تحلیل ویژگی و شایستگی دبیران جشنواره‌های نمایشی (باتاکید بر جشنوارەی تئاتر کُردی سقز)
نویسنده: علی سهرابی نویسندە و منتقد
سقزرووداو- در حوزه مدیریت رویدادهای فرهنگی و هنری، دبیری جشنواره‌های نمایشی جایگاهی کلیدی و چندبُعدی دارد که نیازمند تلفیق دانش نظری، تجربه عملی، و مهارت‌های ارتباطی و سازمانی است. پژوهش حاضر با تمرکز بر دبیران جشنواره‌های نمایشی، به بررسی ویژگی‌ها و شایستگی‌هایی می‌پردازد که این افراد را به گزینه‌ای مطلوب برای مدیریت جشنواره‌ها در سطح ملی و بین‌المللی تبدیل می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که بلوغ فکری، سابقه حرفه‌ای، توان تحلیل هنری، و قابلیت اجرای ساختارمند از مهم‌ترین ارکان موفقیت در این جایگاه محسوب می‌شوند.
مساله
جشنواره‌های تئاتر در سراسر جهان، ازجملە جشنوارە تئاترکُردی سقز،بستری برای بازنمایی نوآوری‌ها، مباحث اجتماعی، و تعاملات فرهنگی هستند. مدیریت این رویداد، به‌ویژه در قالب دبیری، نیازمند تلفیقی از دانش تخصصی در تئاتر، مهارت‌های اجرایی و شناخت از فضاهای بین‌المللی است. بررسی سن دبیران جشنواره‌ها در اروپا، آمریکا و آسیا نشان می‌دهد که بازه‌ی سنی ۴۰ تا ۶۰ سال رایج‌ترین بازه سنی برای انتصاب دبیران است. کە جشنوارەی سقز گاهاً ازاین نُرم عدول نمودە است. این مقاله تلاش دارد تا ویژگی‌ها و شایستگی‌های ضروری در این رنج سنی را از سه منظر علمی، عملی و شخصیتی مورد تحلیل قرار دهد.
پیشینه پژوهش
مطالعات محدودی به‌طور مستقیم به تحلیل شایستگی‌های دبیران جشنواره‌ها پرداخته‌اند، اما در حوزه‌های مدیریت فرهنگی، رهبری هنری و سازماندهی رویدادهای هنری، پژوهش‌هایی از قبیل:
Burns (2018) در حوزه رهبری هنری در تئاترهای اروپا
Cultural Management Journal (2021) با تمرکز بر ویژگی‌های مدیران جشنواره‌های بین‌المللی
و همچنین آمارهایی از GITNUX 2023 درباره سن متوسط کارگردان‌های هنری (۴۷ سال)،نشان داده‌اند که تخصص، تجربە و قابلیت ارتباطی سه ستون اصلی عملکرد دبیران موفق هستند.
روش تحقیق
این پژوهش از نوع توصیفی‌تحلیلی است و از داده‌های کتابخانه‌ای، ویدیوهای آرشیوی، اسنادمنتشرشدەی جشنواره‌های بین‌المللی (Avignon، Edinburgh Fringe، Venice Theatre Biennale، فجر ،سقز و…)و منابع علمی معتبر بهره می‌برد.تمرکز بر ویژگی‌های دبیران در رنج سنی ۴۰–۶۰ سال بوده و نتایج به‌صورت دسته‌بندی‌شده در محورهای اصلی ذیل ارائه می‌شود.
یافته‌ها
۱. شایستگی‌های علمی و نظری دانش آکادمیک: اغلب دبیران این رده سنی دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری در حوزه‌های هنرهای نمایشی، مدیریت فرهنگی یا مطالعات هنر هستند.اما اکثر دبیران ادواری جشنوارە تئاترسقز ازین ویژگی بی بهرە بودەاند.
تحلیل‌گری درام و نمایش: توانایی ارزیابی ساختار و پیام آثار نمایشی، شناخت مکاتب تئاتری و جریان‌های نوگرا بە زبان کُردی.
آشنایی با تئاتر معاصر جهانی: تحلیل جریان‌های اجتماعی، سیاسی و زیبایی‌شناسی در آثار بین‌المللی.
۲. توانمندی‌های اجرایی و مدیریتی
مدیریت پروژه و سازماندهی: طراحی جدول اجرایی، بودجه‌بندی، هماهنگی تیم‌ها و منابع انسانی.
تجربه کاری پیشین: سابقه کارگردانی و نویسندگی بە زبان کُردی(نە آثارترجمەای) یا مدیریت هنری در سطح حرفه‌ای.
داوری و انتخاب آثار: مهارت در انتخاب آثار باکیفیت و همسو با اهداف جشنوارەتئاتر کردی.
۳. ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی
ثبات روانی و بلوغ فکری: تصمیم‌گیری منطقی، تحمل فشارهای سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای.
بی‌طرفی حرفه‌ای: اجتناب از اعمال سلیقه شخصی یا روابط محفلی در ارزیابی آثار.
روحیه نوآورانه با واقع‌بینی: توان ایجاد بخش‌های تازه در جشنواره بدون از دست دادن انسجام کلی مفهوم فرهنگ کُردی.
۴. توانمندی‌های بین‌المللی و فرهنگی
زبان دوم (انگلیسی، فارسی، عربی، ترکی): برای ارتباط با هنرمندان و مهمانان در کشورهای عراق،ترکیە،سوریە وکشورهای اروپایی و …کە ساکنان کُردزبان دارند.
شبکه‌سازی فرهنگی: ارتباط با نهادهای بین‌المللی، فستیوال‌های جهانی، و سازمان‌های هنری.
شناخت دیپلماسی فرهنگی: درک سیاست‌های نرم فرهنگی و راهبردهای ارتباطی با دیگر کشورها.
بحث و نتیجه‌گیری
رنج سنی ۴۰ تا ۶۰ سال، بازه‌ای است که در آن فرد به‌واسطه‌ی ترکیب تجربه و دانش، به تعادل شخصیتی و شایستگی‌های حرفه‌ای می‌رسد. بررسی دبیران جشنواره‌هایی چون آوینیون، فجر، ادینبورگ و سالزبورگ نشان داد که اکثر این افراد دارای پیشینه‌ی تئاتری، مدیریت هنری، و بینش فرهنگی گسترده‌اند.لذا دبیران جشنوارەی تئاترکردی سقز هم باید بەاین معیارهای جهانی پایبندباشند.واگر فاقد شایستگی های فوق الذکر هستند از پافشاری بر قبول مسئولیت، شرافتمندانە خودداری نمایند.
بر همین اساس، می‌توان نتیجه گرفت که موفقیت دبیر جشنوارە تئاتر کردی سقز وابسته به ۳ مؤلفه‌ی اصلی است:
1. داشتن دانش تخصصی در هنر نمایش
2. مهارت اجرایی و مدیریت فرهنگی
3. بلوغ شخصیتی و اخلاق حرفه‌ای
