سقز و میراث شاهنشاه شاپور کوردنژاد ساسانی

(به بهانه نصب پیکره پیروزی شاهنشاه شاپور ساسانی بر امپراطوران رومی در تهران)

نویسنده: دکتر محمد امینیان، پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی

شاپور فرزند اردشیر ساسانی موسس سلسله ساسانی است. اما اردشیر پدر شاپور کیست؟ جواب این سوال را می سپارم به بخشی از کتاب «کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او»:
«… جد اردشیر یعنی ساسان از طایفه جوبانان(شبانکاره) و مادر پاپک دختر یکی از روسای طایفه کرد بازرنگی است و محل نشو و نمای این خاندان ناحیه کردنشین فارس است پس می توان اردشیر را کــــــــرد نامید. مویداین قول نامه ایست که اردوان پنجم اشکانی آخرین پادشاه آن سلسله به اردشیر نوشت. و توهین بسیار کرد از جمله در این نامه که در حضور عموم خوانده شده است اردوان عبارتی می نویسد که در طبری و ابن اثیر درج است: «انک قد عدوت طورک و اجتلبت حتفک ایها الکردی المرّبیفی خیام االکراد من اذن لک فی التاج الذی لبسته» (یعنی تو پای از گلیم خویش بیرون نهادی و مرگ را بجانب خویش خواندی ای کردنژاد که در
چادر کردان پرورده شدۀ ترا که رخصت داد که آن تاج را بر سر گذاری) از قضا همین نسبت را که در آغاز عهد به ساسانیان داده اند در پایان دورۀ آنان هم می بینیم. و آن در باب خسروپرویز است که هنگام فرار از خدمت پدر قبل از رسیدن به آذربایجان چندی در میان طوایف اکراد شاه پرست به سر برد و بهرام چوبین وقتی که خسرو روبرو شد او را بدین عبارت مورد طعن قرار داده گفت: (یابن… المربی فی خیام االکراد) ». «کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او، تالیف رشید یاسمی از انتشارات امیر کبیر»

حتی پس از ساسانیان هم حاکمان شبانکاره (ساسانیان) تا دوره استیلای ترکمانان سلجوقی بر ایران، در ولایت فارس در قدرت بودند. همچنین در دوره ساسانی همانند تمام حکومت های بسیار گسترده، برای حضور قدرتمندتر در ولایات و مناطق مختلف، شهرهای و مراکز حکومتی مهمی ساخته می شد که نماینده مستقیم ساسانیان در آنجا ساکن می شدند. این گوندها که در نقاط بسیار استراتژیک بنا می شدند، به نام خانواده ساسانیان شبانکاره یا چاپانکاره نامیده می شد.
در یکی از مهمترین چهار راههای فرهنگی دنیای باستان که امروزه در شهرستان سقز استان کردستان قرار دارد دو روستا در نزدیک هم با نام چاپان قرار دارد. این مرکز تمدنی در نقشه ممالک ایران که توسط میرزا عبدالرزاق خان سرتیپ که دانش اموخته و مهندس مدرسه دارالفنون بود، در سال ۱۳۱۶ هجری قمری (۱۲۷۷ شمسی) و با کتابت استاد علی اکبر، تدوین شده است، در بلوک سقز با نام چاپانکارا(چپانکرا با دو الف کوتاه بر روی «چ» و «ک» که در واقع می شود «چاپانکارا») مستند شده است. گوند۱ چاپان: چاپانکارا، در شهرستان سقز میراث امپراطوری ساسانی کردنژاد، در نگهداری و شناخت روستاها و مراکز تمدنی امان بکوشیم که هرکدام میراثی است خاص و با ارزش.
۱ گوند: مجموعه های شهری-دستوری برنامه ریزی و طراحی شده دوره ساسانی.