سبدهای خرید مردم در محاصره گرانی

– سوما ارکان، فعال اجتماعی

گرانی در بازار مواد غذایی و مایحتاج عمومی دیگر به پدیده‌ای عادی تبدیل شده است؛ اما در ماه‌های اخیر، شدت آن به حدی رسیده که حتی کالاهای ضروری نیز از دسترس بخش بزرگی از جامعه خارج شده‌اند.

 اقلامی چون گوشت، مرغ و لبنیات که زمانی پایه اصلی وعده‌های غذایی خانوارها بودند، امروز برای بسیاری از خانواده‌ها به کالایی لوکس یا دارای درجه سختی برای تهیه شدن تبدیل شده‌اند.

براساس گزارش‌های میدانی و داده‌های رسمی، نرخ تورم مواد غذایی در سال جاری از میانگین تورم عمومی فراتر رفته است. افزایش مداوم قیمت‌ها، همراه با کاهش قدرت خرید، باعث شده سفره مردم نه‌تنها کوچک‌تر شود، بلکه ترکیب آن نیز به‌سمت کالاهای کم‌ارزش‌تر و کم‌کیفیت‌تر تغییر کند.

پروتئین در حاشیه، حبوبات در رقابت با گوشت

گوشت قرمز مدتی است از سفره بسیاری از خانواده‌ها حذف شده و مرغ نیز با افزایش‌های پیاپی قیمت، از دسترس قشرهای متوسط فاصله گرفته است و جالب است  و قیمت هر دو هم اخیراَ رشدی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد را شاهد بودند. در گذشته، حبوبات به‌عنوان جایگزینی ارزان‌تر برای منابع پروتئینی در نظر گرفته می‌شدند، اما امروز فاصله قیمتی آنها با گوشت و مرغ چندان زیاد نیست. نتیجه این روند، کاهش جدی مصرف پروتئین در میان خانوارها و تهدیدی مستقیم برای سلامت عمومی است.

سبدی که کوچک‌تر و سنگین‌تر می‌شود

روزنامه پیام ما اخیراَ بر پایه گزارش مرکز آمار ایران اعلام نمود که میانگین هزینه ماهانه سبد غذایی یک خانوار چهارنفره در سال جاری بیش از ۴۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. تنها در شهریورماه ۱۴۰۴، هزینه سبد غذایی یک خانوار سه‌نفره شهری حدود ۱۲ میلیون و ۲۱۰ هزار تومان برآورد شده است؛ رقمی که برای بسیاری از کارگران و کارمندان از کل درآمد ماهانه فراتر می‌رود.

کارشناسان رفاه اجتماعی هشدار می‌دهند که تداوم این روند، می‌تواند به شکل‌گیری بحران تغذیه و فقر غذایی در کشور منجر شود؛ بحرانی که آثار آن نه‌تنها در سلامت جسمی، بلکه در بهره‌وری نیروی کار و پایداری اجتماعی نیز نمایان خواهد شد.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی یک تورم مزمن

کوچک شدن سبد غذایی مردم صرفاً یک مسئله فردی یا موقتی نیست. کاهش مصرف اقلام باکیفیت، افزایش سهم کالاهای بی‌ارزش و حذف تدریجی لبنیات و پروتئین از رژیم غذایی، در بلندمدت به افت سلامت عمومی و افزایش هزینه‌های درمان منتهی می‌شود.

در بُعد اقتصادی نیز، افت تقاضای مصرفی به رکود در بخش تولید و خدمات دامن می‌زند و چرخه معیوب تورم و فقر را تشدید می‌کند.

اقدامات واقعی، نه مُسکن‌های موقت

کارشناسان بر این باورند که برای مهار این وضعیت، سیاست‌گذاران باید از راه‌حل‌های کوتاه‌مدت و شعاری فاصله بگیرند. کنترل پایدار تورم، حمایت از تولید، شکستن انحصار در واردات، شفاف‌سازی نظام توزیع کالاهای اساسی و تقویت اشتغال مولد از جمله اقداماتی است که ضمن ایجاد فضای مناسب‌تر و ساماندهی مایحتاج عمومی مردم، می‌تواند مانع عمیق‌تر شدن مشکلات موجود شود.

در غیر این صورت، روند کنونی تنها به کوچک‌تر شدن سفره مردم و گسترش مشکلات اجتماعی منتهی خواهد شد؛ واقعیتی که دیگر نمی‌توان آن را در لایه‌های آمار و ارقام پنهان کرد.