خەونێک بە سەر لەشی وێرانییەوە
د. رێبوار سیوەیلی
دەقی “خەونێک بە سەر لەشی وێرانییەوە” وەک دەقێکی دەوڵەمەند بە چینەکانی واتا و ھێماى شاراوە، سەرنجی خوێنەر ڕادەکێشێت. ئەم دەقە، کە بە شێوازێکی بێوێنە تێکەڵەیەک لە واقیعە تاڵەکان و خەیاڵە گەشەکان، مێژووی پڕ لە ئازار و ئێستای پڕ لە نادادپەروەری، ھیوای بێبڕانەوە و نائومێدیی قووڵ لەخۆدەگرێت، دەروازەیەک دەکاتەوە بۆ تێڕامان لەسەر چەندین ڕەھەندی مرۆیی و کۆمەڵایەتی.
یونس ڕەزایی هەمیشە خەمێکى نیشتیمانیانەى هەیە کە لە چێوەى خەمۆکیى ڕزگارى دەکات و زمانێکى شیعری پێدەبەخشێت.
دەقی “خەونێک بە سەر لەشی وێرانییەوە” خەسڵەتێکی بێوێنەی ھەیە، چونکە دەقێکی پڕ لە وێنەی شیعریی جوان و داهێنەرانەیە کە خوێنەر بەسەر گێژاوی چەمکەکاندا دەبات و لە جیھانێکی پڕ لە ھەست و واتا نوقمی دەکات. شاعیر بە لێهاتووییەکی بێسنوورەوە زمان وەک کەرەستەیەکی سەرەکی و بنەڕەتی بەکاردێنێت بۆ کێشانی وێنەی زیندوو و دەربڕینی قووڵترین هەستەکان.
ئەم دەقە دەقێکی شیعریی فرەڕەھەند و قووڵە، کە بە وێنەسازیی نایاب و بەکارھێنانی لێھاتووانەی زمان، خوێنەر دەباتە نێو جیھانێکی پڕ لە ململانێی نێوان ئازار و ھیوا، نەبوون و بوون، ڕابردوو و داھاتوو. شاعیر بە لێھاتووییەکی زۆرەوە چەمکەکانی کات، بوون، نیشتمان و ناسنامە دەورووژێنێت، ھاوکات ھەستە قووڵەکانی مرۆڤ وەک خەم، تەنیایی، ھیوا و بێزاری دەردەبڕێت.
لێکدانەوەی ئەم دەقە لە ڕوانگە ئەدەبی، فکری، دەروونناسی و ھێرمینۆتیکییەکانەوە ئاشکرای دەکات کە دەقەکە تەنھا گوزارشتێک نییە لە دۆخی تاک، بەڵکوو ئاوێنەیەکە بۆ دۆخێکی گشتیی مرۆڤایەتی کە تێیدا مێژوو و ئێستا، واقیع و خەیاڵ، ئایین و ئەفسانە پێکەوە گرێدراون. سەرەڕای ئەو ئازار و وێرانییەی کە دەقەکە وێنای دەکات، پەیامێکی بەھێزی ھیوا و گۆڕانکاری و نوێبوونەوە لە ناخی دەقەکەدا شاراوەیە.
لە کۆتاییدا، “خەونێک بە سەر لەشی وێرانییەوە” وەک دەقێکی دەوڵەمەند و وەبیرهێنەر، پەیامێک دەگەیەنێت کە تەنانەت لە ناو تاریکترین ساتەکانی ژیان و وێرانترین دۆخەکاندا، ھێشتا چرۆی ھیوا و توانای گۆڕانکاری ھەمیشە لە ئارادایە و مرۆڤ دەتوانێت تێبکۆشێت بۆ بەدەستھێنانی سەرەتایەکی نوێ. یوونس ڕەزایی شاعیر، بە وێزەکەوتنى زمان و داتاشینى پەیکەرە زەینییەکانى لە وشە و دەربڕینەکان هەمیشە وەک شاعیرێکى ناوازە خۆیمان پێدەناسێنێتەوە. ڕۆحە ئەبستراکت و سوریالییەکەى لە بۆتەى وێناسازىی و خەیاڵزانییەکى بێنموونەدا جێدەکاتەوە و خوێنەر ناچار دەکات دەست لە تێگەیشتنە ڕۆژانەییەکانى خۆى بۆ شتەکان هەڵبگرێت و بە تێگەیشتنیکى شاعیرانە جێگەیان پڕ بکاتەوە.