حُزنی مُکریانی، فعال ترین و گمنام ترین روزنامه نگار تاریخ مطبوعات کوردستان

توفیق رفیعی روزنامه نگار و محقق

«سید حسین حُزنی مُکریانی» کوردستان را هنگامی‌که در شهر «حلب» سوریه زندگی می‌کرد، در سال ۱۹۲۵ میلادی منتشر کرده است. بسیاری منابع مکتوب موجود، به‌اشتباه محل تولد حزنی را مهاباد ذکر کرده‌اند. حُزنی در روستای «اینچکه» سقز به دنیا آمده و سپس در «بغده کندی» همین شهر مدتی زندگی کرده و با مرگ پدر، به همراه مادر  چندی در مهاباد مانده است.

«گیو مکریانی» برادر ناتنی اوست. حُزنی مکریانی، پیش از انتشار کوردستان در حلب، هفته‌نامه‌ی کوردستان را با همفکری و همکاری محمد مهری (مفتی زاده) در سال ۱۹۱۷ میلادی در استانبول منتشر کرده است.

تاریخ مطبوعات کُردستان ایران، نشان از آن دارد، سید حسین حُزنی مُکریانی، فعال‌ترین روزنامه‌نگار تاریخ مطبوعات کُردستان و درعین‌حال گمنام‌ترین آنهاست. او، مستقیم و غیرمستقیم، در غربت و در سه کشور سوریه، ترکیه و عراق و در عین آوارگی و دربه‌دری، در انتشار ۱۱ مطبوعه نقش‌آفرین بوده است. حجم بزرگی از کوشش مطبوعاتی که در تاریخ روزنامه‌نگاری کُردان کم‌مانند است. کوردستان (چاپ استانبول ۱۹۱۷)، آرارات، کوردستان، بوتان، چیای کُرمانج، دیار بکر و سوران (۱۹۲۵ چاپ حلب سوریه)، مجله‌ی زاری کرمانجی (۱۹۲۶ رواندز)، روزنامه‌ی «ژیان» (۱۹۳۴ سلیمانی)، مجله‌ی رووناکی (۱۹۳۵- ۱۹۳۶ هه‌ولیر) و مجله‌ی  «ده‌نگی گیتی تازه» (۱۹۴۳-۱۹۴۵ بغداد) ۱۱ نشریه‌ای هستند که حُزنی در عمر پُربار فرهنگی‌اش یا در آنها کارکرده و نوشته‌ها و گفتارهایش را منتشر کرده، یا خود رأساً آنها را منتشر کرده است.
فتاح شاکر در گفتاری با عنوان «داماوی مُکریان» – یکی از تخلص های حُزنی – نوشته: حُزنی، نشریاتش را علیه ترک‌ها، انگلیسی‌ها، روس‌ها و فرانسوی‌های متجاوز منتشر کرده است.

او با دو مستشرق نامدار قرن بیستم، ولادیمیر مینورسکی و واسیلی نیکیتن دیدار و مکاتبه داشته است و نوشته‌های این دو از تعامل با حُزنی، نشان از توانایی علمی او بوده است. به‌موقع و در پست‌های بعدی، بیشتر درباره حُزنی مُکریانی و نشریاتش خواهم نوشت.