قبل از بررسی نشانە ها بە این نکتە مهم بایستی دقت کرد کە نقش والدین و کیفیت رابطە والدین با فرزندشان در این دورە نقش حائز اهمیتی در سلامت روان و بدرفتاری های نوجوان دارد. والدین با ارتقای مهارت های ارتباطی و شناخت بهتر دورە نوجوانی می توانند فرزند خود را در این مسیر همراهی نمایند.

 

والدین باید بتوانند رفتارهای معمول و مورد انتظار دوران نوجوانی را از رفتارهای مخرب تشخیص داده و به‌موقع برای جلوگیری از ادامه‌‌دار شدن آن‌ها دخالت کنند. شدت و میزان تخلفات به منزله چراغ راهنمایی برای والدین است. به‌عنوان‌مثال مشروب‌خواری، درگیرشدن، فرار از مدرسه و یا دزدی که به‌صورت مکرر اتفاق می‌افتد، نشانه‌های اختلال رفتاری است.

 

اختلال رفتاری باعث اختلال در عملکرد می‌شود و به‌ تبع آن ممکن است رفتارهای دیگری اعم از فرار از خانه، آسیب جدی به دیگران و رفتارهای خطرناک و تخریب کنندە شکل بگیرد. به دلیل این که نوجوانان نسبت به دوران کودکی بسیار مستقل عمل می‌کنند، اغلب خارج از کنترل والدین هستند. در این شرایط رفتار نوجوانان تحت‌تأثیر میزان بلوغ و پختگی آنان است.

 

والدینی که به‌جای کنترل رفتار فرزندشان او را راهنمایی می‌کنند، ریسک درگیری، رفتارهای افراطی و رقابت‌های مخاطره‌آمیز بر سر توانمندی‌ها در این دوران را کاهش می‌دهند. نوجوانانی که تحت حمایت و پشتیبانی والدینشان هستند کمتر درگیر مشکلات جدی می‌شوند. همچنین انتظارات واضح والدین از فرزندشان، کنترل مثبت و غیرمستقیمی بر رفتار نوجوانان است.

 

▫️چه عواملی باعث اختلال رفتاری در نوجوانان می‌شود؟

 

کودکان گهگاه دچار درگیری‌های فیزیکی، قلدری، آزار و خشونت در فضای مجازی، خانه و مدرسه می‌شوند. در دوران نوجوانی شدت و فراوانی تعاملات خشونت‌آمیز افزایش پیدا می‌کند و نوجوانان بیشتر درگیر خشونت‌هایی در خانه و خارج از مدرسه می‌شوند.

 

عوامل زیادی در افزایش خطر خشونت و اختلال رفتاری در نوجوان نقش دارند، از جمله:

 

* مسائل و مشکلات جسمی

* عضویت در گروه‌های خاص

* مصرف مواد مخدر

* فقر

* الگوبرداری

* تربیت غلط

* محیط پرتنش در خانواده

* طلاق والدین

* اختلالات روانی

▫️پیشگیری از اختلال رفتاری در نوجوانان

 

دانستن این که چه عواملی باعث اختلال رفتاری در نوجوانان می‌شود، تا حد زیادی می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند. عامل مهم دیگری که ممکن است منجر به خشونت رفتاری فرد در دوران نوجوانی شود، شیوه زندگی او در دوران کودکی است. در اوایل کودکی با نظم بخشیدن به رفتار کودک می‌توان از خشونت وی در دوران نوجوانی جلوگیری کرد.

 

محدودکردن کودک برای جلوگیری از قرارگرفتن در معرض خشونت‌های رسانه‌ای و بازی‌های ویدئویی کمک‌کننده است. این محدودیت‌ها باید با شیوه مناسب و عاری از خشونت اعمال شود تا مؤثر و مثبت باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد قرارگرفتن کودکان در معرض خشونت، حساسیت آن‌ها را به خشونت کاهش می‌‌دهد و باعث می‌شود خشونت را به‌عنوان بخشی از زندگی بپذیرند.

 

لازم است کودکان در محیط مدرسه امنیت داشته باشند و به آن‌ها آموزش داده شود تا حد امکان از محیط‌ها و موقعیت‌های خطرساز و پرتنش دور شوند. همچنین سبک فرزندپروری که فرزندان در تعیین قوانین و انتظارات خانواده مشارکت دارند، باعث گسترش رفتارهای بالغانه در دوران حساس نوجوانی می‌شود.

 

▫️اختلالات روانی خاص

بسیاری از نوجوانانی که اختلال رفتاری دارند، در دوران کودکی از اختلال کمبود توجه یا بیش‌فعالی رنج می‌بردند که به‌صورت درمان‌ نشده باقی‌مانده است. این اختلال که غالباً در دوران کودکی ناشناخته باقی می‌ماند در صورت تشخیص قابل‌ درمان با دارو و رفتاردرمانی است. همچنین این مسئله خطر گرایش به مصرف مواد در دوران نوجوانی را افزایش می‌دهد.

 

اختلال سلوک و نافرمانی در دوران کودکی نیز می‌تواند از عوامل خطرساز برای بروز اختلال رفتاری در دوران نوجوانی باشد. لازم است جلسات روان‌درمانی با روان‌پزشک و حمایت والدین برای رفع کامل این اختلالات در کودکی انجام شود.