نشست روزنامه‌نگاری در غربت؛ خوانش زندگی مطبوعاتی حسین حُزنی/ جشنواره رسانه ای حزنی برگزار می شود
سقزرووداو- نشست «روزنامه‌نگاری در غربت؛ خوانش زندگی مطبوعاتی حسین حُزنی» با حضور جمعی از روزنامه‌نگاران، نویسندگان و فعالان مدنی در سقز برگزار شد.
حسین حزنی و مردم‌داری و وطن دوستی
در این نشست، توفیق رفیعی، روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ مطبوعات کوردستان، حزنی را نخبه‌ای توانمند در عرصه روزنامه‌نگاری و تاریخ‌نگاری توصیف نمود که محور کارهای وی بر اساس مردم‌مداری و وطن‌دوستی بوده است.
وی با تشریح برخی از وقایع زندگی حزنی از جمله از هنگام تولد در سقز تا رفتن به مهاباد، قفقاز، ترکیه و… افزود: وی همراه محمد مهری در استانبول ترکیه، روزنامه‌ای را با پنج زبان منتشر می‌نماید.
وی اضافه نمود: حزنی برای توسعه زبان و ادب کوردی در حلب سوریه نیز ۱۱ عنوان نشریه منتشر می‌نماید.
تاریخ زندگی و آثار حزنی
این مورخ کوردستانی با بیان اینکه تاریخ زندگی و شیوه و سبک زندگی حسین حزنی فقط در اقلیم کوردستان و کشور عراق به طور دقیق مشخص است، بیان داشت: در خوانش آثار وی، رنج و مرارت را خواهی فهمید که سراسر زندگی وی را فرا گرفته است.
وی همکاری با مستشرقان در راستای تاریخ‌نگاری دقیق، ارتباط با شیخ محمود و عنوان اولین روزنامه‌نگار ستون‌نویس کورد همراه آیت‌الله مردوخ را از دیگر شاخصه‌های حزنی برشمرد.
سرنوشت حزنی از اینچکه تا حلب
وی عنوان نمود: سید حسین حُزنی مُکریانی نشریه «کوردستان» را هنگامی‌که در شهر «حلب» سوریه زندگی می‌کرد، در سال ۱۹۲۵ میلادی منتشر کرده است.
توفیق رفیعی با بیان اینکه برخی منابع مکتوب موجود به‌اشتباه محل تولد حزنی را مهاباد ذکر کرده‌اند، گفت: حُزنی در روستای «اینچکه» سقز به دنیا آمده و سپس در «بغده کندی» همین شهر مدتی زندگی کرده و با مرگ پدر، به همراه مادر چندی در مهاباد مانده است. این موضوع دقیق و روشن است اما برخی نویسندگان به اشتباه، به دلیل تداعی با محل تولد برادر ناتنی‌اش و برخی دیگر هم عمداً آن را تکرار می‌کنند و به برخی منابع اشتباه و غیرمستند ارجاع می‌دهند.
حزنی؛ فعال‌ترین و گمنام ترین روزنامه‌نگار کوردستان
وی افزود: تاریخ مطبوعات کوردستان نشان از آن دارد که سید حسین حُزنی مُکریانی، فعال‌ترین روزنامه‌نگار تاریخ مطبوعات کوردستان و درعین‌حال گمنام‌ترین آنهاست. او، مستقیم و غیرمستقیم، در غربت و در سه کشور سوریه، ترکیه و عراق و در عین آوارگی و دربه‌دری، در انتشار ۱۱ مطبوعه نقش‌آفرین بوده است؛ حجم بزرگی از کوشش مطبوعاتی که در تاریخ روزنامه‌نگاری کوردان کم‌مانند است.
نشریات او عبارت‌اند از: کوردستان (چاپ استانبول ۱۹۱۷)، آرارات، بوتان، چیای کُرمانج، دیاربکر و سوران (۱۹۲۵، چاپ حلب سوریه)، مجله‌ی زاری کرمانجی (۱۹۲۶، رواندز)، روزنامه‌ی ژیان (۱۹۳۴، سلیمانی)، مجله‌ی رووناکی (۱۹۳۵-۱۹۳۶، هه‌ولیر) و مجله‌ی ده‌نگی گیتی تازه (۱۹۴۳-۱۹۴۵، بغداد).
رنج‌های حزنی و همکاری با مستشرقین
وی افزود: فتاح شاکر در گفتاری با عنوان «داماوی مُکریان» – یکی از تخلص‌های حُزنی – نوشته: حُزنی نشریاتش را علیه ترک‌ها، انگلیسی‌ها، روس‌ها و فرانسوی‌های متجاوز منتشر کرده است.
او با دو مستشرق نامدار قرن بیستم، ولادیمیر مینورسکی و واسیلی نیکیتن دیدار و مکاتبه داشته است و نوشته‌های این دو از تعامل با حُزنی، نشان از توانایی علمی او بوده است.
وی با بیان مرارت‌ها و تنهایی حزنی در رواندوز، سلیمانیه و بغداد و بیان خاطراتی از ماموستا هه‌ژار گفت: پس از فوت وی، بستگانش کتابخانه و دستگاه چاپ او را به عنوان ارث به هولیر بردند.
جایگاه حزنی در ملت‌سازی کوردها
ابراهیم اسماعیل‌پور، محقق زبان و ادبیات کوردی به بحث ملت سازی و مولفه‌های آن اشاره و گفت: در میان کوردها ابتدا احمد خانی این مساله را مطرح، حاجی قادر کویه بر تحقق این مسأله از طریق آموزش و ترویج زبان کوردی تاکید کرد در ادامه حزنی مکریانی در عمل برای تحقق ملت‌سازی تلاش نمود و با اقدامات فرهنگی از جمله: چاپ روزنامه نشریه، مکتوب کردن تاریخ و تمدن کوردها، راه اندازی صنایع نو مانند دستگاه چاپ، عکاسی و….برای ملت‌سازی و اشاعه فرهنگی و شناساندن تاریخ کوردستان تلاش نموده است.
او افزود: همان‌گونه که احمد خانی پیشاهنگ نوشتار کوردی بوده است، حسین حزنی نیز پیشاهنگ روزنامه‌نگاری کوردی است.
وی اضافه نمود: حزنی با نام‌های مستعار «داماو»، «بیژن» و «خدوم» مطلب نوشته است و این احتمال می‌رود قبل از خاندان بدرخانی‌ها روزنامه منتشر نموده باشد.
لزوم شناساندن مشاهیر کورد و الگوسازی برای نسل نو
این محقق ادبیات کوردی ادامه داد: وی یکی از تاریخ‌سازان عرصه تاریخ و روزنامه‌نگاری کوردستان است که بایستی فرزندان ما با چنین نخبه‌هایی بیشتر آشنا شوند.
روایت نوادگان حزنی: از تولد در اینکه تا رنج سفر و مهاجرت
در این نشست، سید کامیل عیسی‌زاده از نوادگان حزنی، به برخی از تاریخ زندگانی وی در روستای اینچکه و سپس بغده کندی پرداخت.
وی با تشریح گذشته روستای اینچکه و سرگذشت حزنی مکریانی گفت: حزنی مکریانی در شش‌سالگی پدرش را از دست می‌دهد و مرقد پدر حزنی و پدربزرگ بنده در جوار هم در آرامستان قدیم اینچکه قرار دارد.
عیسی‌زاده افزود: مادر وی به نام خاتو سلمه در مهاباد با فردی ورمزیاری ازدواج می‌کند و در آنجا صاحب فرزند دیگری به نام گیو می‌شود؛ اما پس از مدتی حزنی از آنان جدا و لباس طلبگی می‌پوشد و به افغانستان، شوروی، ترکیه، سوریه، عراق و… می‌رود.
حزنی دلسوخته ملت کورد بود
این نواده حزنی گفت: تمام هم و غم حزنی برای ملتش بوده و خدمات ارزنده‌ای به کوردها کرده و هیچ‌گونه بهره شخصی از این مسائل نبرده است. غیر از یک کتابخانه و میز تحریر چیزی نداشته و تمام داشته‌ها را در راه خدمت به فرهنگ و ترویج زبان و ادبیات کوردی هزینه می‌نماید.
روزنامه نگاری در غربت
در ابتدای این نشست، ابراهیم محمدحسینی، نماینده خانه مطبوعات، به ویژگی‌های دوران روزنامه‌نگاری هم‌عصر حزنی پرداخت و افزود: وی با دوران ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و دوره اول و دوم پهلوی هم‌عصر بوده است.
محمدحسینی ادامه داد: آنچنان‌که زادگاه اولین روزنامه فارسی خارج از ایران بوده، روزنامه‌نگاری کوردی هم دچار این سرنوشت بوده است.
وی ادامه داد: از سال ۱۹۹۱ به بعد، دوره طلایی روزنامه‌نگاری کوردی شروع می‌شود.
او بیان نمود: روزنامه‌نگاری دولتی، فرهنگی و سیاسی از شاخصه‌های روزنامه‌نگاری عهد مظفری و روزنامه‌نگاری درباری، ملی، توده‌ای، مذهبی/ اسلامی، صنفی، حرفه‌ای، مستقل و خارجی (با سرمایه‌گذاری خارجی‌ها) از ویژگی‌های روزنامه‌نگاری پهلوی دوم بوده است.
وی بیان داشت: شروع زندگی حزنی مکریانی هم‌زمان است با جنگ قلمی مطبوعات در ایران، شب‌نامه‌نویسی و فوت وی هم‌زمان با تشکیل انجمن روزنامه‌نگاران بوده است.
گفتنی است این نشست امروز، پنجشنبه ۱۰ مهرماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۶ در سالن کتابخانه عمومی جنب پارک مولوی کورد به همت خانه مطبوعات با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سقز برگزار شد.
برگزاری جشنواره رسانه‌ای حزنی کوردستانی
در این نشست اعلام شد جشنواره رسانه‌ای منطقه‌ای «حزنی کوردستانی» در ۲ حوزه کوردی و فارسی به نام «حزنی» با حمایت خانه مطبوعات و رسانه‌ها در سقز برگزار خواهد شد.
قدردانی از تلاش‌ها برای معرفی شخصیت‌های برجسته کورد
سخنرانان و برخی از حاضرین در نشست ضمن قدردانی از تلاش‌ها برای تبیین و واکاوی آثار و شناخت شخصیت‌های برجسته و تلاشگر کورد، از جمله در مورد حزنی و نصب سردیس وی در سقز، خواستار چاپ مجدد آثار او با حمایت نهادهای فرهنگی و شهرداری شدند.
آنان همچنین از تحریف‌های تعمدی و گزینشی عمل نمودن در انتشار برخی آثار حزنی توسط برخی افراد انتقاد کردند.
سقز، خاستگاه روزنامه‌نگاران برجسته
توفیق رفیعی و شه‌مال اسماعیل‌پور، سخنرانان مراسم، اعلام کردند:
سقز مهد روزنامه‌نگاران شهیر و برجسته‌ای نظیر حزنی مکریانی، سیدمحمد حمیدی، دباغی‌ها، مصطفی تیمورزاده و… بوده و باید چراغ راه آنان را با برگزاری جشنواره‌ها، سمینارها، چاپ آثار، تحقیقات مستند دانشگاهی (نگارش رساله و پایان‌نامه) و… روشن نگه داشت.
ضرورت دقت در تاریخ‌نگاری کوردستان
توفیق رفیعی با برشمردن چندین مورد از اشتباهات رایج در تاریخ‌نگاری در کوردستان و ذکر مستنداتی از این اشتباهات، از پژوهشگران و نویسندگان خواست با دقت و بررسی جامع به ذکر وقایع و مسائل تاریخی بپردازند و از کپی‌برداری برخی موارد که اشتباه بودن آن‌ها محرز است، خودداری کنند.
