ترک تحصیل سالانه ۳۵۰ دانش‌آموز در سقز

وی در گفتگو با شرق افزود: خیرین موفق‌ شده‌اند این عدد را به ۲۰۰ نفر برسانند. اما حرکت جامعه به سمت فقر یک حقیقت است. بسیاری از دانش‌آموزان با وجود علاقه وافر به تحصیل به دلیل شرایط مالی خانواده امکان ادامه تحصیل را از دست می‌دهند.

نقش خیرین برای جلوگیری از بازماندگی تحصیلی

وی که عضو هیئت مؤسس مؤسسه مهر دانش سقز است که دانش‌آموزان کم‌برخوردار شهر سقز را حمایت می‌کند به جمعیت حدودا ۴۰ هزار نفری دانش‌آموزان شهری و روستایی این شهرستان اشاره کرده و می‌گوید: تنها در سطح شهر سقز و فقط مؤسسه ما، ‌یک هزار و ۴۸۰ دانش‌آموز بی‌بضاعت تحت پوشش قرار دارند و نزدیک به ۳۰۰، ۴۰۰ پرونده هم در نوبت رسیدگی هستند. هدف ما تأمین کیف، ‌کفش، کتاب‌های درسی و… این گروه از دانش‌آموزان است، به این امید که از تحصیل بازنمانند؛ این در حالی است که ده ها موسسه خیریه و نهاد حمایتی و خیران دیگری نیز در این حوزه فعالیت های مشابهی دارند.

کتاب‌های درسی؛ از گرانی تا دستمایه ترک تحصیل

این فرهنگی به افزایش بالای ۱۰۰ درصدی کتاب های درسی اشاره  و می گوید: مسئله تنها گران‌شدن کتاب‌های درسی نیست، بلکه شرایط اقتصادی بر تأمین همه لوازم مورد نیاز دانش‌آموزان ازجمله هزینه کلاس‌های تقویتی و کتاب‌های غیردرسی هم تأثیرگذار بوده و تأمین هزینه‌های آنها را برای خانواده‌های کم‌برخوردار سخت کرده است.

وی افزود: میانگین قیمت کتاب‌ها ۳۰۰ تا‌ ۴۰۰ هزار تومان است. اگرچه قیمت کتاب‌های درسی مدارس در مقایسه با قیمت کتاب‌های غیردرسی زیاد نیست، اما همین افزایش قیمت می‌تواند به بهانه‌ای برای ترک تحصیل دانش‌آموز تبدیل شود».

قانون و واقعیت مدارس

اصل ۳۰ قانون اساسی بر آموزش رایگان تا پایان مقطع متوسطه تأکید کرده است؛ ‌موضوعی که این فعال آموزشی به آن اشاره می‌کند: «کتاب‌های درسی نباید گران شود، حتی باید به‌ صورت رایگان در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرند. تأثیر افزایش هزینه‌های تحصیلی، ‌حتی افزایش هزینه کتاب‌های درسی می‌تواند خانواده‌های کم‌درآمد را تحت فشار قرار دهد، تا جایی‌ که به دلیل ناتوانی از تأمین هزینه‌های تحصیلی فرزند یا فرزندان‌شان از ادامه تحصیل آنها ممانعت کنند. این موضوع به‌ویژه در روستاها و در دختران دانش‌آموز بیشتر مشاهده می‌شود. ضعف مالی در کنار نبود مقطع متوسطه اول و دوم در بسیاری از روستاها باعث شده بیش از همه در پایه‌های هفتم و دهم شاهد ترک تحصیل دختران باشیم.

تناقض در ادعا و رفتار مسئولان آموزشی

برومند تأکید می‌کند که وقتی وزارت آموزش و پرورش پولی در اختیار مدارس دولتی نمی‌گذارد، مدارس هم چاره‌ای ندارند، جز اینکه مخارج خود را از طریق بچه‌ها تأمین کنند: وزیر آموزش و پرورش و دیگر مسئولان این وزارتخانه برای اینکه تحت فشار قرار نگیرند، اعلام می‌کنند که مدارس حق ندارند از دانش‌آموزان هزینه‌ای دریافت کنند اما خودشان به مدارس نامه می‌فرستند که «ما بودجه نداریم،‌ پول بگیرید»، بنابراین بیشترین فشار مالی واردشده به خانواده‌ها مربوط به هزینه‌ای است که تحت عناوین مختلف مثل فوق برنامه و غیره از طرف برخی مدارس دریافت می‌شود.

نقش مافیای کنکور در تغییر هرساله کتاب‌ها

به باور این معلم پیشکسوت اگر وزارت آموزش و پرورش بودجه دانش‌آموزان و مدارس را تأمین می‌کرد، خانواده‌ها درباره تأمین هزینه کتب درسی مشکل نداشتند. او علت رایگان‌نبودن کتاب‌‌های درسی برای دانش‌آموزان را از یک سو هزینه زیاد تولید آنها و تنوع رشته‌ها و از طرفی تغییر هرساله کتاب‌های درسی می‌داند و خاطرنشان ساخت: این موضوع باعث می‌شود مثلا کتاب ویرایش سال ۱۴۰۲ برای سال‌های بعد مناسب نباشد. با توجه به تجربه ۳۰ساله‌ام در آموزش و پرورش به این نتیجه رسیده‌ام که تغییر کتاب‌های درسی به‌ویژه در مقطع متوسطه دوم در نتیجه فعالیت و نفوذ مافیای کنکور است، وگرنه چرا باید یک کتاب درسی هر سال تغییر کند؛ اینکه می‌گویند این تغییرات به‌ دلیل مسائل علمی است، به نظرم خیلی واقعیت ندارد، بلکه مسئله خرید کتاب‌های کمک‌درسی تولید‌شده از سوی این مافیاست. این کتاب‌ها هم با تغییر محتوای کتب درسی هر سال تغییر می‌کنند و تنها قابلیت یک بار استفاده را دارند.

روایت یک معلم بازنشسته از فقر آموزشی

خالد عبداللهی، معلم پیشکسوت اهل سقز هم در گفتگو با شرق می‌گوید: «اغلب دانش‌آموزانی که در مدارس دولتی شهرهایی مانند سقز،‌ مریوان یا سنندج تحصیل می‌کنند متعلق به خانواده‌های کم‌برخوردارترند، در حالی که دانش‌آموزانی که به مدارس پولی می‌روند از وضع مالی خوبی برخوردارند. وقتی با مدیران مدارس دولتی صحبت می‌کنیم، متوجه این موضوع می‌شویم که در بیشتر موارد این مدارس با اولیای دانش‌آموزان درباره پرداخت پول به مشکل برخورده و خانواده‌ها شرایط پرداخت مبالغ مورد نظر مدارس دولتی را ندارند. برای این خانواده‌ها حتی پرداخت ۵۰۰ هزار تومان هزینه مشکل‌ساز است و نهایتا به شیوه قسطی از عهده پرداخت این مبالغ برمی‌آیند.

تأثیر افزایش هزینه ها و  بحران اقتصادی بر آموزش

او درباره گران‌شدن کتاب‌های درسی هم توضیح می‌دهد که برای خانواده‌های کم‌درآمد تأمین هزینه کتاب‌های درسی فقط یک مشکل از میان انبوه مشکلات هزینه تحصیلی فرزندان‌شان است: گران‌شدن هزینه کتاب‌های درسی هم قطعا برای چنین خانواده‌هایی مهم است. امسال وقتی روز ثبت‌نام در مدرسه حاضر شدم با والدینی برخورد کردم که اعلام می‌کردند توان پرداخت هزینه ثبت‌نام، بیمه و هزینه کتب درسی را ندارند و خواهش می‌کردند که فعلا فرزندشان ثبت‌نام شود و آنها بعدا هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند.

عبداللهی این را هم اضافه می‌کند که تأمین هزینه‌های تحصیلی از جمله کتاب در سال‌های گذشته هم برای دهک‌های پایین درآمدی مشکل‌ساز بوده است: در سال‌های گذشته موارد زیادی بوده که ما معلم‌ها کتاب درسی دانش‌آموز را خریده و در اختیارش قرار داده‌اند به این دلیل که خانواده از عهده هزینه‌های آن برنمی‌آمد. تغییر هرساله برخی کتاب‌های درسی هم باعث می‌شود دانش‌آموز امکان استفاده از کتاب‌های منتشرشده در سال‌ قبل را نداشته باشد. هرچند استفاده از کتاب‌های کهنه از نظر روانی برای دانش‌آموز مناسب نیست. استفاده از کتاب دست‌دوم باعث می‌شود دانش‌آموز در مقابل دوستانش احساس شرمندگی کند.

به گفته این معلم، شرایط اقتصادی مردم بغرنج‌تر هم شده است: بسیاری از کسب‌وکارها با برق ارتباط زیادی دارند و حالا که برق قطع شده، کسب‌وکارها مختل شده‌اند. از طرف دیگر در منطقه ما بیشتر کشاورزند، اما به دلیل کم‌آبی، زمین‌های زیر کشت گندم حاصل چندانی نداشته و همین حاصل اندک را هم به سیلوها داده‌اند بدون اینکه پولی به آنها داده شود. قطعا بدترشدن وضعیت اقتصادی مردم بر تأمین هزینه‌های تحصیلی فرزندان‌شان هم تأثیرگذار است.

او تأکید می‌کند که وضعیت اقتصادی به قدری سخت شده که بسیاری از خانواده‌ها توان تأمین هزینه‌هایی مانند خرید کفش،‌ کیف‌، ‌نوشت‌افزار و لباس مدرسه را ندارند. بسیاری از این خانواده‌ها در تأمین حداقل‌های زندگی خود هم مانده‌اند که این موضوع باعث افزایش ترک تحصیل دانش‌آموزان می‌شود: آمار ترک تحصیل در منطقه ما زیاد است که یکی از دلایل آن همین مشکلات اقتصادی است.