- قلندر، سرچاوه، سنته-مولان آباد- چهل چشمه، مسیر گردشگری بین المللی تکاب-کرفتو- زیویه- سقز، سرچاوه و….

ـ رکود حاکم بر اماکن گردشگری نظیر هتل ها و مهمانپذیرها، دفاتر گردشگری و…

ـ حفاری های غیرمجاز و عدم اقدامات اساسی برای کاووش و نگهداری اشیا و اسناد تاریخی در موزه ای منطقه ای

ـ عدم اقدام جدی برای تملک برخی آثار تاریخی شهرستان همچون: خانه کمانگر و کاروانسرای تاجوانچی.

برای نمونه خانه کمانگر یکی از اماکن تاریخی و مناسبی است که در صورت تملک می تواند به عنوان موزه مردم شناسی و مرکز اسناد مورداستفاده قرار گیرد، اما متاسفانه تاکنون رایزنی موثر در این راستا صورت نگرفته و تنها به برخی پیشنهادات اداری خلاصه شده، در حالیکه باید برای تملک آن اولاً اعتبار مناسبی برابر نظرات هیات کارشناسی درنظر می گرفتند. زیرا ارزش یک ملک تاریخی از ارزش املاک عادی بالاتر است، ثانیا برای رضایت و همراهی مالکین باید از نفوذ معتمدین و مسئولان شهرستان استفاده می کردند، اما متاسفانه بودجه ای که قرار بود برای تملک آن هزینه شود، گویا در سنندج هزینه کرده اند.

ضرورت ساخت موزه منطقه ای و مرکز اسناد در سقز

در همین حال صاحبنظران با برشمردن وجهه و پتانسیل های تاریخی، منطقه ای و فرهنگی شهرستان سقز، بر ساخت موزه منطقه ای و ترکیبی (تاریخی و مردم شناسی) در این شهرستان تاکید می کنند، امری که سال ها مورد کم توجهی قرار گرفته که امید است مسئولان ملی و استانی اهتمام ویژه برای تحقق این مساله داشته باشند.

انجام کاوش های علمی و باستان شناسی برای شناسایی بهتر و کشف اشیای تاریخی، تهیه طرح چشم انداز توسعه گردشگری شهرستان، اختصاص اعتبارات ویژه و…از اقداماتی است که باید موردتوجه قرار بگیرد و این موارد در اولویت پیگیری مسئولان ارشد شهرستان قرار بگیرد.