کشاورزی کوردستان در رکود: چالش‌ها و راهکارها

کوردستان، به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم تولید گندم، در سال‌های اخیر با مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری، اقتصادی و اقلیمی مواجه شده است که به کاهش تولید این محصول استراتژیک منجر شده است.

گندم نه تنها یک کالای اساسی در سفره مردم است، بلکه نقش مهمی در امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. با این حال، افزایش هزینه‌ها، نبود حمایت کافی و تغییرات اقلیمی باعث کاهش انگیزه کشاورزان برای ادامه فعالیت در این بخش شده است.

مهم‌ترین عوامل کاهش تولید گندم در کوردستان

از مهمترین دلایل و عوامل کاهش گندم در کوردستان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

عدم صرفه اقتصادی به دلیل قیمت خرید پایین نسبت به تورم

قیمت خرید تضمینی گندم متناسب با رشد تورم و افزایش هزینه‌های زندگی کشاورزان رشد نکرده است، و این باعث شده سود واقعی گندم‌کاران به شدت کاهش یابد.

هزینه بالای ماشین‌آلات و نیروی کار

خرید یا اجاره تراکتور، کمباین و سایر تجهیزات به دلیل گرانی ارز و تورم داخلی بسیار پرهزینه شده است. همچنین دستمزد کارگران کشاورزی نسبت به سال‌های گذشته چندین برابر شده است.

تاخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان

گاهی ماه‌ها طول می‌کشد تا پول گندم خریداری‌شده به کشاورز پرداخت شود. این امر باعث کمبود نقدینگی و ناتوانی کشاورزان در تهیه نهاده‌ها برای فصل بعد می‌شود.

کمبود حمایت و تسهیلات ارزان‌قیمت

نبود یا سهم پایین وام‌های کم‌بهره یا بدون بهره برای خرید ماشین‌آلات و تجهیزات مدرن در سال های اخیر باعث شده بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی همچنان غیرمکانیزه باقی بمانند.

در این رابطه اگر تسهیلاتی هم در حوزه جهاد باشد غالباَ نصیب نزدیکان و نورچشمی ها شده است و کشاورزان واقعی چندان بهره ای نمی برند.

افزایش قیمت نهاده‌ها

کود شیمیایی، سموم دفع آفات و بذر استاندارد با قیمت‌های بسیار بالا عرضه می‌شوند و این امر هزینه تولید را سنگین‌تر کرده است.

غیرمکانیزه بودن بخش بزرگی از اراضی

در بسیاری از مناطق، هنوز شخم، بذرپاشی و برداشت به صورت سنتی یا نیمه‌سنتی انجام می‌شود که موجب کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها می‌گردد.

چالش‌های اقلیمی

ـ خشکسالی و کاهش منابع آبی

ـ افزایش دما و تغییر الگوی بارش

ـ شیوع آفات و بیماری‌های گیاهی

ـ سرمازدگی بهاره که به خوشه‌ها و جوانه‌ها آسیب می‌زند

ـراهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت تولید گندم در کوردستان:

برای اصلاح این روند و ایجاد انگیزه در بخش کشاورزی اقدامات زیر به دستگاه های اجرایی پیشنهاد می گردد:

ـ اصلاح نظام قیمت‌گذاری خرید تضمینی

ـ تعیین قیمت خرید بر اساس نرخ واقعی تورم و هزینه‌های تولید

ـ پرداخت به موقع مطالبات کشاورزان

ـ توسعه مکانیزاسیون کشاورزی

ـ ارائه وام‌های کم‌بهره و یارانه‌ای برای خرید یا نوسازی ماشین‌آلات

ـ حمایت از شرکت‌های خدمات مکانیزه در مناطق روستایی

ـ کاهش هزینه نهاده‌های کشاورزی و یارانه مستقیم برای کود، بذر و سموم استاندارد

ـ ایجاد سامانه توزیع شفاف برای نحوه توزیع تسهیلات، نهاده ها و ماشین آلات قسطی

ـ مدیریت منابع آب و و واگذاری بذر دارای سازگاری با تغییر اقلیم

ـ توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار و قطره‌ای

ـ آموزش کشاورزان برای انتخاب ارقام مقاوم به خشکی و بیماری‌ها

ـ بیمه محصولات کشاورزی در برابر خشکسالی و سرمازدگی

ـ تقویت خدمات فنی و آموزشی با استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان

ـ ایجاد مراکز مشاوره و ترویج کشاورزی در روستاها

ـ آموزش روش‌های نوین کاشت، داشت و برداشت

ـ حمایت از استارتاپ‌های کشاورزی و فناوری‌های نوین

ـ تضمین بازار فروش و افزایش سودآوری

لذا در پایان باید تاکید کرد که کاهش تولید گندم در کوردستان نتیجه هم‌زمان عوامل اقتصادی، فنی و اقلیمی است. برای برون‌رفت از این بحران، لازم است سیاست‌های حمایتی دولت با رویکردی جامع و بلندمدت تدوین شود. مکانیزاسیون، اصلاح قیمت‌ها، مدیریت آب، و حمایت‌های مالی و آموزشی می‌تواند دوباره انگیزه کشاورزان را برای تولید این محصول راهبردی افزایش دهد. در غیر این صورت، وابستگی به واردات گندم افزایش یافته و امنیت غذایی جامعه و اقتصاد روستاها در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت.